بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

نیکوتین مانند کوکائین منجر به رهاسازی دوپامین می‌شود. اما ارزان‌تر و دسترسی به آن آسان‌تر است.

دوپامین مولد آرزو بوده و بر همه بخش‌های مغز غلبه دارد

به دلیل تفاوت این دو سیستم است که «لذت‌های شدید زندگی دارای دفعات وقوع و تداوم کمتری نسبت به آرزوهای شدید هستند.»

دکتر بریج در مصاحبه با اکونومیست گفت که سیستم دوپامین آرزو، قوی است و بر مغز تأثیر زیادی دارد. اما مدار علاقه (Liking Circuit) کوچک و سست بوده و تحریک آن دشوارتر است.

چون خواستن و دوست داشتن دو چیز متقاوت هستند. دوپامین وعده‌هایی می‌دهد که نمی‌تواند به آن‌ها پای‌بند بماند.

مواد اعتیادآور تعادل ظریفی را که برای فعالیت مغز لازم است از بین می‌برند و بدون توجه به وضعیتی که فرد در آن قرار دارد رهاسازی دوپامین را افزایش می‌دهند.

بارزترین شکل تفاوت بین خواستن و دوست داشتن را در افراد معتاد می‌توان دید.

لذا در بسیاری از موارد چیزهایی را می‌خواهیم که قادر به دوست داشتن آن‌ها نیستیم.

خواست و دوست داشتن نتیجه فعالیت دو سیستم متفاوت مغز هستند

اما در مقام عشق دوپامین فقط یک آغازگر است و هرگز ما را به نقطه پایان و رضایت تام نمی‌رساند و فقط می‌گوید: «بیشتر».

دوپامین همیشه می‌تواند ما را به دنبال خیال‌های واهی بفرستد.

سامانه دوپامین هر بار که عاشقی را به مسلخ می‌برد بلافاصله دنبال نفر بعد می‌گردد.

افسونگری آرزوهایی را در ما بیدار می‌کند که هرگز قابل وصول نیستند. چون مصداق این آرزوها فقط در عالم خیال‌های ما وجود دارند.

خود قله وجود دارد، اما آن خیال و افسون فقط در ذهن ماست.

افسون معجونی است که تخیل انسان را توسط ترشح دوپامین تحریک می‌کند و توانایی او را برای درک دقیق واقعیت‌های اینجا و اکنون کاهش می‌دهد.

آن‌ها برای بررسی این نکته که آیا غذا نیز می‌تواند مانند دارو سبب تحریک ترشح دوپامین شود یا نه، برای تحریک نورون‌های ترشح‌کننده دوپامین الکترودهایی را در مغز موش‌ها جاسازی کردند. موش‌ها را در قفس‌هایی مجهز به کانال‌هایی برای پرتاب گلوله‌های غذا جای دادند. با پرتاب اولین گلوله مواد غذایی دیدند که سیستم دوپامین مغز موش‌های فعال شد. پس نتیجه مثبت بود! یعنی پاداش‌های طبیعی نیز می‌توانستند مانند کوکائین و داروهای اعتیادآور مشابه آن فعالیت دوپامین را تحریک کنند. در مرحله بعد آزمایش را مختصری تغییر دادند. آن‌ها روزهای متوالی حین انداختن گلوله مواد غذایی به درون قفس به بررسی و پایش موش‌ها پرداختند. موش‌ها مثل سابق غذاها را می‌خوردند و پیدا بود که لذت می‌برند. اما فعالیت سیستم دوپامین آن‌ها متوقف شده بود. چرا با وجودی که تحریک ادامه داشت سیستم دوپامین دیگر فعال نبود؟

آرزو پایدار، و خوشی گذراست تسلیم شدن در برابر وسوسه الزاما منجر به لذت نمی‌شود. چون خواستن و دوست داشتن دو چیز متقاوت هستند. دوپامین وعده‌هایی می‌دهد که نمی‌تواند به آن‌ها پای‌بند بماند. مدار آرزو می‌گوید «اگر این کفش‌ها را بخرید زندگی شما از این‌رو به آن رو می‌شود.» البته شاید اینطور باشد، اما ربطی به وعده دوپامین ندارد.

پاتریک کندی نماینده مجلس آمریکا از منطقه رودآیلند (و پسر تد کندی سناتور ماساچوست) با مفهوم کاهش تأثیر دارو به خوبی آشناست. او یکی از داوطلبان تحقیق درباره مغز و ارتقاء سلامت روحی در آمریکاست و خودش سال‌ها با بیماری روحی و اعتیاد دست و پنجه نرم کرده است. یکبار وقتی با خودرویش جمعی از افرادی را که در برابر کنگره آمریکا ایستاده بودند زیر گرفت، عمق مشکلاتش آشکار شد. او در برنامه ۶۰ دقیقه به مجری (لسلی اشتال) گفت «با وجودی که دیگر از مصرف مواد هیچ لذتی نمی‌برد اما ناگزیر است همچنان ادامه دهد.» از این کار هیچ لذتی عایدم نمی‌شود. فقط دارم از درد کشیدن فرار می‌کنم. مردم فکر می‌کنند معتاد مواد می‌زند و نشئه می‌شود. اما تنها کاری که معتاد می‌کند خلاص شدن از خماری است.

با وجودی که با ادامه مصرف مواد وسوسه از بین نمی‌رود، اما مغز به تدریج توانایی رسیدن به نشئگی را از دست می‌دهد و مدارهای آرزو پاسخگویی کمتری از خود نشان می‌دهند. تا جایی که معتادان می‌توانند به جای مواد از آب نمک استفاده کنند.

مواد اعتیادآور به اندازه‌ای قوی هستند که این مدار پیچیدهٔ شگفتی و پیش‌بینی را دور می‌زنند و به طور ساختگی سیستم دوپامین را شعله ور می‌کنند و به این ترتیب همه چیز را به هم می‌ریزند و تنها چیزی که باقی می‌گذارند ولع شدید برای مصرف بیشتر است. مواد اعتیادآور تعادل ظریفی را که برای فعالیت مغز لازم است از بین می‌برند و بدون توجه به وضعیتی که فرد در آن قرار دارد رهاسازی دوپامین را افزایش می‌دهند. این امر سبب بروز آشفتگی در فعالیت مغز می‌شود و مغز مصرف مواد را به هر چیز دیگری مربوط می‌کند و می‌پذیرد که مواد می‌توانند پاسخ همه مسائل زندگی باشند.