بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

بیش از ۹۹۹/۹۹ درصد سلول‌های مغز انسان را سلول‌هایی تشکیل می‌دهند که توانایی ترشح دوپامین را ندارند.

فرد روحانی و معنویت‌گرا ممکن است بگوید اساس انسانیت «توانایی استعلا و فراروی» است، یعنی فراتر رفتن از واقعیت‌های مادی. مهم‌ترین بخش وجود از دید او روح نامیرای انسان‌هاست که فراتر از حدود زمان و مکان وجود دارد. روحی که نمی‌توان آن را دید، شنید، بویید، چشید یا لمس کرد و فقط در عالم خیال می‌توان با آن روبرو شد. این نیز برخاسته از دوپامین است.

سلول‌های تولیدکننده دوپامین ۰.۰۰۰۵ درصد سلول‌های مغز را تشکیل می‌دهند.

در آمریکا و سایر جوامع مهاجر با بیشترین میزان ژن‌های دوپامینی وجود دارند، اما باید توجه کنیم که رویکرد دوپامینی با یا بدون وجود ژن‌های پشتیبان آن به یکی از اجزای ناگسستنی فرهنگ مدرن تبدیل شده است.

آمریکایی‌ها تمایل بیشتری به کاربرد نیروی نظامی یا تحمیل تغییر از راه ابراز قدرت برای رسیدن به اهداف ملی دارند و در این راه کمتر مایل هستند از سازمان ملل اجازه بگیرند. همچنین نقش مذهب در زندگی آمریکایی‌ها پر رنگ است و ۵۰ درصد آمریکایی‌ها مذهب را بسیار مهم می‌دانند. اما در اروپا کمتر از ۵۰ درصد افراد نسبت به مذهب چنین نظری دارند: در اسپانیا ۲۲ درصد، در آلمان ۲۱ درصد، در بریتانیا ۱۷ درصد و در فرانسه ۱۳ درصد برای مذهب اهمیت زیادی قائل هستند.

کسانی که سیستم دوپامین بسیار فعال دارند در دنیا نادرند. بنابراین وقتی این عده مهاجرت می‌کنند کشور مبدأ بازنده و کشور مقصد برنده می‌شود. بسیاری از آمریکایی‌ها از اروپا به آنجا مهاجرت کردند. این موضوع سبب غنی‌تر شدن ذخایر ژنی دوپامینی در آمریکا شد و در اروپا جماعتی ماندند که رویکرد «اینجا و اکنون» به زندگی را ترجیح می‌دادند.

فقط آمریکا نیست که با تلاش مهاجران پیشرفت کرد، در پروژه‌ای به نام «پایش کارآفرینی در سطح جهان» که با حمایت کالج بابسون و مدرسه اقتصاد لندن در حال انجام است روشن شده که چهار ملت دنیا دارای بالاترین آمار تأسیس شرکت‌های جدید هستند و این‌ها عبارتند از: آمریکا، کانادا، اسرائیل و استرالیا. سه تا از این کشورها دارای بالاترین درصد مهاجران دنیا هستند و چهارمین کشور یعنی اسرائیل کمتر از ۳ نسل پیش به عنوان کشوری مهاجر پدید آمد.

مهاجران آمریکا در ایجاد قریب یک چهارم کسب و کارهای جدید دخالت دارند و این میزان دو برابر حضور آمریکایی‌های بومی در عرصه‌های یاد شده است. خود مسئله کارآفرینی رابطه نزدیکی با دوپامین دارد.

در سال ۲۰۰۵، پنجاه و دو درصد از استارت آپ‌ها یا مشاغل نوپای دره سیلیکون توسط کارآفرینان مهاجر به وجود آمده بودند. اگر توجه کنیم که فقط ۱۳ درصد جمعیت آمریکا مهاجر هستند بزرگی این رقم بیشتر جلوه می‌کند. بیشتر کارآفرینان قلمرو فناوری از هند به آمریکا می‌آیند.

برخی از مهم‌ترین شرکت‌های اقتصادی آمریکا مانند گوگل، اینتل، پی‌پال، ئی‌بی و اسنپ‌چت توسط مهاجران تأسیس شده‌اند.

بین سال‌های ۱۹۰۱ الی ۲۰۱۳، چهل و دو درصد کسانی که برنده نوبل شدند به آمریکا مهاجرت کردند. علاوه بر این تعداد زیادی از برندگان جایزه نوبل آمریکایی، مهاجر بودند. سه کشوری که در رأس فهرست برندگان نوبل قرار دارند به ترتیب کانادا (۱۳%)، آلمان (۱۱%) و انگلیس (۱۱%) هستند.

