بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

دانشمندان دانشگاه گلاسکو ۱۸۰۰ نفر را از سن ۸ الی ۲۰ سالگی مورد بررسی قرار دادند و مشاهده کردند که برخورداری از ضریب هوشی بالاتر در دوره کودکی، شانس ابتلا به بیماری دوقطبی در سن ۲۳ سالگی را افزایش می‌دهد.

قریب ۴/۲ درصد از جمعیت جهان به بیماری دوقطبی مبتلا هستند

مانیا (شیدایی) دوقطبی: اختلال دیگری همراه با افزایش سطح دوپامین منظور از دوقطبی اشاره به دو انتهای طیف خلقی است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در دوره‌هایی از زندگی خود دچار افسردگی با خلق پایین و در دوره‌هایی نیز گرفتار شیدایی با خلق بالا می‌شوند. شیدایی و خلق بالا با افزایش سطح دوپامین همراه است و تعجبی هم ندارد که طی دوره شیدایی یا مانیا با نشانه‌هایی چون افزایش سطح انرژی، سر خوشی، پرش افکار (یا توجه مدام فرد از موضوعی به موضوع دیگر)، پیگیری چندین هدف در آن واحد و پرداختن به فعالیت‌های لذت جویانه مانند خرج کردن بی‌حد و حساب و رفتارهای افراطی جنسی روبرو هستیم.

افرادی که دارای دوپامین بالا هستند شاید به هنگام درگیری با موقعیت‌های جدید خوب عمل کنند، اما در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند و این نکته مهمی است، چون داشتن کارکرد اجتماعی مؤثر در روند تکاملی نوعی مزیت به حساب می‌آید.

مهم‌ترین عاملی که در ایجاد استرس دخالت دارد اندازه تغییر است، یعنی هرچه میزان تغییر بیشتر باشد استرس بیشتری به بار می‌آورد.

طیفی از دلایل که با دوپامین ربطی ندارند می‌توانند در ایجاد مهاجرت دخیل باشند.

وقتی مشخص شد که آلل ژن DRD۴ با افزایش فاصله مهاجرت رابطه دارد این سوآل مطرح شد که چرا اینگونه است؟ چرا آلل در میان افرادی که به مهاجرت طولانی دست زده بودند بیشتر دیده می‌شد؟ پاسخ آن است که دوپامین افراد را وادار به جستجوی «بیشتر» می‌کند. این افراد بی‌قرار و ناآرام و ناراضی‌اند. دوپامین باعث می‌شود افراد مدام در آرزوی رسیدن به موقعیتی بهتر باشند. افراد دارای دوپامین بالا معمولا از جامعه باثباتی که در آن زندگی می‌کنند فاصله می‌گیرند و به جستجوی سرزمین‌های ناشناخته می‌روند. اما توضیح دیگری هم برای این سوآل وجود دارد که می‌تواند قانع‌کننده باشد.

دانشمندان دریافتند که در ساکنان آمریکای جنوبی که مقصد نهایی این مسیر بود بالاترین درصد آلل‌های طولانی دوپامین یعنی ۶۹ درصد وجود دارد. در کسانی که مسیر کوتاه‌تری را طی کرده بودند و مسیر مهاجرت آن‌ها به آمریکای شمالی ختم می‌شد ۳۲ درصد دارای آلل طولانی بودند. در ساکنان آمریکای مرکزی که از حیث فاصله بین دو گروه قبلی قرار دارند ۴۲ درصد آلل طولانی داشتند. به طور متوسط و بنا به تخمین نسبت وجود آلل‌های طولانی به ازای هر ۱۰۰۰ مایل افزایش فاصله مهاجرت ۳/۴ درصد افزایش می‌یابد.

گفتیم که ژن‌ها دارای انواع گوناگونی به نام آلل هستند. آلل‌ها از تنوع‌های ناچیز در رمزبندی ژن‌ها به وجود می‌آیند و موجب بروز صفات معینی می‌شوند. کسانی که دارای شکل طولانی ژن DR۴ مانند آلل ۷R هستند به رفتارهای پرخطر روی می‌آورند. این افراد تحمل کمی نسبت به ملال و یکنواختی دارند و مدام در پی تجربه‌های تازه هستند. شیفته مکان‌ها، ایده‌ها، غذاها، داروها و روابط جنسی جدید هستند. از ماجراجویی خوششان می‌آید. در سراسر جهان از هر پنج نفر یک نفر دارای آلل ۷R هستند، اما بسته به مکان‌های مختلف پراکندگی این آلل متفاوت است.

