بریده‌هایی از کتاب این راهش نیست

وارن بافت در جمله‌ای که من آن را خیلی دوست دارم می‌گوید: «من همیشه نگران افرادی هستم که می‌گویند: «من قرار است این کار را به مدت ۱۰ سال انجام دهم؛ البته خیلی هم از آن خوشم نمی‌آید. ولی بعد این کار را می‌کنم ....» و این شبیه این است که شما لذتِ بودن در کنار عشق زندگی‌تان را بگذارید برای سال‌های پیری‌تان. این اصلاً ایدۀ خوبی نیست.»

تفسیر احساساتی که این چهار مورد باید در زندگی شما ایجاد کنند: ۱. شادی=لذت ۲. دستاورد=پیروزی ۳. اعتبار و اهمیت= توجه (به دیگران) ۴. میراث=قابل‌تعمیم‌بودن

وجود معیارهای چندگانه برای زندگی ضروری است؛ برای مثال، برای داشتن یک رابطۀ خوب با خانواده‌تان شما باید زمان بیشتری را در کنار آنها سپری کنید؛ پس ساعاتی که شما در کنار هم سپری می‌کنید یک روش برای سنجش این موضوع است. ولی اگر آن ساعات را صرف فریادکشیدن بر سر یکدیگر کنید، این هم خوب نیست؛ پس لازم است که شما هم کیفیت را بسنجید و هم کمیت را. این تحقیق چهار معیار را ارائه داده که مهم‌تر از موارد دیگر هستند: ۱. شادی: داشتن حس شادی و رضایت از زندگی ۲. دستاورد: دستیابی به دستاوردهایی که کاملاً با اهداف مشابهی که دیگران برای آنها تلاش می‌کنند قابل‌مقایسه باشد. ۳. اعتبار و اهمیت: تأثیر مثبت داشتن روی افرادی که برای شما مهم هستند. ۴. میراث: ایجاد ارزش‌ها و دستاوردهایی که بتوانید از طریق آنها به دیگران کمک کنید در آینده موفق شوند.

همۀ ما می‌دانیم یک زندگی خوب چیزی فراتر از پول است... ولی هیچ‌یک از ما دقیقاً مطمئن نیستیم آن چیزهای دیگر چه هستند یا چگونه باید آنها را به‌دست بیاوریم. بیایید صادق باشیم: شمردن پول کار بسیار ساده‌ای‌ست و همیشه حداقل برای مدتی کوتاه با خود شادی به‌همراه می‌آورد. همۀ ما می‌دانیم عشق، دوستان و چیزهای دیگر هم از اهمیت بالایی برخوردارند... ولی آنها به‌شدت پیچیده هستند و ما نمی‌توانیم از طریق خرید اشتراک ویژۀ سایت آمازون آنها را به خانه‌های خود بیاوریم. طبق نتایج به‌دست‌آمده، ظاهراً بزرگ‌ترین مشکل موجود سنجیدن زندگی تنها با یک معیار است. شما نمی‌توانید فقط با استفاده از یک معیار یک زندگی موفق را بسنجید. در کتاب همین کافی‌ست، نویسندگان به این موضوع با عنوان «استراتژی فروریختگی» اشاره می‌کنند-فروریختن همه‌چیز در یک شاخص برای سنجش اینکه آیا زندگی ما در مسیر درستی قرار دارد یا نه.

چه چیزهایی باعث می‌شوند احساس کنید به‌اندازۀ کافی کار انجام داده‌اید؟ چه‌چیزی در این دنیای نامتناهی که دائماً گزینه‌ها را در مقابل چشمانتان قرار می‌دهد باعث می‌شود به صندلی خود تکیه دهید و بگویید «نه، ممنونم»؟ نویسندگان کتاب همین کافی‌ست بیش از ۶۰ مصاحبه با افراد حرفه‌ای و بسیار موفق انجام داده بودند و از ۹۰ نفر از مدیران عالی‌رتبه نظرسنجی کرده بودند. طبق نتایج به‌دست‌آمده اکثر این افراد هم پاسخ این سؤال‌ها را نمی‌دانستند.

بِری شوارتز می‌گوید ما باید «انتخاب‌کننده» باشیم نه «برچیننده». یک برچیننده از میان گزینه‌های موجود یکی را انتخاب می‌کند و ما را توسط گزینه‌هایی که پیش رویمان می‌بینیم به غلط می‌اندازد. ولی یک انتخاب‌کننده به‌اندازۀ کافی هوشمند هست که متوجه شود ممکن است هیچ‌یک از گزینه‌های موجود رضایت‌بخش نباشند و اگر خواهان گزینۀ درست است ممکن است مجبور شود خودش آن را ایجاد کند.»

