بریده‌هایی از کتاب کاندید

از رؤسای کشور تا قایقران هرکس دردی دارد

«من بدتر از اینها را هم دیده‌ام. دانشمندی که سرانجام به دار آویخته شد به من می‌گفت که این دنیا به بهترین صورت ممکن است و از این بهتر نمی‌شود و بدبختی‌ها حکم سایه‌های یک تابلوی فریبنده هستند.

پروردگارا! اگر جنگ و خونریزی اجتناب‌ناپذیر است، لااقل ما را بر آن دار که در دامن صلح، یکدیگر را به چشم نفرت ننگریم و همچون درندگان بیابان‌ها هم‌نوعان خویش را ندریم.

اگر حقتان جایی از بین رود، جایی دیگر داده خواهد شد.

اشیا عتیقه و باستانی را برای استفاده نگهداری نمی‌کنند.

شما از این روحانیانی که موعظه می‌کنند، جنگ به راه می‌اندازند، دیگران را تکفیر می‌کنند و فرمانروایی می‌کنند ندارید؟» - «مگر ما دیوانه‌ایم که چنین روحانیانی داشته باشیم.

- «شما آنها را در خانه‌هایشان با زن و بچه هایشان ندیده‌اید. از رؤسای کشور تا قایقران هرکس دردی دارد، این را قبول دارم که جاشوها از پادشاه ونیز خوشبخت‌ترند ولی تفاوتش آنقدر نیست که به زحمت اثباتش بیارزد.»

کتاب‌های فلسفی‌اش را بیشتر دوست داشتم اما وقتی فهمیدم که او به همه چیز شک دارد به این نتیجه رسیدم که هیچ کم از او ندارم و برای نادان ماندن احتیاج به کسی ندارم.»

کاکامبو پرسید: «خوش‌بینی یعنی چه؟» - «یک ادعای خنده‌دار که همه چیز خوب است حتی اگر ظاهرش بد باشد.»

«مراسم سلام به اعلی‌حضرت چگونه است؟ باید زانو بزنیم یا سجده کنیم؟ دست‌هایمان را بر سر بگذاریم یا بر پشت؟ آیا باید خاک زمین را ببوسیم؟ خلاصه این تشریفات سلام دادن چگونه است؟» - «رسم این است که شاه را در آغوش می‌گیرند و گونه‌هایش را می‌بوسند.»

کاندید که مثل یک فیلسوف می‌لرزید در این سلاخی دلیرانه به بهترین وجه ممکن خود را پنهان کرده بود.

از جرم این مرد که قرار بود مجازات شود پرسید و چون شاه اهل علم بود از حرف‌های کاندید دریافت که او باید یک فیلسوف باشد که از مسائل دنیا بسیار بی‌اطلاع است

همه به دنبال خوشی هستند. هیچ‌کس هم به آن نمی‌رسد.

کاکامبو به آرامی پرسید: «مذهب الدورادو چیست؟» پیرمرد باز در شگفت شد: «مگر دو مذهب هم می‌تواند موجود باشد؟ ما نیز مذهب همه را داریم: از صبح تا شب به ستایش خداوند یکتا می‌پردازیم.»

اگر شری هست، به‌خاطر نقص کمال در انسان‌هاست و این شر هم نهایتاً برای تکمیل امور خیر است

- «پس این دنیا برای چه بوجود آمده است؟» - «برای دیوانه کردن ما.»

وسعت نفوذ شیطان در این جهان آنقدر زیاد است که تصورم بر این است که این جهان خاکی را خداوند بدست موجودی بدنهاد واگذار کرده است،

«دیوانگی آنها از نوع دیگر است. می‌دانید که این دو ملت سر چند متر برف در کانادا با هم می‌جنگند و چند برابر ارزش این یک قطعه زمین برای جنگ هزینه می‌کنند.

«به نظر شما آیا همین‌طور که مردم با هم می‌جنگند، بازهم این‌گونه خواهند بود؟ آیا پیوسته دروغگو، ریاکار، خیانتکار دورو، دزد، ناتوان، هوسباز، پست، حسود، شکمباره، مست، خسیس، حریص، خونریز، تهمت‌زن، فاسد، متعصب و ابله خواهند بود؟» - «به نظر شما هرگاه قرقی، کبوتری را بیابد آن را می‌خورد؟» - «بله، حتماً همین‌طور است.» - «خوب! تا زمانی که قرقی بر این طبیعت است چگونه می‌خواهید انسان خودش را عوض کند؟»

- «مگر می‌شود؟ شما از این روحانیانی که موعظه می‌کنند، جنگ به راه می‌اندازند، دیگران را تکفیر می‌کنند و فرمانروایی می‌کنند ندارید؟»