بریده‌هایی از کتاب نامه های بلوغ

این رابطه‌ی عاطفی، در بحث ارزش به تو کمک می‌کند؛ چون تأثیرپذیری و رنج و شادی تو، نشان دهنده‌ی قدر و درجه‌ی وجودی توست و باید محاکمه شود که چرا این طبیعت را نگه داشته‌ام، که از فلان حرف، فلان عمل و فلان برخورد، خوشحال و یا ناراحت بشوم. من می‌توانم با دگرگون کردن توقّع‌ها، تحمّل‌هایم را زیاد کنم.

تو هستی و از تمامی بت‌هایی که در دل تو خانه کرده‌اند، بزرگ‌تری. با این مقایسه، به تکبیر خدا و به توحید می‌رسی. دلیل وجود خدا، این جای خالی او و این عطش عظیم توست، که با تمامی هستی سیراب نمی‌شود.

اگر تمامی آنچه را که همه‌ی آدم‌ها در طول تاریخ به‌دست آورده‌اند و اگر تمامی ثروت و قدرت و رفاه و لذّتِ تمامی آن‌ها را، تو به تنهایی صاحب شوی، بدان، این همه از تو کوچک‌تر و بی‌ارزش‌تر است، که تو یک لحظه‌ات را برای آن فدا کنی. این‌ها همه، برای تو و به‌خاطر تو بوده‌اند و سزاوار نیست که تو عمر خودت و وجود خودت را برای آن‌ها بگذاری

این نکته را همین جا بگویم، که عوامل راحتی من در کنار رنج‌ها و فشارها، چند چیز است؛ یکی همین تضرّع و اتّصال، آن‌هم بدون توقّع اجابت و انتظار برآورده شدن دعا. و دیگری محبّت و خدمت مختصر به پدر و مادر و سومی، همین رفت و آمدها و بدون تکلّف و فشار برخورد کردن، که این هر سه، عامل مؤثری در راحتی و یسر زندگی من بوده‌اند.

این نکته را همین جا بگویم، که عوامل راحتی من در کنار رنج‌ها و فشارها، چند چیز است؛ یکی همین تضرّع و اتّصال، آن‌هم بدون توقّع اجابت و انتظار برآورده شدن دعا. و دیگری محبّت و خدمت مختصر به پدر و مادر و سومی، همین رفت و آمدها و بدون تکلّف و فشار برخورد کردن، که این هر سه، عامل مؤثری در راحتی و یسر زندگی من بوده‌اند.

انسان با مقایسه‌ی محرّک‌ها با خودش، از بند آن‌ها آزاد می‌شود و بت‌هایش را می‌شکند. و خودشناسی؛ یعنی این‌که تو با این استعداد و امکان، چرا به خاطر دنیای بی‌جان و یا آدم‌ها و فرعون‌ها و طاغوت‌هایی که مثل تو هستند، سوخته‌ای و ساخته‌ای. تو خودت را با تأثیری که از هر چیز احساس می‌کنی، اندازه بگیر و مقایسه کن، که این چیز، ارزش این تأثیر را داشته و یا جهل و غفلت تو، او را بزرگ کرده است.

انسان با مقایسه‌ی محرّک‌ها با خودش، از بند آن‌ها آزاد می‌شود و بت‌هایش را می‌شکند. و خودشناسی؛ یعنی این‌که تو با این استعداد و امکان، چرا به خاطر دنیای بی‌جان و یا آدم‌ها و فرعون‌ها و طاغوت‌هایی که مثل تو هستند، سوخته‌ای و ساخته‌ای. تو خودت را با تأثیری که از هر چیز احساس می‌کنی، اندازه بگیر و مقایسه کن، که این چیز، ارزش این تأثیر را داشته و یا جهل و غفلت تو، او را بزرگ کرده است.

هیچ‌گونه ایمانی نه به اللّه، نه به غیب، نه به یوم الاخر و نه به وحی؛ که تمامی این ایمان‌ها در گرو ایمان به قدر انسان و در گرو شناخت انسان از خویش است.

همه‌ی آدم‌ها تنها هستند. و این تنهایی، با عصیان و با خوشی‌ها و لذّت‌ها و بی‌خیالی‌ها و بی‌خبری‌ها، درمان نمی‌یابد؛ که دل ما، بزرگ‌تر از این زندگی و بزرگ‌تر از تمامی هستی است.

«خویشتن» را گم کرده‌ای. گم‌شده‌ی تو، در «تو»، خلاصه می‌شود!