بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رمضان؛ ادب حضور (دفتر سوم)

وقتی از مرحوم شیخ حسنعلی نخودکی دربارهٔ اسّ مطالب سلوکی و روش تربیتی ایشان سؤال شد، فرموده بودند که ما چیزی جز اهتمام به نماز نداریم. مراد از این سخن نه آن است که سالک نباید عمل دیگری انجام دهد، بلکه جلوهٔ همهٔ اعمال قربی باید در خضوع و خشوع نماز ظاهر شود.

آن همه ناز و تنعم که خزان می‌فرمود عاقبت در قدم باد بهار آخر شد

دنیا اگرچه مخلوقِ پروردگار است و مخلوق هرگز ماهیةً مبغوض پروردگار نیست، اما وقتی دنیا در اثر عُلقه و محبّتی که انسان به آن پیدا می‌کند، حجاب انسان با خداوند می‌شود، مبغوض پروردگار می‌گردد و در قیامت به صورت آتش جهنم درمی‌آید.

انسان در زندگی دنیوی، مسافری است که سیر حرکت او از بی‌نهایت آغاز شده و برای مدّتی محدود به عالم دنیا می‌آید تا حقیقت انسانی و مقام حمل امانت الهی را اظهار نماید و دوباره به همان جایگاه اصلی خویش باز خواهد گشت.

رسول خدا (ص) می‌فرمایند: خداوند در ثلث پایانی شب تا طلوع فجر، ملکی را امر می‌نماید که ندا دهد: «آیا درخواست کننده‌ای هست که حاجتش را بدهم؟ آیا استغفار کننده‌ای هست که او را بیامرزم؟ آیا امیدواری هست که او را به امیدش برسانم؟ و آیا آرزومندی هست که او را به آرزویش برسانم؟»

به کسانی که در شب‌های ماه رمضان نمی‌خوابند توصیه می‌شود که نماز شب را به کیفیتی که رسول خدا (ص) انجام می‌دادند به‌جا آورند؛ یعنی چهار رکعت از نماز شب را بعد از نیمه‌شب بخوانند و در اوّل ثلث پایانی شب، چهار رکعت بعدی را به‌جا آورند و سپس سجده‌ای نسبتاً طولانی به مدّت تقریباً نیم ساعت داشته باشند، که اقرب حالات عبد در ارتباط با پروردگار، حال سجده است، و در آن حال برای خود و دیگران دعا کند و اذکار مناسبی را که وارد شده بخوانند، سپس برای نمازهای شفع و وتر برخیزند، و بعد از نماز شب، سحری میل کنند.

در فرهنگ سلوک، ارزش هرکس به میزان ادبی است که در بارگاه الهی، ظاهراً و باطناً ابراز می‌دارد.

انسان در زندگی دنیوی، مسافری است که سیر حرکت او از بی‌نهایت آغاز شده و برای مدّتی محدود به عالم دنیا می‌آید تا حقیقت انسانی و مقام حمل امانت الهی را اظهار نماید و دوباره به همان جایگاه اصلی خویش باز خواهد گشت.

قدر و منزلت این ماه به حدّی است که در بیانات حضرات ائمّه (ع) وارد شده که می‌فرمودند: نگویید رمضان، زیرا رمضان از اسماء الهی است و آن را با احترام یاد کنید و بگویید «شَهرُ رَمَضان».

روح لطیف، با نَفَس مسموم زود آلوده می‌شود؛ لذا حتّی یک گفت و گوی کوتاه با اهل گناه، برای انسان کدورت می‌آورد.