بریده‌هایی از کتاب اسرار‌ ماه شعبان؛ ادب حضور (دفتر دوم)

آنچه مهم است، توجه سالک در ماه شعبان به این امر است؛ یعنی مراقب باشد که اگر ماه شعبان تعلق به رسول خدا (ص) دارد، همهٔ خلایق در این ماه در بیت نبوی (ص) زندگی می‌کنند و ادب اقتضا می‌کند که میهمانی که دائماً بهره‌مند از سفرهٔ میزبان است، توجه به صاحب خانه داشته باشد و ادب حضور را رعایت نماید. سالک باید در عمل و نظر به گونه‌ای باشد که گویی دائماً در محضر رسول خدا (ص) است و جنابشان توجه دائمی به همهٔ اعمال و رفتار و نیات و افکار او دارند. و مبادا عملی از او سر نزند که شرمندهٔ رسول خدا (ص) بشود. مکن کاری که پا بر سنگت آیو جهان با این فراخی تنگت آیو

سالک با تأسّی به رسول خدا (ص)، باید بیش از سایر اوقات، به شب‌های این ماه عزیز اهتمام بورزد و همهٔ مناجات شعبانیه و یا فقراتی از آن را در قنوت نماز وتر و یا در هنگام سحر و اوقات خلوت خود با خداوند زمزمه کند.

امور مشتبه، یعنی موضوعاتی که حکم آن‌ها از نظر حلّیت و حرمت معلوم نیست؛ ولی انسان را در آستانهٔ گناه و یا ترک واجبات قرار می‌دهد و در نتیجه، زمینه برای گناه فراهم می‌شود. بدیهی است که در چنین فضایی، سالک باید در ماه شعبان، بسیاری از مکروهات را که مقدمهٔ حرام هستند ترک نماید.

ماه شعبان، هنگام پرداختن به تقوای مرحلهٔ دوم است؛ یعنی پرهیز از مقدّمات محرّمات و فوت شدن واجبات. رسول اکرم (ص) در این باره فرمودند: «حلال روشن است و حرام نیز مشخص است و شبهاتی بین حلال و حرام وجود دارد؛ پس هر کس از شبهات پرهیز کند، از محرمات سالم می‌ماند و هر کس مرتکب شبهات شود، داخل در محرمات می‌شود و از راهی که نمی‌داند هلاک می‌گردد.»

سادساً: هنر در سلوک، نه بالا بردن کمّیت عمل و تحمیل عبادات شاق و اذکار سنگین بر نفس است؛ بلکه در درجهٔ اوّل، باید در اصلاح نیت و بالا بردن کیفیت عمل کوشید؛ تا با عباداتی مساوی با دیگران، سرعت سیر بیشتری داشت و در میدان مسابقهٔ سلوک الی‌الله، با اخلاص بیشتر و مقام عقل، گوی سبقت را از دیگران ربود؛ چنان‌که رسول خدا (ص) در نصایح خود به امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «ای علی (ع)، هرگاه دیدی که مردم به زیادی عمل می‌پردازند، تو به خالص کردن عمل بپرداز.»

سالک باید از ابتدای ماه رجب سرعت گرفته و به تناسبی که به روزهای پایانی ماه رجب می‌رسد، به شدت مراقبات و عبادات خود بیفزاید و به همین ترتیب، باید با شتابی فزاینده از مراقبات، وارد شهر نبی اکرم (ص) بشود و این شتاب را شدت بخشد تا در آستانهٔ ورود به ماه رمضان، قابلیت جدا شدن از تعلقات عالم دنیا و وابستگی به ماسوی‌الله را پیدا کند.

این مناجات شعبانیه برای این است که شما را، همه را مهیا کند برای «ضیافة اللَّه»...

مقام معظم رهبری از امام خمینی نقل کرده‌اند: «این مناجات شعبانیه یک تحفه‌ای است که در اختیار ما قرار داده شده است. خب ما دعا خیلی داریم، همهٔ این دعاها هم پر از مضامین عالی است، امّا بعضی یک برجستگی خاصّی دارند. من از امام بزرگوار، رضوان الله علیه، سؤال کردم، گفتم در میان این دعاهایی که از ائمّه (ع) رسیده است، شما به کدام دعا بیشتر علاقه‌مندید و دلبسته‌اید؟ فرمودند به دعای کمیل و مناجات شعبانیه...»

لذا توصیه می‌شود که تا حدّ توان از روزه‌های این ماه بهره بگیریم؛ به خصوص روزهای دوشنبه، پنجشنبه و ایام معینی که در همهٔ ماه‌ها به روزه ممتاز است (پنجشنبهٔ اوّل و آخر ماه و نیز چهارشنبهٔ وسط ماه) را از دست ندهیم.