بریده‌هایی از کتاب زندگی ۳.۰؛ انسان‌بودن در عصر هوش مصنوعی

اگر این محدودیتْ نوعی ترس از فضای بسته در شما پدید می‌آورد و احساس می‌کنید در منطقه‌ای از کیهان محبوس شده‌اید، بگذارید با اشاره به یک راه گریزِ احتمالی خوشحالتان کنم: در محاسبات من فرض شده است که مقدار انرژی تاریک در طول زمان ثابت می‌ماند، و این چیزی است که آخرین اندازه‌گیری‌ها هم نشان می‌دهد. ولی ما هنوز دربارهٔ اینکه انرژی تاریک واقعاً چیست هیچ‌چیزی نمی‌دانیم، و این کورسوی امیدی باقی می‌گذارد که شاید انرژی تاریک هم در نهایت رو به زوال برود (درست مانند ماده‌ای که خصوصیاتی بسیار شبیه به انرژی تاریک دارد و برای توضیحِ تورم کیهانی فرض می‌شود که وجود دارد)، و اگر این زوال رخ دهد، به جای افزایش سرعت انبساط شاهد کاهش سرعت خواهیم بود، و احتمالاً این امکان برای صورت‌های آیندهٔ حیات فراهم می‌شود که تا هر زمان که دوام داشته باشند به تصرف و استقرار در کهکشان‌های جدید ادامه دهند.

الن تورینگ و همکارانش، متخصصان بریتانیایی رمزگشایی، در مرکز بیلچلی‌پارک از پیش می‌دانستند زیردریایی‌های آلمانی به کدام کشتی‌های متفقین حمله خواهند کرد، اما تصمیم گرفتند فقط در بعضی موارد دخالت کنند تا قدرت مخفی‌شان لو نرود

زمان لازم برای رفت و برگشت پیام تا آن سوی کرهٔ زمین در حدود ۰.۱ ثانیه است (تقریباً معادل با سرعت اندیشیدن ما انسان‌ها)، پس برای مغزِ ساخته‌شده با هوش مصنوعی که بزرگیِ آن به اندازهٔ زمین باشد، اندیشه‌هایی که به‌راستی در ابعاد جهانی باشد فقط به اندازهٔ افکار مغز انسان می‌تواند سرعت داشته باشد. برای یک سامانهٔ کوچک هوش مصنوعی که در هر یک‌میلیاردمِ ثانیه یک عملیات انجام می‌دهد (این سرعت معمولی رایانه‌های امروزی است)، ۰.۱ ثانیه مانند چهار ماه برای شما است،

در سال ۲۰۱۵، فقط تصادفات رانندگی جان بیش از ۱.۲ میلیون نفر را گرفته است و به اینها باید چندین هزار نفری را نیز افزود که در حوادث حمل‌ونقل هوایی و ریلی و دریایی جان سپرده‌اند

تازه به فلاپی درایوهای ۷۰ کیلوبایتی عادت کرده بودم که فلاپی‌های کوچک‌ترِ ۳.۵ اینچی با حجم ۱.۴۴ مگابایت برق از سرم پراند، بعد هم اولین هارد درایو خود را خریدم که ۱۰ مگابایت حجم داشت -البته این مقدار برای ذخیره کردن فقط یکی از آهنگ‌هایی که امروز دانلود می‌کنیم به‌زحمت کفایت می‌کند. چند روز پیش که ۱۰۰ دلار برای خریدن هارد درایوی با ظرفیت ۳۰۰.۰۰۰ برابر پرداختم، این خاطره‌های دورهٔ نوجوانی در نظرم غیرواقعی جلوه می‌کرد.

این سطحِ بحرانی جایی است که ماشین‌ها بتوانند کار طراحی هوش مصنوعی را انجام دهند

به نظر می‌آید ضربِ ۳۱۴۱۵۹ در ۲۷۱۸۲۸ خیلی دشوارتر باشد از شناختنِ عکس یک دوست، اما رایانه‌ها خیلی پیش از آنکه من به دنیا بیایم، در حساب از ما انسان‌ها جلو زده بودند، حال آنکه شناساییِ تصویر در سطح انسان همین تازگی‌ها امکان‌پذیر شده است. این واقعیت که کارهای حسی‌حرکتیِ ابتدایی به رغم نیاز به امکانات محاسباتی فراوان ساده به نظر می‌آیند به «پارادکس موراوِک» شهرت دارد، و این‌گونه توضیح داده می‌شود که مغز ما با اختصاص دادنِ مقدار زیادی از سخت‌افزارهای تخصصی -در واقع بیش از یک‌چهارم کل مغز- برای این منظور، سبب می‌شود که این کارها ساده به نظر برسند.

