بریده‌هایی از کتاب قیام (دفتر سوم)

همین که صحبت بهشت و جهنم می‌شود، عرفان درس می‌دهیم و فراغت را زمزمه می‌کنیم، ولی در واقع فراغت ما فراغت جهل است، چیزی نمی‌دانیم. بهشت و نعمت‌ها و عنایت‌ها را نمی‌فهمیم و خیال می‌کنیم که فارغ هستیم در حالی که از پوست دنیا و نعمت‌های محدود آن، دل نکنده‌ایم و برای چند متر زمین و چند خشت خانه، خون می‌دهیم و خون می‌ریزیم و یا در دلمان بغض و کینه و یا فشار و خطوری شکل می‌گیرد.

رسول از گریه و ندبه حمایت می‌کند و نمی‌خواهد همچون قریش از خشم‌های متراکم و عقده‌های مصیبت، نیروهای رزمنده را، به حرکت وا دارد، که اگر این انگیزه‌های شرک‌آلود در عبادت جهاد، رخنه کند، ارزش آن را می‌شکند و قداست آن را می‌برد و خدا آن را نمی‌پذیرد و بر آن پاداش نمی‌دهد، که در بحث شرک گذشت آنجا که عملی برای خدا و غیر او انجام بگیرد، خدا آن عمل را بر نمی‌دارد و به شریک وا می‌گذارد و هیچ مزدی برای آن نمی‌پردازد.

من گاهی در کار سنگین رسول عظیم، محمد مصطفی، آنچنان مسحور می‌شوم، که خیال می‌کنم در خواب این همه بیداری را و بصیرت را و رفعت را دیده‌ام، چگونه از میان آنهایی که ناچار با دست خود، گور عزیزان خود را می‌کندند، وسعت صدر و ظرفیت روح و ظرافت برخوردی را بیرون می‌آورد، که امروز در سرزمین رفاه و هنگام وفور هم نمی‌توان این همه وسعت که هیچ، حتّی مقداری ظرفیت و ظرافت را از آنها توقع داشت، که لااقل برادران خودشان را به دست دشمنشان نسپارند و زیر پای خوک‌های مهاجم نیفکنند و قربانی یهود نسازند.

راستی چقدر فرق است میان آنها که پیروزی را می‌خواهند و اینها که بصیرت را و بیداری را. آنها می‌توانند به راست و دروغ متوسل شوند و نفرت و خشم را در دل‌ها شعله‌ور کنند و با تبلیغات و تلقین‌ها یهود را از طاعون کثیف‌تر و منفورتر بسازند و به کوره‌های آدم‌سوزی بدهند و یا عرب را و نژاد سیاه را و یا هر نژاد زرد و سرخی را با پشتوانه‌های علمی و تحلیل‌های مسلّم، مهدور الدم معرفی نمایند و برای حفظ منافعی که هیچ توجیه ندارد به قلع و قمع میلیون‌ها نفر رضایت بدهند و زمینهٔ روانی و اجتماعی و جهانی آن را فراهم سازند و به خاطر آنچه که انسان دوستی می‌نامند، انسان‌ها را در هوا و دریا و زمین بسوزانند و آنچنان نمایش بدهند که گویا یک دسته ملخ صحرایی مهاجم را در فضای خانه و آب و خاک خودشان شکار کرده‌اند

اگر کسی بخواهد با این همه شرط و مانع، بی‌توجه و از روی هوس و یا به خاطر خستگی و وازدگی و یا به خاطر تظاهر و خودنمایی و یا درگیری با خانه و خانواده و همکار و رئیس، لباس خون بپوشد و خود را راحت کند و از مسئولیت‌ها بگذرد، او از کسانی خواهد بود که رسول می‌فرمود: «اِنَّ اللّهَ لَینْصُرُ هذَا الدّین بِأقْوامٍ لاخَلاقَ لَهُم».

دنیا چهار فصل است، همیشه بهار نیست. همین که به آن تکیه می‌کنی تو را زمین می‌زند و همین که به آن دل می‌بندی، تو را به رنج می‌نشاند، شاید این تحول و درد و رنج برای ما که پاهامان را بریده‌ایم و به دنبال مقصدی نیستیم، خیلی دردناک باشد، ولی برای آنها که فرزند راه هستند و به دنبال دوست و در فکر مقصد، این دردها و رنج‌ها و تحول‌ها، خود علامت بیداری و عامل حرکت و باعث قرب است. برای آنها رنج‌ها نعمت است که بر آن شاکر هستند، نه رنجی که از آن جزع داشته باشند و عقده بگیرند و در نهایت بر آن صبر کنند، که با این دید، شکر در دل تو خیمه می‌زند.

آنجا که مجاهد، حدود خدا را حفظ نکرده و حق را از راه حق و به خاطر حق، دنبال ننموده و یا حق او طعمهٔ باطل شده و دیگران از او بهره گرفته‌اند، او بهره‌ای و منفعتی ندارد و به تعبیر رسول از کسانی می‌شود که خداوند دین خودش را با آنها یاری کرده ولی آنها بهره‌ای نبرده‌اند «اِنَّ اللهَ لَینْصُرُ هذَا الدّینَ بِاَقْوامٍ لاخَلاقَ لَهُمْ».

