بریده‌هایی از کتاب تبصره ۲۲

بیرون بیمارستان هنوز جنگ در جریان بود. آدم‌ها دیوانه می‌شدند و مدال می‌گرفتند. سرتاسر دنیا، پسران تمام طرف‌های درگیر بر سر چیزی جان می‌دادند که به آن‌ها گفته شده بود وطن‌شان است، و به‌نظر نمی‌رسید که برای کسی هم مهم باشد، دست‌کم برای خود این پسرانی که جان جوان‌شان را از کف می‌دادند. پایانی هم به چشم نمی‌خورد.

یوساریان خلبان بمب‌افکنی بود که تنزل درجه پیدا کرده بود چون به فلانش هم نبود که به هدف زده یا نه. او تصمیم گرفته بود تا ابد زنده بماند یا در تلاش برای زنده ماندن کشته شود، و تنها مأموریتش این بود که هربار بالا می‌رود زنده برگردد پایین.

او مردی خودساخته بود که عدمِ‌موفقیتش را مدیون هیچ‌کس نبود.

از دست دادن پول کار راحتی نبود. چندین ماه کار سخت و برنامه‌ریزی دقیقاً اشتباه می‌طلبید.

سرتاسر دنیا، پسران تمام طرف‌های درگیر بر سر چیزی جان می‌دادند که به آن‌ها گفته شده بود وطن‌شان است، و به‌نظر نمی‌رسید که برای کسی هم مهم باشد، دست‌کم برای خود این پسرانی که جان جوان‌شان را از کف می‌دادند. پایانی هم به چشم نمی‌خورد.

از فرط وطن‌پرستی به این نتیجه رسیده بود که آدم‌های ثروتمند ــ افراد شایسته ــ باید حق رأی بیشتری به نسبت علاف‌ها، فاحشه‌ها، جنایتکارها، فاسدها، ملحدها و افراد ناشایست ــ آدم‌های بی‌پول ــ داشته باشند.

ایتالیا قرن‌هاست که داره تو جنگ‌ها می‌بازه، بااین‌حال ببین چه‌قدر معرکه عمل کرده‌یم. فرانسه جنگ‌ها رو می‌بره و همیشه در وضعیت بحرانه. آلمان می‌بازه و موفق می‌شه. به تاریخ اخیرمون نگاه کن. ایتالیا جنگ توی اتیوپی رو برد و بلافاصله افتاد توی دردسرهای جدی. پیروزی چنان توهم دیوانه‌واری از عظمت به

همه‌چیز را دربارهٔ ادبیات می‌دانست جز این‌که چه‌طور از آن لذت ببرد.

سرتاسر دنیا، پسران تمام طرف‌های درگیر بر سر چیزی جان می‌دادند که به آن‌ها گفته شده بود وطن‌شان است، و به‌نظر نمی‌رسید که برای کسی هم مهم باشد، دست‌کم برای خود این پسرانی که جان جوان‌شان را از کف می‌دادند.

«حتماً جون می‌کنن تا هرجورشده پیدات کنن. حتا اگه پیدات هم نکنن، این دیگه چه‌جور راه و روشیه برای زندگی؟ همیشه تنها می‌مونی. هیچ‌کس طرفت نیست، و همیشه این خطر وجود داره که بهت خیانت کنن.» «همین الانم دارم این‌جوری زندگی می‌کنم.»