بریده‌هایی از کتاب پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی

برای درک سیاهچاله‌ها باید از گرانش شروع کنیم. گرانش را نظریهٔ نسبیت عام اینشتین توصیف می‌کند که فزون بر نظریهٔ فضا و زمان، نظریهٔ گرانش نیز هست. بر رفتار فضا و زمان، دسته معادلاتی به نام معادلات اینشتین حاکم است که اینشتین در سال ۱۹۱۵ آن‌ها را گزارش کرد. هر چند گرانش ضعیف‌ترین نیروهای شناخته‌شدهٔ طبیعت است، اما دو برتری ویژه بر نیروهای دیگر دارد. نخست این که بلندبُرد است. خورشید که ۱۴۹ کیلومتر از ما دور است زمین را روی مدارش نگه می‌دارد، و مرکز کهکشان که با خورشید در حدود ۱۰.۰۰۰ سال نوری فاصله دارد خورشید را روی مدارش نگه می‌دارد. دومین برتری گرانش این است که همواره جاذبه‌ای است، بر خلاف نیروی الکتریکی که هم جاذبه‌ای و هم دافعه‌ای است. این دو ویژگی به این معنی است که برای ستارگان بسیار سنگین، جاذبهٔ گرانشی میان ذرات می‌تواند بر همهٔ نیروهای دیگر چیره شود و سبب رُمبش گرانشی شود.

از تجربهٔ روزمره می‌دانیم که با گذشت زمان همه چیز رو به بی‌نظمی و آشوب می‌رود. این مشاهدهٔ ما قانون خود را دارد که قانون دوم ترمودینامیک است. این قانون می‌گوید که مقدار کل بی‌نظمی، یا آنتروپی، با گذشت زمان همیشه افزایش می‌یابد. با وجود این، این قانون به مقدار کل بی‌نظمی اشاره دارد. نظم هر سامانه‌ای را می‌توان به بهای افزایش بیشتر بی‌نظمی محیط آن، افزایش داد. آنچه گفتیم چیزی است که در هر موجود زنده رخ می‌دهد. می‌توانیم حیات را سامانهٔ نظم‌یافته‌ای تعریف کنیم که بر خلاف تمایلی که به بی‌نظم شدن دارد می‌تواند هم‌چنان به تکامل خود ادامه دهد و تولیدمثل کند. بنابراین این سامانه قادر است سامانه‌های نظم‌یافتهٔ مشابه و مستقلی را بسازد.

خوانندهٔ تیزبین باید بداند که همهٔ حرف‌های دانشمندان، آنگاه که از قلمرو علم فراتر می‌روند، چه بسا اساس منطقی نداشته باشند.

آنجا که حیات باشد، امید هست.

در حال حاضر، جای دیگری نداریم که به آنجا برویم، اما در درازمدت نباید هم و غم‌مان را به زمین یا تنها یک سیاره معطوف کنیم. یگانه امید من این است که پیش از این که تصمیم بگیریم کجا برویم، باید بیاموزیم که چگونه از زمین بگریزیم. ما ذاتاً کاشف بوده‌ایم. کنجکاوی به ما انگیزه می‌دهد و این یکی از صفات منحصربه‌فرد ماست. همین کنجکاوی بود که به ما انگیزه داد تا اقصا نقاط زمین را زیر پا بگذاریم و ثابت کنیم زمین تخت نیست و همین غریزه است که ما را با سرعتی خیالی راهی ستارگان می‌کند تا در آن‌ها سکونت‌گاهی برای خود پیدا کنیم.

آنگاه که کودکی بیش نبودی، چه رؤیایی داشتی، آیا رؤیایت به واقعیت پیوسته است؟ می‌خواستم دانشمند بزرگی شوم. اما در مدرسه دانش‌آموز خوبی نبودم و به زحمت می‌توانستم بالاتر از متوسط باشم. درس‌خواندنم بی‌نظم و دست‌خطم خیلی خوب نبود. اما در مدرسه دوستان خوبی داشتم. ما دربارهٔ همه چیز بحث می‌کردیم و، به ویژه، از منشأ جهان هستی می‌پرسیدیم. اینجا بود که رؤیای من شکل گرفت، و خوش‌شانس بودم که به واقعیت پیوسته است.

زمان زخم رنج‌ها را التیام می‌بخشد

به اعتقاد من، دنیایی که در آن تنها عدهٔ قلیلی قادر باشند علم و تکنولوژی پیشرفته و کاربردهای آن‌ها را درک کنند، دنیای خطرناک و محدودی است. فکر نمی‌کنم که در دنیای در حال توسعه‌ای، به طرح‌های درازمدت چون پاک‌سازی اقیانوس‌ها یا درمان بیماری‌ها اولویت داده شود. بدتر از آن، ممکن است دریابیم که از تکنولوژی به ضرر ما استفاده می‌کنند و ما توان مقابله با آن را نداریم.

امروزه آموزش و پرورش و علوم و پژوهش‌های تکنولوژیکی بیش‌از گذشته در معرض خطر قرار گرفته‌اند. به لحاظ بحران‌های اخیر مالی در جهان و معیارهای اقتصاد ریاضتی، سرمایه‌گذاری در شاخه‌های علوم، به ویژه در علوم پایه به شدت افول کرده است. خطر دیگری که ما را تهدید می‌کند انزوای فرهنگی و جزیره‌نشینی است و روز به روز ما را از کانون‌های پیشرفت دور می‌کند. در زمینهٔ پژوهش، تبادل دانشمند با آن سوی مرزها می‌تواند به تبادل مهارت‌ها سرعت دهد و همکاری با دانشمندانی را که از فرهنگ‌های دیگر با ایده‌های نو می‌آیند، تسهیل بخشد. تبادل دانشمند، در جایی که پژوهش مشکل شده است، به پیشرفت کمک خواهد کرد. متأسفانه، نمی‌توانیم به گذشته برگردیم. امروزه با پیدایش برگزیت و ترامپ که در برابر مهاجرت و توسعهٔ آموزش و پرورش فشار وارد می‌کنند، ما شاهد بی‌مهری فراگیر به متخصصین، از جمله دانشمندان، هستیم. حال برای تضمین جایگاه آیندهٔ آموزش علم و تکنولوژی چه باید کرد؟

هرگاه بدانیم که شیء چگونه کار می‌کند، خواهیم توانست آن را به کنترل درآوریم