بریده‌هایی از کتاب بیگانه

همهٔ این‌ها، آفتاب، بوی چرم و بوی سرگین اسب کالسکه نعش‌کش، بوی رنگ و کندر، خستگی و بی‌خوابی شبانه، افکار و نگاه مرا به هم ریخته بود.

دربان مرا به خانهٔ خود برد و کمی به سر و وضعم رسیدم. یک فنجان دیگر شیر و قهوه نوشیدم که خیلی مطبوع بود.

«می‌دانید، او دوستانی داشت، افرادی به سن و سال خودش. می‌توانست علائق مربوط به گذشته را با آن‌ها در میان بگذارد. شما جوان هستید و زندگی با شما او را کسل می‌کرد.» این مطلب حقیت داشت.

گفت: «خانم مورسو سه سال پیش وارد این‌جا شد. شما تنها حامی وی بودید.» گمان کردم که مرا به خاطر چیزی سرزنش می‌کند و به این علت موضوع را برایش تشریح کردم. اما حرفم را قطع کرد: «فرزند عزیزم، لازم نیست خودتان را تبرئه کنید، پروندهٔ مادرتان را مطالعه کرده‌ام شما نمی‌توانستید احتیاجات او را برآورید. او به یک پرستار نیاز داشت. حقوق شما کم بود. و جدا از همهٔ این مسائل، او در این‌جا خوشبخت‌تر بود.» من گفتم: «بله، آقای مدیر.»

گمان کردم که مرا به خاطر چیزی سرزنش می‌کند و به این علت موضوع را برایش تشریح کردم. اما حرفم را قطع کرد: «فرزند عزیزم، لازم نیست خودتان را تبرئه کنید،

در مورد من، نمی‌خواستم کسی کمکم کند و به درستی وقت آن را نداشتم تا به چیزهایی که مورد علاقه‌ام نیست، علاقه‌مند شوم.

ابتدا به من گفت اینطور که پیداست شما آدم کم‌حرف و توداری هستید و خواست نظر مرا در این مورد بداند، جواب دادم: «علتش این است که هرگز چیز مهمی برای گفتن ندارم. بنابراین ساکت می‌مانم.»

فهمیدم آدمی که فقط یک روز زندگی کرده باشد می‌تواند بی هیچ رنجی صد سال در زندان زندگی کند. چون به اندازهٔ کافی خاطره دارد که حوصله‌اش سر نرود.

در جایی خوانده بودم که بالاخره در زندان آدم مفهوم زندگی را از دست می‌دهد. اما این قضیه برایم چندان معنایی نداشت. نفهمیده بودم که روزها تا چه اندازه می‌توانند هم کوتاه و هم بلند باشند. بدون شک برای زندگی کردن بلند و آنچنان کشیده و گسترده بودند که سرانجام در هم می‌آمیختند. روزها در این‌جا اسم شان را از دست می‌دادند. تنها کلماتی که برایم مفهوم و معنا داشتند، کلمات دیروز و فردا بودند. تا این‌که روزی نگهبان به من گفت که پنج ماه است در این‌جا هستم، حرفش را باور کردم اما درکش نکردم. از نظر من همان یک روز بود که همواره در سلولم گسترده می‌شد و همان یک کار بود که دنبالش می‌کردم

این یکی از عقاید مامانم بود و غالبا هم آن را تکرار می‌کرد که انسان در نهایت به همه چیز عادت می‌کند.

پرسیدم چه اتفاقی افتاده است؟ به من گفت با یارویی که پشت سرش حرف چرت و پرت می‌زده دعوا کرده است. به من گفت: «ملتفت هستید آقای مورسو، من آدم شروری نیستم ولی حساسم.» یارو به من گفت: «اگر مردی از تراموای پیاده شو.» به او گفتم: «برو، آرام باش.» بعد به من گفت مرد نیستم. بنابراین پیاده شدم و به او گفتم: «بس کنی برایت بهتر است و الّا مجبورم ادبت کنم.» جواب داد: «چطور؟» بنابراین یک مشت به او زدم

از ژرفای آینده‌ام، تمام این زندگی پوچی که گذرانده بودم از میان سال‌هایی که هنوز نیامده بود وزش تاریکی را به جانب خودم به خوبی احساس می‌کردم

کشیش به اطراف خود نگاه کرد با صدایی که ناگهان به نظر خسته می‌آمد جواب داد: «تمام این سنگ‌ها پر از درد و رنج‌اند، من این را می‌دانم. هرگز بدون اضطراب به آنها نگاه نکرده‌ام. اما از ته قلبم، می‌دانم که بدبخت‌ترین شما هم از تاریکی درونشان، گاهی چهره‌ای ملکوتی بیرون آمده است. می‌شود از شما خواست این چهرهٔ ملکوتی خودتان را ببینید.»

در هر صورت، من شاید به آنچه که حقیقتا مورد علاقه‌ام بود مطمئن نبودم، اما به آنچه که مورد علاقه‌ام است کاملا اطمینان دارم

آن زمان، فهمیدم آدمی که فقط یک روز زندگی کرده باشد می‌تواند بی هیچ رنجی صد سال در زندان زندگی کند. چون به اندازهٔ کافی خاطره دارد که حوصله‌اش سر نرود.

دادستان دربارهٔ روح من صحبت می‌کرد. می‌گفت که آقایان قضات، روح مرا به دقت بررسی کرده بودند ولی هیچ چیزی در آن نیافته بودند. می‌گفت در حقیقت من ابدا، روح ندارم و نه هیچ انسانیتی، و نه هیچ اصول اخلاقی که قلب آدمی را محافظت می‌کند، حتی یکی را هم دارا نیستم.