یک ماشین فوق‌هوشمند می‌تواند ماشین‌هایی طراحی کند که حتی از خودش هم بهتر باشند؛ و بنابراین بی‌تردید «انفجار هوش» رخ می‌دهد، و هوش ماشین‌ها از سطح هوش انسان بسیار فراتر خواهد رفت. بنابراین نخستین ماشین فوق‌هوشمند آخرین اختراعی است که انسان به آن نیاز خواهد داشت، (پس از این اختراع، هیچ اختراع دیگری لازم نیست)؛ البته با فرض آنکه این ماشین به اندازه‌ای مطیع انسان باشد که به ما بگوید چگونه باید بر آن تسلط داشته باشیم».

فناوری به حیات قابلیت آن را داده است که به چنان سطحی از شکوفایی برسد که پیشتر هرگز سابقه نداشته است -یا خود را به‌کلی نابود کند.

از لحظهٔ ورود نورِ تابیده از یک شیءِ پیچیده به چشم تا لحظه‌ای که آن چیز را چونان چیزی که هست آگاهانه ادراک می‌کنید، چیزی در حدود یک‌چهارم ثانیه به طول می‌انجامد. (۱۳) این یعنی وقتی با سرعت نود کیلومتر بر ساعت در بزرگراه در حال رانندگی هستید، اگر ناگهان سنجابی را در چند متری خود دیدید دیگر برای هر کاری خیلی دیر شده است، چون قبلاً آن را زیر گرفته‌اید!

آیا باید به هوش مصنوعی هدف بدهیم، و اگر پاسخ مثبت است، اهدافِ چه کسانی؟

با کشفیات چشمگیر در طی دو دههٔ گذشته دربارهٔ سیاره‌های در حال گردش به دور دیگر ستارگان، اکنون خیلی محتمل به نظر می‌آید که سیاره‌های قابل‌سکونت فراوان باشند، و میلیاردها از آنها فقط در کهکشان خودمان وجود داشته باشند.

همهٔ پستانداران این سیاره به طور غریزی تعادلی طبیعی با محیط پیرامون خود برقرار می‌کنند، بجز شما انسان‌ها. وارد یک منطقه می‌شوید و تعدادتان پیوسته چندبرابر و چندبرابر می‌شود، تا زمانی که همهٔ منابع طبیعی مصرف شود، و بعد تنها راه ادامهٔ زندگی برایتان این است که بروید سراغ منطقهٔ بعدی. روی این سیاره موجود زندهٔ دیگری هم هست که از این الگو پیروی می‌کند. می‌دانید چه موجودی؟ ویروس. انسانْ نوعی بیماری است، سرطان این سیاره است. شما مرض‌اید و ما هم درمان آن

اگر صورتی از حیات خود را تکثیر کند، و نسخه‌های تکثیرشده نیز همین کار را بکنند، آنگاه مجموع تعداد آنها در فواصل زمانی منظم پیوسته دوبرابر می‌شود تا جایی که اندازهٔ جمعیت با محدودیت منابع یا مشکلات دیگر برخورد کند. دوبرابر شدنِ مکرر خیلی زود اعداد بسیار بزرگی تولید می‌کند: اگر از عدد یک شروع کنید و فقط سیصد بار آن را دوبرابر کنید به عددی می‌رسید که از تعداد کلِ ذراتِ جهان ما بزرگ‌تر است. این یعنی با گذشت مدت کوتاهی از پیدایش نخستین شکلِ ابتدایی حیات، مقدار عظیمی از ماده زنده شده است. گاهی تکثیر به طور کامل انجام نمی‌شد، بنابراین خیلی زود صورت‌های متعددی از حیات به‌وجود آمد که می‌کوشیدند خود را تکثیر کنند و با هم بر سرِ منابعِ محدودِ یکسانی رقابت داشتند. به این ترتیب تکامل داروینی آغاز شد.