در جهان امروز که دیگران میزان محدودۀ هر گروه را تعیین می‌کنند «داشتن همه‌چیز باهم» غیرممکن است. ما در گذشته عادت داشتیم دنیا برایمان تعیین کند که چه زمانی باید دست از کار بکشیم، ولی درحال‌حاضر این تعادل را شما باید برقرار کنید؛ درغیراین‌صورت ممکن است شما هم در بستر مرگ گرفتار اولین حسرتی شوید که به آن اشاره کردیم: نداشتن جرئت زندگی به روشی که خودتان دلتان می‌خواهد و درعوض، زندگی‌کردن طبق چیزی که دیگران می‌خواهند.

تلاش برای موفق‌تربودن نسبت به دیگران بسیار خطرناک است؛ این به این معناست که میزان تلاش و سرمایه‌گذاری شما توسط آنها تعیین می‌شود و همین مسئله هم باعث می‌شود شما نتوانید از تمام سرعت خود برای ادامۀ مسیر استفاده کنید.

ما نمی‌توانیم روابط را ترتیب‌گذاری کنیم؛ آنها به توجه مرتب و مستمر نیاز دارند. طبق گفته‌های رالف والدو امرسون: «ما همیشه در حال آماده‌شدن برای زندگی هستیم ولی هرگز زندگی نمی‌کنیم.»

برخی از ما یک جنبه از زندگی خود را کنار می‌گذاریم تا بتوانیم در قسمت‌های دیگر پیشرفت کنیم و موفق شویم. لورا ناش و هاوارد استیونسون، نویسندگان کتاب همین کافی‌ست، و کلِی کریستنسِن، استاد مدرسۀ کسب‌و‌کار هاروارد، این استراتژی را «ترتیب‌گذاری» می‌نامند. طبق این دیدگاه من اول کاری را که از آن متنفرم انجام می‌دهم و پول زیادی به‌دست می‌آورم؛ بعد خانواده تشکیل می‌دهم و بعد هر کاری که دوست دارم را انجام می‌دهم و احساس خوشبختی می‌کنم. ولی این استراتژی درمورد روابط کارایی ندارد. کریستنسن به‌درستی به این موضوع اشاره می‌کند که «وقتی مشکلات جدی در رابطه‌ای به‌وجود بیاید دیگر برای جبران آن خیلی دیر است؛ و این مسئله درست برعکس آنچه فکر می‌کنید به این معناست که زمان مناسب برای سرمایه‌گذاری روی ساخت خانواده‌های قدرتمند و دوستان صمیمی درست همان زمانی است که فکر نمی‌کنید لازم باشد این کار را انجام دهید.»

طبق یک نظرسنجی کشوری که در سال ۲۰۰۰ توسط انجمن مسیحی مردان جوان از یک گروه نمونه از نوجوانان آمریکایی گرفته شده بود بیشترین نگرانی ۲۱% از نوجوانان «نداشتن وقت کافی برای بودن در کنار پدر و مادرشان» بود.

در سال ۲۰۰۸، ۵۲% از مردم گفته بودند که شب‌ها به‌خاطر داشتن استرس از خواب می‌پرند؛ ۴۰% از آنها گفته بودند استرسشان تا حدی است که باعث می‌شود گریه کنند. یک زن از هر سه زن به میزان استرس خود از ده امتیاز ۸، ۹ و یا ۱۰ را می‌داد. این مسئله زمانی را که به خانواده اختصاص دارد به‌شدت تحت ‌تأثیر قرار می‌دهد. بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۷، میزان مکالمات بین افراد خانواده تا ۱۰۰ درصد کاهش یافت؛ بله ۱۰۰ درصد.

طبق یک نظرسنجی از ۲۳۰۰ نفر از کسانی که ۵۰۰۰۰ دلار و یا بیشتر گرفته بودند گروهی به‌دست آمد که «بالاترین میزان آرزو و خواسته، پریشانی، آشفتگی و نگرانی» را داشتند. کمتر از چهار نفر از ده نفر افراد پاسخ‌دهنده گفته بودند «حس می‌کنم بخشی از جامعه‌ای هستم که در آن زندگی می‌کنم»، «تعادل خوبی در زندگی‌ام برقرار است» و یا «دوستان صمیمی زیادی دارم». فقط سه نفر از ده نفر از ظاهر شخصی خود راضی بودند و فقط ۱۸% آنها درمورد روابط عاشقانۀ خود احساس شادی و رضایت داشتند.

مشکل اینجاست که ما عاشق داشتن حق انتخاب هستیم و از انتخاب‌کردن متنفریم. داشتن حق انتخاب یعنی داشتن فرصت‌ها؛ انتخاب‌کردن یعنی از‌دست‌دادن فرصت‌ها. داشتن حق انتخاب‌های زیاد احتمال پشیمانی را هم بالا می‌برد. وقتی همیشه یکی از گزینه‌ها گزینۀ کارکردن باشد هر چیز دیگری در حاشیه قرار می‌گیرد. صرف زمان بیشتر برای کار یعنی داشتن زمان کمتر برای بودن در کنار دوستان، همسر و فرزندان؛ و اگر شما اشتباه انتخاب کنید این تقصیر شماست و حتی انتخاب‌کردن هم برایتان سخت‌تر می‌شود. ما بیشتر کار می‌کنیم ولی حس بدتری هم داریم چون هرچیزی بلافاصله موردقضاوت قرار می‌گیرد.

