بریده‌هایی از کتاب قهرمانان تاریخ

عملاً مایهٔ اصلی همهٔ نوشته‌های ویل دورانت این بود که تمدن از طریق اندیشه‌هایی برای پیشرفت بشر، توسعه یافته و قضاوت کارآمد بودن یا نبودن این ایده‌ها در دادگاه تاریخ، پیش‌تر انجام شده است- فقط کافی است که ما زمان بگذاریم و آن‌ها را فرا بگیریم.

به قول دورانت: «این کتاب مانند شهری آسمانی یا کشوری ذهنی است که در آن هزاران قدیس، دولتمرد، مخترع، دانشمند، شاعر، نقاش، موسیقیدان، عاشق و فیلسوف هنوز در حال زیستن، صحبت کردن، تدریس و طراحی و خواندن هستند.» قهرمانان تاریخ آخرین وصیت ویل دورانت است برای استفاده از مواهب آن «کشور ذهنی» که او بسیار دوستش می‌داشت و اوقات بسیاری از زندگی‌اش را صرف آشکارسازی آن برای ما کرد. از طریق جادوی کلام وی، مرزهایش بر ما گشوده و ارواحمان به درون آن خوانده می‌شود تا برای مدتی با مردمی دیدار کنیم که مشتاق‌اند با ما قدم بزنند و قصه‌هایی از زندگی، عشق، جنگ، شعر و اندیشه بگویند و ما را به درکی بهتر از مدارا، خرد و عشقی عمیق‌تر به یک زندگی عمیق‌تر برسانند.

با دو شاهزادهٔ ایرانی ازدواج کرد و از سربازان و فرماندهانش نیز خواست که با دختران ایرانی ازدواج کنند. هزاران تن این کار را کردند. سرزمین‌های ایران و بین‌النهرین را مستعمرهٔ تمدن یونان کرد. تقابل فرهنگ‌ها یونانی‌سازی خاور نزدیک را تسریع و سپس در روندی معکوس، ادیان شرقی را منتقل کرد و یهودیت و باور دیگری که در اورشلیم متولد گشت، باور اروپاییان شد.

افلاطون در عصر جوانی اندیشه انسانی به افلاطون می‌رسیم؛ جوانی خوش‌تیپ که فلسفه را همچون «اشتیاقی عزیز» دوست می‌دارد و آرمانشهری را تصور می‌کند که به‌دست فیلسوفی فضیلت‌مند [حاکم-فیلسوف] اداره می‌شود؛ در پیری او را می‌یابیم که دولتی را پیشنهاد می‌دهد که به‌دست دیکتاتوری اداره می‌شود که هنرمندان و شاعران را کنترل و تبعید، دین رسمی کشور را اجباری و کافران را اعدام می‌کند. او چطور به این نقطه رسید؟

شخصیت یک کمدی چهار قرن پیش از میلاد می‌گوید: «آیا یک فاحشه بهتر از همسر نیست؟ او قانون را طرف خودش دارد که تو را مجبور می‌کند نگهش داری هر قدر هم که انسان ناخوشایندی باشد، اما دیگری می‌داند که باید مرد را با رفتار خوب نگه دارد وگرنه می‌رود و به دنبال زن دیگری می‌گردد.»

شلی در سال ۱۸۲۰ نوشته است: «دورهٔ مابین تولد پریکلس و مرگ ارسطو به‌یادماندنی‌ترین دوره در تاریخ جهان است.» آتن بر این دوران از تمدن اروپا تسلط داشت، زیرا باعث پیروزی یونانی‌ها بر ایران در جنگ ماراتن (۴۹۰ ق.م.) و سالامیس (۴۸۰ ق.م.) شد و با نیروی دریایی که با آن بر تجارت دریای مدیترانه حکمفرمایی می‌کرد و با کمک متحدانی که سرمایه‌هایشان در معبدی در جزیرهٔ دلوس جمع بود، از این امتحان‌های سخت سربلند بیرون آمد. شهری کوچک در آتیکا رأس امپراتوری آتن شد.

۵۰۷ سال پیش از میلاد، سلستین، نوهٔ دیکتاتور، دموکراسی آتنی را بنیان نهاد که تا ۳۳۸ پیش از میلاد برقرار بود.

