بریده‌هایی از کتاب حکمت‌ها و اندرزها؛ جلد ۱

در حدیث است که: «خداوند خوشی و آسایش را در دو چیز قرار داده: یقین و رضایت خاطر، و ناراحتی و رنج را در دو چیز دیگر قرار داده: تردید و خشم».

شرط اوّلی بقا و خوشبختی موجود زنده توافق و هماهنگی با محیط است.

شرط اوّلی بقا و خوشبختی موجود زنده توافق و هماهنگی با محیط است.

شرط اوّلی بقا و خوشبختی موجود زنده توافق و هماهنگی با محیط است.

بسیاری از افراد به نام آزادی می‌خواهند خود را از قید تکالیف و حقوق آزاد سازند، و البته انسان می‌تواند آزاد زندگی کند و باید هم آزاد زندگی کند ولی به شرط اینکه انسانیت خود را حفظ کند؛ یعنی از هر چیزی و هرقیدی می‌توان آزاد بود مگر از قید انسانیت؛

انسانیت از خداشناسی نمی‌تواند جدا گردد؛ یا خداشناسی است و یا سقوط در حیوانیت و منفعت‌پرستی و سبُعیت و درندگی.

مرد با ایمان به موجب ایمانی که دارد همواره دل و روح خویش را از آلایشها پاک نگه می‌دارد و نمی‌گذارد آینه روحش با غبار حسادت و کینه‌توزی و خودخواهی و عناد و لجاج و تعصب مکدّر شود و برای عقل که نور خداست حجابی و پرده‌ای پدید آید و لهذا از این نور خدایی حداکثر استفاده را می‌برد و بی‌پرده حقایق را مشاهده می‌نماید.

کتاب مقدس ما قرآن به موجب این آیه و آیه‌های دیگری صریحا بین تقوا و پرهیزکاری از یک طرف و روشن‌بینی و افزایش نور بصیرت از طرف دیگر رابطه مستقیم قائل است؛ یعنی به هر اندازه آدمی پاک‌تر و پرهیزکارتر و بی‌غرض و مرض‌تر و در مقابل حقایق تسلیم‌تر باشد نور افکن عقل و فکرش روشن‌تر و نافذتر است.

علی علیه‌السلام می‌فرماید: «خداوند ذکر خودش و یاد خودش را مایه جلا و روشنی دلها قرار داده، به این وسیله گوش، باز و چشم، بینا و دل، مطیع و آرام می‌گردد».

قرآن کریم می‌فرماید: «بدان که تنها با ذکر خدا و یاد خداست که جان آرام می‌گیرد و قلب احساس آسایش می‌کند»

روح احتیاج دارد به محبت دیدن و محبت کردن، احتیاج دارد به نظم اخلاقی، به فهم و معرفت و دانش، احتیاج دارد [به ایمان] و اعتقاد، احتیاج دارد به تکیه‌گاه محکمی که در کارها به او توکل کند و به او امیدوار باشد که او را در کارها اعانت می‌کند. اینها همه به منزله مواد لازمی است که برای مزاج روح لازم است و اگر تعادل و توازن به هم بخورد دیگر هیچ چیزی نمی‌تواند خوشی و آرامش به انسان بدهد.

علی علیه‌السلام می‌فرماید: «روحها مانند بدنها خستگی و افسردگی پیدا می‌کنند؛ در عین حال که افسردگی روحی به شما دست می‌دهد با سرگرم شدن به حکمتهای بدیع و فکرهای نغز و دلپذیر، خود را مشغول بدارید».

رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «شما برای جاوید ماندن آفریده شده‌اید نه برای فانی شدن و از بین رفتن».

«غیر حق را من عدم انگاشتم»

علی علیه‌السلام می‌فرماید: «دنیا خواه ناخواه منزلگاهی است برای بشر که چند صباحی در آن زندگی می‌کند و می‌رود». بعد می‌فرماید: «ولی مردم در این دنیا دو دسته‌اند: یک دسته به بازار این جهان می‌آیند و خودشان را می‌فروشند و برده می‌سازند؛ دسته دوم مردمی هستند که خود را در این بازار می‌خرند و آزاد می‌سازند».

دل گفت مرا علم لدنّی هوس است تعلیمم کن اگر تو را دسترس است گفتم که الف، گفت دگر، گفتم هیچ در خانه اگر کس است یک حرف بس است

اصل توحید اقتضا می‌کند که ما خداوند را عادل و حکیم و بینا بدانیم؛ خدای عادل حکیم هرگز دستور ظالمانه صادر نمی‌کند، خدای حکیم طبق نصّ قرآن مجید امر می‌کند به عدل یعنی رعایت حقوق دیگران و امر می‌کند به احسان یعنی به گذشت و فداکاری و فایده رساندن به دیگران، خدای عادل حکیم نهی می‌کند از کارهای زشت و پلید و از کارهایی که عقل آنها را قبیح و زشت و منکر می‌شمارد، خدای عادل حکیم نهی می‌کند از ظلم و تجاوز به حقوق دیگران.

جهان ما جهان حرکت است، جهان کار است، از بزرگترین کرات آسمانی تا کوچک‌ترین ذراتی که بشر تاکنون کشف کرده در کار و در حرکت و فعالیت‌اند. یک ذره و یک قطره بیکار نیست. انسان نیز از این قانون کلی و عمومی مستثنی نیست،

جهان ما جهان حرکت است، جهان کار است، از بزرگترین کرات آسمانی تا کوچک‌ترین ذراتی که بشر تاکنون کشف کرده در کار و در حرکت و فعالیت‌اند. یک ذره و یک قطره بیکار نیست. انسان نیز از این قانون کلی و عمومی مستثنی نیست،

حقیقت سرایی است آراسته هوا و هوس گرد برخاسته نبینی که هرجا که برخاست گرد نبیند نظر گرچه بیناست مرد تو را تا دهان باشد از حرص باز نیاید به گوش دل از غیب راز