بریده‌هایی از کتاب شرح منازل هفتگانه‌ی سیروسلوک (مقدمه: سلوک معنوی در پرتو نور قرآن و عترت)

کسی «لا الله الاّ الله» می‌گوید که فقط الله را در جهان مؤثر بداند. باور کند که هرچه دارد از ناحیهٔ حق تعالی است و در حالی که او را همه کارهٔ عالم وجود می‌داند، به هیچ کاره بودن خودش، علمش، قدرتش و دارائی‌اش پی ببرد.

به پا داشتن نماز به معنای صرفاً خواندن آن نیست، بلکه به معنای زنده نگه‌داشتن روح و هدف نماز در زندگی فردی و اجتماعی است. بنابراین نماز باید در متن زندگی آدمی جریان داشته باشد و یک امر مهم و زنده تلقّی شود.

قرآن که یک کتاب تربیتی و آموزشی است

منحصر دانستن عمل صالح در اعمال عبادی وجهی ندارد و منظور قرآن کریم را تأمین نمی‌کند. بلکه هر عمل مشروعی که برای جامعه مفید باشد و عقل انسان آن را بپسندد و برای رضای خدا انجام گیرد، مقبول درگاه الهی واقع می‌شود و در فرهنگ دینی از آن به عنوان عمل صالح تعبیر می‌گردد.

یکی از اقسام عمل صالح، تقیّد به انجام عبادات است. نماز، روزه، حج، جهاد و امثال آن اعمال صالحی هستند که قرآن کریم در به جا آوردن آن اعمال پافشاری دارد.

گفت و شنود بیهوده، دیدنی‌های بی‌ثمر و اعمال بیهوده، قساوت قلب می‌آورد. انسان قسیّ‌القلب نه فقط در نماز حضور قلب ندارد، بلکه از عبادت لذّت نمی‌برد. لذا خواب را بر نماز مقدم می‌دارد. تخیل‌ها و توهّم‌های بیهوده یکی پس از دیگری در دل چنین انسانی وارد می‌شود و دل او را مکدّر می‌کند. پس از چندی نظیر یک آیینهٔ با صفا می‌شود که گرد گرفته باشد. بنابراین گاهی اوقات آدمی گناه نکرده است، ولی اعمال لغو و گفت و شنود بیهوده، موجب کدورت قلب وی می‌گردد.

مسلمان واقعی کسی است که در هنگام ادای فریضۀ نماز، یک تلاطم درونی پیدا کند و به‌جز نماز، به امر دیگری توجّه نداشته باشد.

یکی از فواید نماز آن است که نگرانی، اضطراب و افسردگی ـ که بیماری رایج در عصر حاضر است ـ را در مؤمنان حقیقی و نمازگزاران واقعی از بین می‌برد.

امام مجتبی (ع)می‌فرمایند: اگر می‌خواهی عزّت و هیبت و شخصیت داشته باشی، باید از لباس ذلّت معصیت بیرون بیایی و لباس عزّت اطاعت را بر تن کنی. اگر می‌خواهی نزد دوستان خود عزیز و در نظر دشمنان با شخصیّت و با ابهّت باشی، اگر می‌خواهی همه از تو حساب ببرند، اگر می‌خواهی شخصیّت اجتماعی داشته باشی، اگر می‌خواهی در میان مردم با آبرو زندگی کنی، اگر می‌خواهی محبّت تو در قلب همه نفوذ کند و کلامت نافذ باشد، باید این عزّت را از راه عبادت به دست بیاوری و لباس ذلّتِ گناه را از تنت خارج کنی.

سقوط و تباهی نجاشی از عدم قاطعیّت در برابر گناه سرچشمه می‌گیرد. اگر او قاطعانه دعوت رفیق خود را رد می‌کرد و رودربایستی نمی‌کرد، اینچنین هلاک نمی‌شد. همچنین قاطعیت امیرالمؤمنین (ع)در جاری‌کردن حکم خداوند متعال، باید سرمشق زندگی انسان‌ها باشد. سالک باید در مقابل شیاطین درون و برون، شیاطین انسی و جنّی، نفس امّاره و هوا و هوس، از خود قاطعیت نشان دهد. در روایات آمده است که در دورهٔ آخرالزّمان چون مردان قاطعیت دینی ندارند، توسط زن و بچّهٔ خود جهنّمی می‌شوند. زیرا آنها طالب تشریفات و تجمّلات دنیوی هستند و مرد مجبور است از راه گناه تأمین نماید.