در این رودخانهٔ خروشان و آلوده که پوچی و رنج را در بطن خود نهان کرده، شهر حقیقی خداوند قرار دارد که در آن پریان قدیم از خاطرات و سنت نیرو گرفته و هنوز زندگی و کار می‌کنند، می‌تراشند و می‌سازند و می‌خوانند. افلاطون در آنجا با سقراط به بحث فلسفی مشغول است، شکسپیر هر روز گنجینه‌ای بدیع می‌آفریند، کیتس به آواز بلبل گوش می‌سپارد، شلی به باد مغربی تبدیل شده، نیچه در آنجا می‌غرد و بیداری می‌بخشد، مسیح صدایمان می‌کند تا نانش را با ما قسمت کند... این‌ها و هزاران مواهب دیگر همه میراث بی‌نظیر نژاد بشر است - رشته‌های طلایی تار و پود تاریخ.

نقل است که یعقوب، پسر ارشد ابراهیم، با غریبه‌ای کشتی گرفت که درنهایت معلوم شد فرشته یا خدایی بوده است و یعقوب آن‌قدر قدرتمندانه جنگید که آن قدیس به او نام اسرائیل (کسی که با خدا جنگید) را بخشید.

تابوت‌هایی چنان زیبا که انسان را تشویق به مردن می‌کرد.

این یکی از صفحات زرین فلسفه است: تغییر از خانه آغاز می‌شود

او با هیچ متفکر دیگری مخالفت نکرد و زمانش را برای رد کردن افکار دیگران هدر نداد. کنفسیوس برای شهرت و اعتبار ارزش قائل بود اما بارها تقاضای ملاقات حاکمان را - که به نظرش بی‌اخلاق و ظالم بودند - رد کرد.

اگر تو راه نزاع را در پیش نگیری، هیچ‌کس در دنیا نخواهد توانست با تو به نزاع برخیزد... بی‌عدالتی را با مهربانی پاسخ گویید... من با انسان‌های خوب، خوب هستم و با کسانی که خوب نباشند، خوب هستم، بنابراین با همه خوب هستم. با انسان‌های بی‌ریا، بی‌ریا هستم، همچنان‌که با کسانی که صادق نباشند، بی‌ریا هستم، بنابراین همیشه بی‌ریا هستم...

سازگاری با محیط، ستیزه‌جویی و تمایل به برقراری رابطهٔ جنسی، صفاتی هستند که از عصر شکار با او باقی ماندند.

دورانت بهترین راه برای فهم مشکلات امروز را مطالعهٔ گذشته می‌دانست، زیرا جایی است که می‌توان حقیقتاً طبیعت وجود انسان را دریافت. این دیدگاه و این فلسفه، همان چیزی است که از صفحات قهرمانان تاریخ، ساطع می‌شود

شما این وضوح را حداقل از دو طریق می‌توانید به‌دست آورید: راه اول از طریق علم؛ مطالعهٔ علوم مختلف تمام جنبه‌های وقایع خارجی را در نظر شما رنگ می‌بخشد. اما شما همچنین می‌توانید این وضوح را از طریق مطالعهٔ تاریخ، که درواقع مطالعهٔ وقایع در زمان است، به جای مطالعهٔ چیزها در فضا، به‌دست آورید. من راه اول را کنار گذاشتم چون احساس کردم این راه بیش از حد ریاضی‌وار و بیرونی است؛ و در مقابل نیروی حیاتی که در خود و دیگر اشیا در می‌یافتم بسیار غیرواقعی می‌نمود.

فلسفه مطالعهٔ اجزاء در نور کلیت است و اولین درسی که می‌دهد این است که ما جزئی بسیاری کوچک از کلی بسیار عظیم هستیم.

یونانیانِ حریص تجارت را بر تولید ترجیح می‌دادند؛ اینکه چیزی را جایی ارزان بخرند و جایی دیگر گران بفروشند

زن، گوسفند، سگ، الاغ و خوک را رام ساخته بود، و حال، مرد را رام می‌نمود. مرد آخرین حیوان رام‌شدهٔ زن است که فقط تا قسمتی - و ناخواسته - متمدن گشته است.

مرد، با همهٔ زیرکی‌اش، درواقع تابع زن است