ما در سیاره‌ای گرم و راحت زندگی می‌کنیم که گرمای خورشید با دمای ۶.۰۰۰ درجهٔ سانتیگراد را جذب می‌کند و با تابش گرمای زائد به فضای منجمد که دمای آن فقط ۳ درجهٔ سانتیگراد بالای صفر مطلق است، خنک می‌شود.

بدون فناوری، انقراض ما انسان‌ها، در مقیاسِ کیهانیِ ده‌ها میلیارد سال، به‌زودی رخ خواهد و در این صورت کل نمایش حیات در جهان ما فقط جرقه‌ای کوتاه و گذرا از زیبایی و شور و معنا خواهد بود در ابدیتِ بی‌معنایی که هیچ‌کس آن را تجربه نمی‌کند. افسوس که چه فرصت گرانبهایی هدر می‌رود! اگر به جای پرهیز از فناوری آن را با آغوش باز بپذیریم، آنگاه به‌رغم مخاطرات خیلی چیزها پیش روی ماست: هم فرصت آن را خواهیم داشت که حیات را ادامه دهیم و شکوفا سازیم، هم امکان انقراض حتی زودرس به واسطهٔ خودویرانگری یا برنامه‌ریزی ضعیف به وجود می‌آید (شکل ۵.۱ را ببینید). من به پذیرش فناوری رأی می‌دهم و به اینکه به آنچه می‌سازیم ایمان کورکورانه نداشته باشیم، بلکه با احتیاط و دوراندیشی و برنامه‌ریزی دقیق پیش برویم.

خیلی‌ها حیات پیشرفته در بخش عمده‌ای از جهان ما را بدیهی فرض می‌کنند، بنابراین عقیده دارند انقراض بشر از منظر کیهانی اتفاق چندان مهمی نیست. اصلاً چرا باید نگران محو شدنمان از صحنه باشیم اگر تمدنی مانند آنچه در پیشتازان فضا می‌بینیم خیلی زود از راه برسد و بذر حیات را از نو در منظومهٔ خورشیدی ما بکارد و شاید حتی با استفاده از فناوری پیشرفته‌اش خود ما انسان‌ها را نیز بازسازی و احیا کند؟

این‌گونه فرصت‌های به‌اشتراک‌گذاریِ اطلاعات می‌تواند جریان اطلاعات را نه‌تنها میان هویات تقریباً همسطح، بلکه از بالا به پایین در سلسله‌مراتب قدرت

بازدهی انرژی مغز را می‌توان یک کوادریلیون برابر بیشتر کرد.

استفاده از حقهٔ «پیام سراسری کیهانیِ» موراوک که در فصل ۴ به آن اشاره شد. تمدن پیشرفته می‌تواند با پخش پیامی در کیهان، تمدن‌های ساده‌لوحِ تازه‌تکامل‌یافته را فریب دهد تا ماشینی ابرهوشمند بسازند که در نهایت آنها را اسیر کند، و به این ترتیب تمدن پیشرفته می‌تواند دقیقاً با سرعت نور گسترش یابد، یعنی سرعت انتشار پیامش، که همچون آواز سیرن‌ها  اغواگر است، در سراسر کیهان. شاید این تنها راه تمدن‌های پیشرفته برای رسیدن به بیشترِ کهکشان‌های موجود در مخروطِ نوریِ آینده‌شان باشد و چنین تمدن‌هایی انگیزه‌ای قوی برای خودداری از انجام این کار هم ندارند، بنابراین باید به هر پیامی که از فرازمینی‌ها دریافت می‌کنیم فوق‌العاده مشکوک باشیم! در کتاب کارل ساگان به نام تماس، ما زمینی‌ها از نقشه‌هایی که موجودات بیگانه در اختیارمان قرار داده‌اند استفاده می‌کنیم تا ماشینی بسازیم که طرز کار آن را نمی‌فهمیم -چنین کاری را من اصلاً توصیه نمی‌کنم...