بریده‌هایی از کتاب قهرمانان تاریخ

دیدرو در حدود سال ۱۷۵۰ دربارهٔ چینیان می‌گوید: «این مردم از نظر قدمت، هنر، هوش، خرد، قانون و سلیقه‌شان در فلسفه، از تمام مردم آسیا برترند، حتی در قضاوت دربارهٔ بعضی نویسندگان از آن هم فراتر و از روشنفکرترین مردمان اروپا هم بهتر هستند.» دانستنِ اینکه کنفسیوس حدود پانصد سال پیش از مسیح دربارهٔ «مردان خردمند روزگار باستان» می‌نویسد، برای ما بسیار روشنگر است. احتمالاً چینیان هزاران سال پیش از کنفسیوس، بودا، اشعیا، دموکریت و سقراط هم فلاسفه‌ای داشته‌اند.

اکنون جنگی عمیق و ادامه‌دار بین طبیعت و تمدن- بین غرایز فردگرایانه که عمیقاً در دوران شکار در میان انسان شکل گرفته، و غرایز اجتماعی که بسیار ضعیف‌تر است و به‌تازگی به دلیل زندگی یکجانشینی در وی شکل گرفته است- درگرفت. هر توافق تازه‌ای باید با اقدام متحدانه حمایت می‌شد؛ این‌چنین همکاری بین‌فردی تبدیل به وسیله‌ای برای رقابت میان گروه‌ها - روستاها، قبیله‌ها، طبقات، ادیان، نژادها و دولت‌ها - گردید.

با گذشت قرن‌ها، مرد خود را با خانه و زندگی یکجانشینی وفق داد. زن، گوسفند، سگ، الاغ و خوک را رام ساخته بود، و حال، مرد را رام می‌نمود. مرد آخرین حیوان رام‌شدهٔ زن است که فقط تا قسمتی - و ناخواسته - متمدن گشته است. او آرام‌آرام از زن، قابلیت‌های اجتماعی‌شدن از جمله: عشق به خانواده، مهربانی، وقار، همکاری، فعالیت مشترک، را یاد می‌گیرد. حال صفاتی برجا می‌مانند که به نفع کل گروه باشد. بنابراین، به نظر من، این زمان آغاز تمدن، و به زبان دیگر، سرآغاز شهروندان متمدن است.

به قول دورانت: «این کتاب مانند شهری آسمانی یا کشوری ذهنی است که در آن هزاران قدیس، دولتمرد، مخترع، دانشمند، شاعر، نقاش، موسیقیدان، عاشق و فیلسوف هنوز در حال زیستن، صحبت کردن، تدریس و طراحی و خواندن هستند.»

تمدن از طریق اندیشه‌هایی برای پیشرفت بشر، توسعه یافته و قضاوت کارآمد بودن یا نبودن این ایده‌ها در دادگاه تاریخ، پیش‌تر انجام شده است- فقط کافی است که ما زمان بگذاریم و آن‌ها را فرا بگیریم. به‌جای آنکه ساعت‌ها وقت صرف کنیم و به مباحثات نظری در مورد مسائل فلسفی بپردازیم ـ مثلاً در مورد اینکه آیا درست است که ثروت در دست عده‌ای محدود باشد یا اینکه باید آن را به‌طور عادلانه بین مردم توزیع کرد. تاریخ بشر به ما نمونه‌هایی می‌دهد که آیا چنین کاری به سرانجامی مطلوب خواهد رسید یا فاجعه‌ای تمام‌عیار را رقم خواهد زد.

ویل دورانت، به‌طور قطع اتفاق مهم ادبی به شمار می‌رود؛ نه تنها برای دوستداران نثر او بلکه برای دانشجویان فلسفه و تاریخ در سراسر دنیا، چرا که دورانت بسیار بیش از یک نویسنده مورد ستایش بود (او همچنین برندهٔ مدال آزادی بود، که بالاترین جایزهٔ دولت ایالات متحده است) او فیلسوفی بود که بیشتر در مسیر روشنگری تلاش کرد تا کسب شهرت. مردی بود عمیقاً بشری، با نثری خیره‌کننده و متقاعدکننده. او انسان را موجودی می‌دانست که اگر درست الهام داده شود می‌تواند به عظمت خدایان برسد. دورانت با نیچه هم‌عقیده بود که «فلسفه به‌طورکل همان تاریخ تحریف‌یافته است.»

به هر حال، باید حضور موسی را در تاریخ و دوران رنج و محنت یهودیان را در صحرای سینا باور کنیم.

زیرا ثروت از طریق زنان به ارث می‌رسید. فراعنه و خاندان‌های اشرافی حرمسراهایی داشتند، درحالی‌که این کار برای افراد عادی، از لحاظ اقتصادی، غیرممکن بود.

اما افراطی‌گری‌های کفرآمیز امروزی ممکن است پیام‌آور امیدی باشد مبنی بر اینکه این شرایط دیری نخواهد پایید، زیرا معمولاً افراطی‌گری نتیجهٔ معکوس می‌دهد. یکی از عادی‌ترین اتفاقات در تاریخ این است که عصری از کفر و بی‌دینی به دورانی از تقوای تقدس‌آمیز و نظم اخلاقی می‌انجامد؛ همچنان‌که دوران زوال اخلاقی در روم باستان تحت رهبری نرون و کومودوس، قیام مسیحیت و آرامش و امنیت دوران امپراتور کنستانتین را به‌عنوان منبع نجات و حامی نظم و شرافت به دنبال داشت.

باروری انسان‌های بی‌خاصیت باعث رشد قاعدهٔ هرم انسانی شده و ناباروری اندیشمندان، به خشکیدن ردهٔ بالایی هرم انسانی می‌انجامد.