ژن ماجراجویی تحقیق در موش‌ها نشان داد که داروهای بالابرنده سطح دوپامین رفتار اکتشافی را بیشتر می‌کنند.

دانشمندان با توجه به فراوانی برخی از شاخص‌های ژنتیک در انسان‌های کنونی تخمین می‌زنند که انسان‌های نخستین آسیا را در ۷۵.۰۰۰ سال قبل ترک کردند. به استرالیا در ۴۶.۰۰۰ سال قبل و به اروپا ۴۳, ۰۰۰ سال قبل رسیدند. مهاجرت به آمریکای شمالی مدت‌ها بعد یعنی بین ۳۰۰۰ و ۱۴.۰۰۰ سال قبل اتفاق افتاد.

انسان‌های مدرن حدود ۲۰۰.۰۰۰ سال پیش در آفریقا زندگی می‌کردند و حدود ۱۰۰.۰۰۰ سال بعد مهاجرت به سایر نقاط دنیا را آغاز کردند. این مهاجرت برای بقای گونه انسان نقش اساسی داشت و طبق شواهد ژنتیکی انسان‌ها توانستند در این کار موفق شوند.

شورشی‌ها و سیاستمداران دارای سیستم دوپامینی فعال و نیرومندی هستند و هدف هر دو گروه ایجاد تغییر است.

چون دولت ماهیت دوپامینی دارد لیبرال‌ها بیش از محافظه‌کارانِ وابسته به سیستم «اینجا و اکنون» حامی پرشور آن هستند. اگر ۵۰۰ لیبرال به خیابان بریزند احتمالا می‌خواهند به چیزی اعتراض کنند. اما اگر ۵۰۰ محافظه‌کار به خیابان بیایند، احتمالا فقط جنبه نمایشی و سرکاری دارد.

در هر حال همیشه عده‌ای اندک بر زندگی باقی مردم جامعه تسلط می‌یابند. این تسلط با واسطه دوپامین انجام می‌شود. دولت با تکیه بر قوانین انتزاعی و از راه دور قدرت خود را اعمال می‌کند. دولت اگرچه از تهدیدهای خشونت‌آمیز «اینجا و اکنون» برای به کرسی نشاندن قانون استفاده می‌کند، اما بیشتر مردم تقریباً هیچ‌وقت گرفتار برخوردهای خشن نمی‌شوند.

طبق اظهار یکی از سایت‌ها در مورد افراد متأهلی که درپی برقراری روابط خارج از چارچوب ازدواج هستند ... واشینگتن دی. سی برای سومین سال پیاپی در میان شهرهایی که زنا در آن‌ها رواج دارد در رده‌های بالا قرار گرفته است ...

می‌توان با فعال‌سازی مسیرهای ترشح دوپامین کاری کرد که طرز فکر محافظه‌کاران به لیبرال‌ها نزدیک شود. نیز می‌توان با تحریک مدارهایی که موجب تشدید محافظه‌کاری در افراد محافظه کار می‌شوند، یعنی با تحریک مدارهای «اینجا و اکنون» که مایه بروز همدلی هستند به این هدف دست یافت.

تفکر انتزاعی یکی از کارکردهای ابتدایی سیستم دوپامین است که به افراد امکان می‌دهد از مشاهده رویدادها پا فراتر بگذارند و مدلی برای تشریح علل بروز رویدادها ارائه کنند.

تخیل نوعی کنش دوپامینی است، چون مربوط به چیزهایی است که وجود مادی ندارند. آیا صرف فعال کردن سیستم دوپامین از راه تخیل می‌تواند گرایشی به سمت چپ در عقاید سیاسی افراد ایجاد کند؟ تحقیق جداگانه‌ای نشان می‌دهد که پاسخ مثبت است.

محافظه‌کاران در جبهه مخالف قرار دارند. آن‌ها دوست دارند مهاجران غیرقانونی را از کشور بیرون کنند تا موجب بروز دگرگونی‌های بنیادی در فرهنگ نشوند.