بریده‌هایی از کتاب هشت گام تا شادکامی

ما اکنون می‌دانیم که رفتار نوع‌دوستانه می‌تواند مدارهای پاداش را در مغز فعال کند. این مدارها در حین انجام سایر فعالیت‌های لذت‌بخش مانند خوردن شیرینی یا برقراری تماس اجتماعی نیز فعال می‌شوند.

همه‌ی ما فکر می‌کنیم که بی‌شک رابطه‌ی جنسی شادی‌بخش است، اما به این سادگی نیست؛ نتایج مطالعه‌ای نشان می‌دهد که برای بسیاری از افراد دوش گرفتن در مقایسه با رابطه‌ی جنسی، راه موجه‌تری برای بالابردن خلق و برای بسیاری از افراد به مراتب راحت‌تر از رابطه‌ی جنسی است.

در بیشتر کتاب‌های بازاری روان‌شناسی گفته می‌شود که صرف فکر کردن به تغییر باعث وقوع آن می‌شود. اگر به چیزهای مثبت فکر کنید، اتفاقات مثبتی برای شما رخ می‌دهد. اگر به ثروتمند شدن فکر کنید، ثروتمند می‌شوید. برای شاد شدن فقط کافی است که به افکار شادی‌آور بیندیشید. اما مسأله به این سادگی هم نیست. افکار مثبت غیرواقع‌بینانه می‌توانند حتی آسیب‌زا باشند. نتایج مطالعه‌ای که در زمینه‌ی تفکر مثبت انجام شده است، نشان می‌دهد که افراد برخوردار از عزت‌نفس پایین بعد از گفتن عبارات مثبتی مانند "من قوی و قدرتمندم و هیچ چیزی در دنیا نمی‌تواند مانع من شود"، احساس منفی‌تری نسبت به خود پیدا می‌کنند. در مقابل، خودگویی‌های مثبت افراد برخوردار از عزت نفس بالا باعث تقویت آن‌ها می‌شود، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد این افراد نیز به میزان بسیار اندکی تقویت می‌شوند. مطالعات صورت گرفته گویای آن است که اگر افراد برخوردار از عزت‌نفس پایین بکوشند تا از افکار مثبت برای جلوگیری از افکار منفی استفاده کنند، این افراد سرانجام به جایی می‌رساند که به‌طور غیرارادی بر نواقص و کمبودهای خود متمرکز خواهند شد.

دایره شادکامی از این سه عامل تشکیل شده است: ژنتیک، شرایط زندگی و انتخاب. بررسی‌های صورت گرفته بر روی افراد، در مقیاس وسیع نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی ـ نظیر خلق‌وخو ـ در مجموع پنجاه درصد از تفاوت‌های میان افراد را از نظر شادکامی تبیین می‌نماید. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرایط و موقعیت‌های زندگی ـ مانند پول، پایگاه اجتماعی، محل زندگی ـ ده درصد از تفاوت‌های میان افراد را تبیین می‌نماید و چهل درصد باقیمانده تفاوت، از نظر میزان شادکامی متأثر از فعالیت‌های آگاهانه و ارادی است: همان انتخاب‌هایی که هر روز در زندگی انجام می‌دهیم.

انگیزه به معنای نشستن و فکر کردن نیست بلکه از جنس عمل کردن و انجام دادن است.

اگر می‌خواهید شادتر باشید، در مورد سؤال‌های زیر فکر کنید: * آیا محیط یا موقعیت کنونی شما برای دستیابی به اهدافتان مساعد و آماده است؟ * در حال حاضر، برای رسیدن به اهدافتان چه کاری انجام می‌دهید؟ آیا می‌توانید کارهای دیگری هم انجام دهید؟ * به چه چیزهایی فکر می‌کنید و آیا این افکار بر احساسات و رفتارهای شما تأثیر می‌گذارد؟ * آیا استراحت و تغذیه شما کافی است و می‌توانید به‌راحتی تجدید قوا کنید؟ لازم است در این زمینه چه تغییراتی صورت دهید؟

اگرچه ثروتمند بودن به معنای شاد بودن نیست، اما ثابت شده است که چگونگی خرج کردن پول مهم است. نتیجه‌ی یک مطالعه چهارساله نشان داده است که خرج کردن پول برای خرید وسایلی که باعث افزایش تجارب مثبت می‌شوند، می‌تواند به افزایش شادکامی افراد کمک کند. نتایج این مطالعه نشان داد که انجام چندین خرید کوچک در مقایسه با یک خرید بزرگ، بیشتر منجر به شادکامی افراد می‌گردد. برای مثال، رفتن به تماشای چندین گروه محلی کوچک بیشتر از رفتن به یک کنسرت موسیقی گران‌قیمت، باعث شادکامی افراد می‌گردد. بنابراین بهتر است این‌گونه تجربه‌های کوچک را بیشتر تکرار کنید. اگر می‌خواهید میزان رضایتمندی خود از سلامتتان را افزایش دهید، پول خود را صرف تجربه‌هایی کنید که با ورزش و آمادگی جسمانی‌تان رابطه دارند. این کار را می‌توانید در سایر حیطه‌های زندگی‌تان نیز انجام دهید. اما مواظب باشید که حساب خرج و دخل خود را نگه دارید؛ زیرا ولخرجی زیاد باعث افزایش فشار روانی و کاهش شادکامی می‌شود.