انسان باید همراه بینات و کتاب و میزان، به شناسایی و استخراج و ساخت و رهبری خویش روی بیاورد و خود را نه بر اساس هوس که براساس قدر و اندازه‌ها و هماهنگ باهدف‌ها و مطابق با نظام، بسازد و شکل بدهد و این گونه تشکل، همان تدین است که می‌تواند، به استعدادهای عظیم انسان و راه دراز او و نقش مهم او که لذت و رفاه نیست، بل حرکت اوست و آن هم حرکتی هماهنگ با استعداد و مطابق با نظام هستی، توجه داشته باشد و او را از تمامی فتنه‌ها و درگیری‌های مزاحم برهاند و از ابتذال و انحراف نجات بدهد.

پس از پیروزی قدرتمند تو، دشمن از نقطه ضعف‌های تو بهره می‌برد.

دیده‌ایم در جنگ‌های گذشته، سربازان هیتلر و ژاپنی، تا چه حد کار می‌کردند و استقامت می‌نمودند، ولی این‌ها با چشم بسته و بدون بینش و بصیرت، تحریک می‌شوند و خود را به آب و آتش می‌زنند و ما در راهی هستیم که بدون بینات و کتاب و میزان، نمی‌توان از آهن و سلاح استفاده کرد، چون مقصود این نیست که کارها پیش برود، بل مقصود این است که هر کس با کاری که می‌کند، پیشرفتی داشته باشد و درجاتی به دست بیاورد.

تو می‌توانی با عشقی در برابر عشقهایت بایستی، تو عاشق آفریده شده‌ای باید معشوق‌ها را ارزیابی کنی و بهترین را انتخاب نمایی، بهترینی که جمال و کمال و وفا و صفا داشته باشد. تو را برای نیازهای خودش نگه ندارد و بتواند باخت‌های تو را جبران کند و کسری‌های تو را پاداش وافی بدهد و تو را سرشار نماید. وفا و صفا داشته باشد. سرشار باشد و زیبا باشد، نه محدود و محکوم و محتاج، که زیبای محدود زشت است و سرشار محدود فقیر است و محدودیت و فقر، به منِ محدودِ فقیر، سرشاری نمی‌دهد و با منِ محکومِ محتاج، هماهنگ و مطابق نیست و بدون تطابق و هماهنگی زیبایی و جمالی نیست و بدون سرشاری، کمالی نیست.

از حضرت صادق می‌پرسند این که خداوند در این آیه می‌فرماید: «اِنَّ اللّه اشْتَری مِنَ الْمؤمنینَ...»؛ که خداوند از مؤمنین خریداری می‌کند آیا برای هر مجاهدی است یا به یک دسته اختصاص دارد. حضرت می‌فرماید: در برابر این سؤال رسول ساکت ماندند تا ادامهٔ آیات آمد: «التائِبونَ الْعابِدُون...» با این آیات نشان داد که چه خصوصیاتی مطرح است و صفات مجاهدین چگونه است.

نباشیم از آنها که پس از آن همه رنج و دودی که به چشم گرفتیم، در لحظه‌های امتحان نور دلمان را هم بدهیم و در مسابقه چپاول صف بکشیم و برای گرفتن بارهای شتر و امکانات بیشتر و مواضع بالاتر برنامه ریزی کنیم و چشم دشمن را روشن کنیم و کمر دوست را بشکنیم و آنگاه در زیر بارش هجوم دشمن منتظر، به هنگام مسابقه ثروت در خون خود فرو برویم و عبرتی برای دیگران باشیم. راستی که نفس آخر را باید درست کشید. و جرعهٔ آخر را باید مستانه نوشید و دامن کشان رفت و از خاشاک دنیا چیزی به خود نگرفت و از بازیچه‌های آنها بار خود را سنگین نکرد.

سپس گفت شما هم می‌توانید بگویید که تو آواره بودی پناهت دادیم، تنها بودی همراهت شدیم، در غربت تو انس تو بودیم. و در ذلّت تو به دنبال عزت تو ماندیم. و گفت و گفت تا آنجا که گریهٔ انصار برخاست و نالیدند وبیشتر از ابرها باریدند و از رسول عذر خواستند. رسول به گلایه از این که من به اینها این همه بخشیدم متزلزل نشوید آیا نمی‌خواهید اینها را با شترها و ثروت‌ها بگذارم و خودم در میان شما باشم؟ و این حرف، تمام مجلس بود و خشنودی انصار.

تا در این دنیا هستی باید با رنج و کدح حرکت کنی با صبر و صلابت و استقامت راه بیفتی و با حلم و دقت و شهود کارها را دنبال نمایی و یک لحظه آرام نگیری که آرامش تو، مرگ تو و عروسی دشمن توست.

آنجا که غافل بشوی و یا خسته بشوی و یا کوتاه بیایی، دشمن منتظر و آفت‌های گسترده، نفوذ می‌کنند و هجوم می‌آورند.