مطالعاتی که درمورد ۶% افراد پردرآمد انجام شده بود را به ‌خاطر دارید؟ «۷۲% آنها گفته بودند تکنولوژی به آنها کمک کرده تا کارهایشان را بهتر انجام دهند، ۵۹% گفته بودند باعث شده روزهای کاری‌شان طولانی‌تر شود و ۶۴% آنها به تداخل آن با زمانی که به خانواده‌شان اختصاص دارد اشاره کرده بودند.»

وقتی با بِری شوارتز، استاد کالج سوارثمور که درمورد مشکلات اساسی حق انتخاب و میزان شادی تحقیقاتی انجام داده است، صحبت می‌کردم او گفت: این روزها وقتی شما به خانه می‌آیید کارتان هم با شما می‌آید؛ درواقع اهمیتی ندارد کجا می‌روید، هرجا بروید کارتان با شما به آنجا می‌آید. شما در شرایطی قرار دارید که کارتان در جیبتان است، درست است؟ این به این معناست که شما لزوماً نمی‌خواهید تمام وقت خود را کار کنید ولی باید برای کارنکردن تصمیم بگیرید. هیچ محدودیتی وجود ندارد. «آیا باید با بچه‌هایم بازی کنم یا جواب این چند ایمیل را بدهم؟» این مسئله ۳۰ سال پیش وجود نداشت. شما در خانه هستید؛ البته که باید با بچه‌هایتان بازی کنید؛ نیازی به تصمیم‌گیری نیست. ولی امروزه باید یک تصمیم گرفته شود. تکنولوژی تعداد انتخاب‌ها را هم در جهت مثبت و هم منفی به‌شدت افزایش داده است.

با وجود تکنولوژی، امروزه ما همیشه امکان کارکردن را داریم. دیگر دفتر کارمان ساعت ۵ بعدازظهر بسته نمی‌شود. هر دقیقه‌ای که ما در کنار دوستان و فرزندانمان سپری می‌کنیم همان دقیقه‌ای است که می‌توانستیم سر کار باشیم. بنابراین هر لحظه یک تصمیم است. این تصمیم در گذشته وجود نداشت. ولی داشتن آن در پس ذهنمان در هر لحظه امری است که استرس زیادی برای ما به‌همراه دارد.

جی. واکر اسمیت از مؤسسۀ تحقیقاتی یانکِلوویچ در مجلۀ وال‌استریت گفت: «درحال‌حاضر هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد در طبقۀ اجتماعی متوسط قرار بگیرد؛ همه می‌خواهند بهترین باشند.» شاید ما الان چیزهای خیلی بیشتری نسبت به گذشته داشته باشیم ولی احساس شادی بیشتری نمی‌کنیم و به‌صورت ناخودآگاه فکر می‌کنیم مشکل هنوز هم می‌تواند با یک چیز بیشتر حل شود. پول بیشتر. غذای بیشتر. چیزهای بیشتر؛ فقط بیشتر. ما حتی مطمئن نیستیم که به چه چیزی بیشتر نیاز داریم، ولی هرآنچه که الان داریم قطعاً کاری که مد نظر ماست را انجام نمی‌دهد؛ پس درجۀ آن را بیشتر می‌کنیم.

فیلسوف بزرگ، تایلر دوردِن: «انتظارات همۀ ما از طریق تلویزیون بالا رفته و باعث شده ایمان داشته باشیم که روزی همه‌مان میلیونر، یا ستارۀ سینما و ستارۀ موسیقی راک می‌شویم؛ ولی این اتفاق نخواهد افتاد. ما آرام‌آرام این حقیقت را می‌فهمیم و بسیار بسیار آزرده و عصبانی می‌شویم.»

وقتی نشریۀ هاروارد بیزینس ریویو با ۶% افرادی که بیشترین درآمد را داشتند و ۶۰ ساعت یا بیشتر در هفته کار می‌کردند صحبت کرد به این نتیجه رسید که «بیش از ۶۹% از آنها معتقدند اگر کمتر کار می‌کردند بدن سالم‌تری داشتند؛ ۵۸% آنها فکر می‌کنند کارشان مانع داشتن روابط بهتر با فرزندانشان شده است؛ ۴۶% آنها فکر می‌کنند کارشان مانع داشتن روابط بهتر با همسرانشان شده است؛ و ۵۰% آنها می‌گویند کارشان باعث شده نتوانند رابطۀ جنسی رضایت‌بخشی داشته باشند.»