بررسی‌های علمی صورت گرفته نشان می‌دهد؛ متخصصان برخوردار از پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی بالا مانند وکلا، در مقایسه با افراد برخوردار از پایگاه پایین‌تر، دارای سطوح استرس، اضطراب و افسردگی بالاتری هستند.

ثروتمندان انسان‌های شادتری نیستند. ثابت شده است زمانی که نیازهای اساسی شما برآورده شد و شما توانستید با پولتان نیازهای پایه ـ مانند مسکن، غذای مناسب، اتومبیل و... ـ خود را برآورده کنید، درآمد اضافی می‌تواند تنها اندکی بر میزان رضایت‌مندی شما در زندگی بیفزاید.

در حال حاضر کتاب‌های زیادی می‌بینیم و برنامه‌های تلویزیونی بسیاری ساخته می‌شوند که می‌کوشند خانواده‌ها را به سمت نشاط و شادکامی هدایت نمایند. بمباران شدن برخی از افراد به‌وسیله تفکر مثبت به حدی است که در صورت عدم تجربه‌ی شادکامی و سرور احساس گناه می‌کنند. ازاین‌رو، بعضی از افراد با شنیدن کلمه‌ی شادکامی احساس خوبی ندارند. آیا هیچ راهی برای فرار از حاکمیت و سلطه‌ی رویکرد مثبت‌نگر وجود ندارد؟ آیا شما مجبورید که زندگی شاد و بانشاطی داشته باشید؟ نه ـ شما محکوم به شادی نیستید و هدف کتاب حاضر آن نیست که شما را به زور شاد کند. شادکامی داروی همه‌ی دردها نیست.

قبل از اختراع الکتریسیته، افراد از هنگام غروب خورشید تا طلوع آن به‌طور متوسط ۱۰ ساعت می‌خوابیدند اما در دنیای پیشرفته‌ی امروز، متوسط خواب افراد به ۷ ساعت کاهش یافته است. شما نیز ممکن است فکر کنید که پنج ساعت خواب یا کمتر از آن در طول شبانه‌روز برایتان کافی باشد، اما شواهد علمی نشان می‌دهد که شما نیاز به خواب بیشتری دارید.

شواهد پژوهشی فراوان نشان می‌دهند که خواب شبانگاهی نامطلوب مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند باعث عصبی شدن افراد شود و زمانی که کیفیت خواب فرد بهبود می‌یابد، خلق نیز بالا می‌رود.

کمبود وقت بهانه‌ی موجهی برای اجتناب از تمرین نیست. اگر می‌خواهید عمرتان طولانی‌تر شود، خواب بهتر و احساس بهتری داشته باشید، باید بکوشید ورزش را در اولویت کارهای خود قرار دهید. ورزش کردن سرمایه‌گذاری کوچکی برای بقیه‌ی زندگی است و شادکامی‌تان را تضمین می‌کند.

انگیزه می‌تواند از یک زمان به زمان دیگر به‌شدت نوسان پیدا کند و این امری طبیعی است. "تردید" نیز طبیعی و بهنجار است. داشتن احساسات ضد و نقیض درباره‌ی تغییر، طبیعی است. برای ایجاد تغییر لازم نیست تا نسبت به موضوع تغییر صددرصد تعهد داشته باشید، بلکه داشتن ۵۱% تعهد و انگیزه کافی است. برای ایجاد تغییر تنها کافی است که دست به عمل بزنید.

نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از عبارات مثبت معمولی با مضمون ویژگی‌ها و صفات شخصی خاص (مانند: من عاشق انسان‌های دور و بر خود هستم و به آن‌ها کمک می‌کنم در مقایسه با عبارت‌های کلی (مانند: من عاشق انسانیت هستم و تمامی انسان‌های روی زمین را دوست دارم) تأثیر بیشتری دارد. عبارت‌های مثبت معمولی و جزیی زودتر انجام می‌شوند. به یاد داشته باشید اگر با قاطعیت بیشتری بر درستی یک مطلب تأکید کنید، آن‌گاه امکان دارد ادعای شما درست از کار دربیاید.

درنهایت، در گام هشتم فرصتی را برای اندیشیدن پیرامون یادگیری‌های خود اختصاص خواهیم داد، روند پیشرفت خود را مرور خواهیم کرد و برای تثبیت تغییر و رشد واقعی آماده خواهیم شد.

در گام هفتم به بررسی تعیین‌کننده‌های اجتماعی شادکامی و تقویت پیوندهای اجتماعی می‌پردازیم تا بتوانیم از دستاوردهای خود به‌صورت پایدار استفاده کنیم

اگر ما خواهان برقراری پیوندهای معنادار با دیگران هستیم، لازم است نسبت به دیگران گشاده باشیم. خشم و تندی نسبت به دیگران از موانع شادکامی به‌شمار می‌روند. ازاین‌رو، در گام ششم یاد می‌گیریم که چگونه بر خشم خود غلبه کنیم و بخشایش‌گری را تمرین نماییم.

گام پنجم به شکرگزاری و قدردانی اختصاص دارد. شکرگزاری و قدردانی نقش مهمی در معادله‌ی شادکامی دارد. به‌راستی اگر ما نتوانیم از مواهب زندگی خود قدردانی کنیم و سپاسگزاری خود را به دیگران اعلام کنیم، چه چیزی از زندگی خود به‌دست می‌آوریم؟

درحالی‌که به تقویت مهارت‌های ذهن‌آگاهی در خود می‌پردازیم، در گام چهارم توجه خود را به نقاط قوت، راه‌حل‌ها و انرژی مثبت حاصل از آن‌ها معطوف خواهیم کرد.