بریده‌هایی از کتاب حرکت

آیا برای زیاد شدن و بارور کردن خودمان راهی سراغ داریم؟ با چه زیاد می‌شویم؟ با عبادت، با ریاضت، با جهاد، با نماز، با خدمت به خلق؟ اینها همه یک بُعد انسان را تربیت می‌کنند و در یک بُعد انسان ایجاد قدرت می‌کنند. در نتیجه خودشان عاملِ گرفتاری و ماندگاری انسان می‌شوند

مادامی که انسان خودش تربیت نشود و خودش زیاد و بارور نگردد، مادامی که در خودِ انسان حرکتی به وجود نیاید، هر نوع حرکتی، هر نوع تربیتی، هر نوع باروری و زیاد شدنی جز به کم شدن انسان منتهی نمی‌شود. آگاهی زیاد برای انسانی که خود زیاد نشده، جز رنج ندارد.

ضرورتی ندارد که حرکت را در خود ایجاد کنیم؛ چرا که این حرکت، این نیرو، این انگیزش در ما وجود دارد. باید این حرکت طبیعی را که در ما وجود دارد و از ساخت و بافت و ترکیب ما مایه گرفته، به سمت و جهتی هدایت کنیم. ما مستمرآ می‌جوشیم، ولی باید به این جوشش جهت دهیم.

انسانی که حتی با مرگش متولد می‌شود، نمی‌تواند حرکتش را به هفتاد سال محدود کند، اینجاست که عشق به معاد مطرح می‌شود. او احساس می‌کند ادامه دارد و به ادامه خویش نه تنها شناخت که عشق پیدا می‌کند.

ترکیب و ساخت انسان، به گونه‌ای است که برایش امکان ایستادن نیست. آدمی طوری آفریده شده که نمی‌تواند بماند. در او شوری ریخته‌اند، به او خود آگاهی و بینشی داده‌اند که می‌داند قلّه‌هایی که باید به دست آورد، غیر از چیزی است که امروز در آن قرار دارد. همین احساس، حرکت انسان را چه در مراحل عالی روحی‌اش، چه در جامعه‌اش و چه در تاریخش، تأمین می‌کند. ضرورت حرکت، از ترکیب ما، از فطرت ما، از ساخت ما مایه می‌گیرد و به همین خاطر کسانی که حرکتی ندارند، مجبورند با تنوع‌ها خودشان را مشغول کنند. تنوع‌طلبی، نشان دهنده نیازی است که ارضاء نشده؛ مثل گرسنه‌ای که اگر به او غذا ندهند، کثافت‌ها را هم می‌خورد.

کسانی که سر به بالا دارند و حرکتی متعالی را می‌خواهند، مثل سنگ نیستند تا با هُل دادن به جایی برسند؛ چرا که وقتی این نیرو تمام شد، سقوط می‌کنند؛ که سقوط، یک اصل طبیعی برای سنگ‌هاست. ولی اگر ریشه‌ها در انسان جان گرفت، آنچه برای همه غیر طبیعی است، طبیعی‌ترین خواهد بود که حرکت بر خلافِ جریانِ طبیعی سنگ‌ها، یک اصلِ طبیعی برای حرکت گیاهان است. ما باید سر به بالا داشته باشیم، باید حرکت کنیم و از زیر خاک و سنگ بیرون آییم که حرکت، برای آنهایی که ریشه دارند امکان و حتی ضرورت دارد.

اگر بنا شد بازیگر نمایشی هم باشم، نمایشنامه‌ای که خود می‌فهمم، بهتر می‌توانم آن را اجرا کنم. آنچه را نمی‌فهمم، کارم را به افتضاح می‌کشاند.

اگر بنا شد بازیگر نمایشی هم باشم، نمایشنامه‌ای که خود می‌فهمم، بهتر می‌توانم آن را اجرا کنم. آنچه را نمی‌فهمم، کارم را به افتضاح می‌کشاند.