بریده‌هایی از کتاب مهارت‌های تربیت کودک ۲ تا ۷ سال با رویکرد طیب‌گزینی

نطق، کلام، حواس و طیبات چهار کلیدواژه اصلی در چیدمان اصول و مهارت‌های تربیتی دوره اول رشد می‌باشند.

کودک در این دوره به شدت تحت تأثیر حواس قرار دارد و هرآنچه را تجربه کند، از آن اثری مستقیم می‌گیرد؛ مثلا دیدن دعوا و مشاجره ممکن است منجربه اضطراب و لکنت در او شود.

نطق کودک، فشارشکنی از جنس تفکر و تحلیل ندارد و به راحتی به تحلیل‌های سطحی و ظاهری و غلط دست یافته و واقعیت را تحریف می‌کند. مثلا هر بلند حرف زدنی را نشانه ناراحتی فرد می‌داند. داستانهایی سر هم می کند که نشان از بافتن‌هایی است که بین اتفاقات و بروز احساسات بیان می‌شود. از دعوای والدین خود فکر می‌کند که او مقصرّ است یا خودش را موجودی بد و دوست نداشتنی می‌پندارد و مانند این‌ها. به همین دلیل مواجهه کودک با صحنه‌های ترسناک، مشاجرات، گناهان، مناظر شهوت‌آلود و داد و فریاد، اثرات عمیق و پایداری بر تصاویر ذهنی یا خیالات، گزاره‌ها، باورها و صفات برآمده از آن‌ها خواهد گذاشت.

حواس در ابتدا مساوی عمل یا واکنش است به همین دلیل، آسیب‌پذیری روان کودک در این دوره بیشتر است چون هر محرکی بلافاصله بر رفتار او، اثر می‌گذارد.

تعلیم حواس مقدمه‌ای برای فعال شدن توان‌های دیگری از انسان است.

خوب دیدن و خوب شنیدن گام اول تصدیق واقعیات و حقیقت‌های عالم است.

حواس، دروازه شکل‌گیری ادراکات، تخیلات، باورها و اعتقادات است. حواس پنج‌گانه از ابتدای تولد و حتی قبل از آن و در دوران جنینی فعال می‌شوند. به عبارت دیگر از همان سنین جنینی، انسان قابلیت تعلیم‌پذیری را پیدا می‌کند

حسّ به عنوان قابلیت و نعمتی ویژه، مسیر فهم، درک و ثبت را برای انسان فراهم کرده است

متأسفانه برخی والدین با تصور اینکه کودک در این سنین قدرت فهم پایینی دارد، از سر احترام و تکریم با او برخورد نکرده و مراقبت و دقت کافی در خطاب‌های خود و نحوه تکلم خود با او ندارند. هرقدر والدین در این تکریم موفق‌تر باشند و در کلام گویشی کریمانه‌تر و خطابی عالمانه‌تر و حکیمانه‌تر داشته باشند، طفل در مراحل بلوغ خود دارای قوتی بیشتر خواهد بود و مراتب رشد خود را بهتر طی خواهد کرد.

با کلام طیبه و مؤثر می‌توان نطق و سپس کلام طفل را ضابطه‌مند کرد. در این صورت با آموزش کلمات سودمند به او، ضمن فعال کردن ذخیره‌های فطری‌اش به تدریج می‌توان سطح نیازهای او را از نیازهای طبیعی به نیازهای فطری،‌ عقلی و شرعی افزایش داد

دوره اول زندگی سال‌های طلایی یادگیری کلام است. کودکان به راحتی هر آنچه را می‌شنوند یادگرفته و بروز می‌دهند. همانطور که نوع زبان و گویش یادگرفته می‌شود، محتوای کلمات چه سخیف و چه زیبا نیز ثبت شده و در نطق کودک اثرات پایداری را برجای می‌گذارد.

منظور از کلام تنها سخن گفتن نیست بلکه شامل هر مطلب، محتوا و مسأله‌ای است که بین متکلم و مخاطبی با غرض مشخص انتقال می‌یابد

بروزاتش اغلب مبتنی بر ظاهر است و درکی از نیت حاکم بر رفتارها ندارد؛ در برابر فردی که با نیت خیرخواهانه چیزی را از او دریغ می‌کند پرخاش می‌کند.

کودک نسبت به نیازها و بروزاتش آگاهی کاملی نداشته و هوشیار نیست؛ (کودک پاسخی برای چراهای والدین ندارد. چرا می‌خواهی بازی کنی؟)

تا ۷ سالگی، دوران شکل‌گیری تخیلات، افکار و باورهای محدود عینی و مبتنی بر حواس است.

هدف تأدیب نطق در این دوره باید شکل‌دهی به درونیات و نیمه پنهان ساختار وجودی به گونه‌ای باشد که در مراحل رشدی بعد بتواند به قول سدید همراه با اعتقادات و ایمانی محکم تبدیل شود.

با دانستن توانمندی‌های کودک در هر سن، انتظاراتمان را تعدیل کرده و نه بیش از اندازه توان او انتظار داریم و نه به کمتر از آن راضی می‌شویم.