آمریکایی‌ها به عنوان ملتی مهاجر به توفیق‌های دوپامینی چشمگیری دست یافته‌اند.

توکویل در فصل بعدی کتابش با عنوان «علل ناآرامی روح آمریکایی‌ها در عین دستیابی به موفقیت» به موضوع «ناخرسندی دائمی» مربوط به سیستم دوپامین پرداخت و گفت «با وجودی که آمریکایی‌ها در بهترین جا و شرایط دنیا زندگی می‌کنند اما باز هم با شوری آتشین دنبال دستیابی به زندگی بهترند.»

در ژاپن که تقریباً هیچ مهاجری ندارد ۷/۰ درصد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی هستند و این پایین‌ترین آمار دنیاست. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در آمریکا بیماری دوقطبی در سن پایین‌تر بروز می‌کند که گواه شدیدتر بودن بیماری است. در دوسوم این افراد نشانه‌های بیماری قبل از سن ۲۰ سالگی بروز می‌کند. حال آنکه در اروپا فقط در حدود یک چهارم افراد، نشانه‌ها در این محدوده سنی ظاهر می‌شوند. این نکته ثابت می‌کند که خزانه ژنی آمریکا دارای تراکم بالاتری از ژن‌های ریسک‌پذیری است.

ژن‌های دوقطبی تمایل به مهاجرت را افزایش می‌دهند. افراد جاه طلب حامل این ژن‌های ریسک‌پذیری هستند. در کشورهایی که مهاجران زیادی دارند شاهد تراکم حضور این ژن‌های دوقطبی هستیم. تقریباً همه ساکنان آمریکا از مهاجران و نسل‌های بعدی آن‌ها تشکیل شده‌اند. به همین دلیل آمریکا دارای بالاترین درصد ژن‌های دوقطبی است یعنی ۴/۴ درصد معادل دوبرابر باقی دنیا. آیا می‌توان گفت مهاجرت و بیماری دوقطبی با هم ارتباط دارند؟

مسمومیت با کوکائین حالتی شبیه مانیا به وجود می‌آورد تا حدی که تشخیص آن از مانیای دوقطبی برای پزشکان نیز دشوار است.

چه عاملی باعث اختلال در کار ناقل می‌شود؟ باید به رفتار کسانی که مبتلا به سوءمصرف کوکائین هستند توجه کنیم. کوکائین درست مثل جورابی که داخل لوله جاروبرقی فرو کنند مانع فعالیت ناقل دوپامین می‌شود و به این ترتیب زمان واکنش دوپامین با گیرنده‌ها را افزایش می‌دهد. بدنبال آن کسی که کوکائین مصرف کرده دچار افزایش سطح انرژی و فعالیت معطوف به هدف و تمایلات جنسی می‌شود. اینگونه افراد احساس سرخوشی و اعتماد به نفس بیشتری دارند و دچار پرش افکار هستند و مدام از این شاخ به آن شاخ می‌پرند.

ناقل دوپامین مثل یک جاروبرقی عمل می‌کند و کارش این است که زمان تحریک سلول توسط دوپامین را کوتاه کند. وقتی سلول مولد دوپامین شلیک می‌کند ذخایر دوپامین آزاد می‌شوند و دوپامین رهاشده به سلول‌های مغزی متصل می‌شود. سپس ناقل دوپامین برای پایان بخشیدن به واکنش، دوپامین را به داخل سلولی که آن را ترشح کرده بود می‌مکد تا برای دور بعدی ترشح ذخیره شود.

بیش‌فعالی سیستم دوپامین تنها مشکل مبتلایان به مانیای دوقطبی نیست، اما این بیش‌فعالی در پیدایش بیماری دوقطبی نقش مهمی دارد. چنانکه گفتیم علت این اختلال، فعالیت زیاد آلل گیرنده DRD۴ نیست. بلکه دانشمندان معتقدند این بیماری به دلیل مشکلی در ناقل دوپامین (شکل ۵) به وجود می‌آید:

می‌توان مغز انسان‌های نخبه را با خودروهای مسابقه‌ای پیشرفته قیاس کرد. این موتورها می‌توانند کارهای شگفتی را انجام دهند اما خیلی زود خراب می‌شوند. دوپامین محرک هوش و خلاقیت و سخت‌کوشی است اما باعث می‌شود که افراد رفتارهای عجیب از خود بروز دهند.