بریده‌هایی از کتاب فارسی عمومی؛ دریچه‌ای بر شاهکارهای ادبیات فارسی

گرچه فضیلت تقدم نگارش داستان کوتاه فارسی، به سبک جدید، از آن جمال‌زاده است اما تبلور هنری داستان‌نویسی معاصر ایران را در آثار صادق هدایت باید دید.

از محمدعلی جمال‌زاده به همراه صادق هدایت و بزرگ علوی به‌عنوان سه بنیانگذار اصلی ادبیات داستانی معاصر فارسی یاد می‌کنند.

جمال‌زاده اولین مجموعهٔ داستان‌های کوتاه ایرانی را با عنوان یکی بود، یکی نبود در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در برلین آلمان منتشر کرد.

در دورهٔ پهلوی داستان کوتاه نیز رشد قابل توجهی پیدا کرد و زندگانی اجتماعی و فردی مردم را به تصویر کشید. قسمت اعظم آثار داستانی این دوره دارای سبک واقع‌گرایانه یا همان رئالیسم است.

در دورهٔ پهلوی (۱۳۰۴‌ ـ ۱۳۵۷) با فروکش کردن تب‌وتاب دوران مشروطیت و بر سر کار آمدن نظام جدید، اغلب روزنامه‌نویسان و رجال سیاسی مانند محمدتقی بهار و دهخدا به کارهای پژوهشی روی آوردند. تعلیم‌وتربیت فراگیر شد و تأسیس مدارس، دانشسراها، و فرهنگستان ایران منجر به پیدایش کتب درسی شد.

شهر خاموش من آن روح بهارانت کو شور و شیدایی انبوه هزارانت کو می‌خزد در رگ هر برگ تو خوناب خزان نکهت صبحدم و بوی بهارانت کو کوی و بازار تو میدان سپاه دشمن شیههٔ اسب و هیاهوی سوارانت کو

سیمین بهبهانی به بانوی غزل شهرت دارد و مهم‌ترین ویژگی شاعرانهٔ او کشف، به‌کارگیری یا ابداع اوزان تازه و نیز سرودن اشعار در مصراع‌های طولانی است. او چندان در این خلاقیت‌های نوآورانه در عرصهٔ غزل چیره‌دست بود که "نیمای غزل" لقب گرفت.

در خلوت روشن با تو گریسته‌ام برای خاطر زندگان و در گورستان تاریک با تو خوانده‌ام زیباترین سرودها را زیرا که مردگان این سال عاشق‌ترین زندگان بوده‌اند

قصه نیستم که بگویی نغمه نیستم که بخوانی صدا نیستم که بشنوی یا چیزی چنان که ببینی یا چیزی چنان که بدانی من درد مشترکم مرا فریاد کن

من امشب آمدستم وام بگزارم حسابت را کنار جام بگذارم چه می‌گویی که بیگه شد، سحر شد، بامداد آمد؟ فریبت می‌دهد، بر آسمان این سرخی بعد از سحرگه نیست