بریده‌هایی از کتاب تربیت کودک

آیا معلمی را به عنوان یک «شغل» همانند سایر شغل‌ها، برای کسب درآمد گزیده‌ای؟ آیا در طلبِ یک کار به اصطلاح بی‌دردسر و با چند ماه تعطیلی با مزد و مواجب، بوده‌ای؟ اگر چنین است، در خویش، تجدید نظر کن و مسئولیت خدایی و انسانی‌ات را به خاطر آور، که تو همانند یک کارمند اداره نیستی.

کودک انسان، مانند بچه سایر حیوانات نیست. فقط شکم و بدن نیست تا برای تولیدش منتظر درآمد و خوراک و لباس باشیم؛ همین که بودجه بود، قطارشان کنیم و همین که تنگدستی پیش آمد شعار بدهیم، اولاد کمتر، آسایش بیشتر...

ما مسئولیم؛ چون داراییم. مسئولیت بر اساس توانایی است نه آگاهی؛ «لا یکلِّفُ اللهُ نَفْسآ اِلّا وُسْعَها.

همین است که آخوند زاده‌های سنّتی زود رنگ عوض می‌کنند؛ چون آنچه را که یافته‌اند جلوگیر اشکال‌ها و انتقادها و دیدهای تیزِ دوره‌های بالا نیست و آنچه که جلوگیر است آنها سراغش را نمی‌گیرند و حتی زیر بارش می‌روند؛ چون خود را بی‌نیاز و آگاه و عارف می‌دانند. و همین است که فرزندان آنهایی که مذهبی نبوده‌اند هنگامی که به مذهب می‌رسند با شور و شوق عجیبی پیش می‌تازند و تا سر حدّ جان می‌ایستند و چه‌ها که نمی‌کنند و از چه‌ها که نمی‌گذرند. قضاوت این دو دسته در این است که یکی مذهب را به صورت سنّت گرفته و سپس اسیر ضد سنّت‌ها شده است و دیگری لامذهبی را به صورت سنّتی فرا گرفته و سپس در مذهب، حرف‌های نو و تازه و دیدهای وسیع‌تر و برداشت‌های گسترده‌تری را به دست آورده است.

و توحید واقعی زمانی است که کارهای ما محرکی جز الله، نداشته باشد. باید از خویش پرسید، به راستی محرک ما، برای تمام کارهایمان، خداست؟ عامل‌های شرک، مشوق کارهای ما نبوده‌اند و نیستند؟ و عوامل شرک عبارتند از: ـ هوس‌های خودمان (نفس) ـ حرف‌ها و هوس‌های مردم (خلق) ـ جلوه‌های دنیا (دنیا) ـ وسوسه‌های دشمن و طاغوت‌ها و شیطان (شیطان)

برادر و خواهر معلم! در حالی که فرصت‌ها چون ابر می‌گریزند و زمان همچون کودکان پابرهنه در کوچه‌های شهر می‌دود و ما در کار تماشای «خسران» خویش، در معامله‌ای که هر ثانیه، «هستی» را با «نیستی» مبادله می‌کنیم، آیا لحظه‌ای اندیشیده‌ای؟ و با طرح چند سؤال از خویش، ابرهای بارور در گذر زمان را به «باریدن» و سیراب کردن، واداشته‌ای تا در بارش زلال آن به «رویش» و «فلاح» برسی؟ که... «که هستی»، «چه می‌کنی»، «برای که کار می‌کنی»، «چرا کار می‌کنی»، «در کجا هستی»، «به کجا می‌خواهی بروی»، «به کجا رسیده‌ای» و «به کجا رسانده‌ای»؟!!

مذهب هم جهت حرکت را نشان می‌دهد و هم آداب حرکت را نشان می‌دهد و هم عشق به حرکت را ایجاد می‌کند و هم پای دویدن را عطا می‌کند.

یک نویسنده هنرمند باید آنقدر زرنگ و آگاه باشد که فقط با تصویرها و تقارن حادثه‌ها، خواننده را روشن کند، نه این که او را داغ کند، بلکه او را روشن کند و شعله‌ور نماید. خواننده داغ زود سرد می‌شود، اما اگر روشن شد روشنگر خواهد بود و این روشنگری نباید با استدلال همراه باشد که جنبه علمی و فکری داستان سنگین شود، بلکه باید تصویرها جوری طرح شوند و سؤال‌های حساب شده جوری در جای خود بنشینند که خواننده خود به استدلال‌ها برسد و بیابد و بشناسد و معتقد شود و حرکت کند.

خود سازی نمی‌شود، مگر این که انسان، شهامت خود سوزی را بیابد و با دست توانای خویش شعله‌ای برافروزد، کثافت‌ها و آلودگی‌های وجودیش را بسوزاند و تولدی تازه بیابد.

ملاک تحقیق، حقیقت است نه شخصیت. حق را به شخص نباید سنجید، بلکه شخص را به حق باید سنجید.