بریده‌هایی از کتاب نگاهی به رابطه‌ عبد و مولا

ما نیاز داریم که کسی به ما محبّت کند، این نیاز را زود می‌فهمیم. ما نیاز داریم کسی ما را پناه دهد، این نیاز را هم زود می‌فهمیم. ما نیاز داریم کسی که قدرت بالایی دارد از ما پشتیبانی کند، این نیاز را هم خوب می‌فهمیم. ما نیاز داریم کسی در ناامیدی به ما امید دهد، این نیاز را هم زود می‌فهمیم. اما اینکه ما نیاز داریم کسی را بپرستیم، نیازی عمیق‌تر است و باید مقداری کار کنیم تا به این نیاز برسیم.

امیرالمؤمنین (ع) در مقام مناجات با خدای متعال می‌فرماید: «إِلَهِی کفَی بِی عِزّاً أَنْ أَکونَ لَک عَبْداً؛ خدایا این عزت برای من کافی است که بنده تو هستم.»

«وَ أَسْأَلُک أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلًا فِی سَبِیلِک؛ خدایا از تو می‌خواهم که مرگ من را شهادت در راه خودت قرار دهی.»

اینکه از خانه بیرون می‌آیم سوار کدام ماشین شوم، آزادِ آزاد که نیستم. من آزادم از بین چند تا ماشینی که در آن لحظه از مقابلم عبور می‌کنند یکی را انتخاب کنم و این چند تا ماشین را خدا انتخاب کرده است.

ادب برخورد با تقدیر الهی این لبخند ته دلت است که همیشه باید مواظبش باشی. یک‌وقت به دلت خطور نکند که «خدایا اگر جور دیگری می‌شد بهتر بود» نه، مراقب باش هیچ‌وقت این حرف را نزنی! خدا بنده را این‌جوری عبد بار می‌آورد.

عبادت یعنی تمنا؛ تمنای ملاقات. الله‌اکبر، یعنی خدایا کِی خودت را به من نشان می‌دهی؟ کِی جلوه می‌کنی؟ ببین من با ادب ایستاده‌ام. تا کی باید مقابل تو ادا در بیاورم و با اراده خودم خم و راست شوم، نمی‌شود رؤیت عظمت تو مرا به سجده و رکوع بکشاند؟ سجده‌ها را تکرار می‌کنم اما کِی تو در را باز خواهی کرد؟ مدام این الفاظ را تکرار می‌کنم، ولی هنوز تو را نچشیده‌ام. و هنگامی که نماز به پایان می‌رسد، بنده صدا می‌زند: باشد راضی هستم... سلام بر همه خوبان عالم «السلام علیکم و رحمة الله و برکاتة.» این بار هم نشد ولی سجدۀ شکر به‌جا می‌آورم؛ خدایا ممنونت هستم که مرا در این تمنّا قرار دادی.

. قبل از نماز درباره نماز با خدا گفتگو کنیم و از او بخواهیم که ما را بپذیرد و اذن ورود به حریم کبریایی‌اش را بدهد، بعد از نماز هم درباره نماز با خدا گفتگو کنیم.

زندگی ما مثل امتحان تستی است که باید یکی را علامت بزنیم. ولی اینکه کدام گزینه‌ها در مقابل ما باشد، در اختیار ما نیست.

مال سبب گرامی‌داشته شدن صاحبش در دنیا و خوار شدن صاحبش نزد خدا می‌شود»

امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند: «اجْتِنَابُ السَّیئَاتِ أَوْلَی مِنِ اکتِسَابِ الْحَسَنَات؛ دوری از گناهان مهم‌تر از انجام حسنات و خوبی‌هاست.‌»

یکی از قواعدی که باید در تربیت فرزند رعایت شود، پرهیز از تشویق بیجاست. اگر فرزندتان کار خلاقانه‌ای انجام داد، خیلی ویژه تشویقش نکنید. اگر شلوغش کنید، خلاقیت بچه تمام می‌شود و مشغول کیف کردن از تشویق شما می‌شود، یادش می‌رود که باید این خلّاقیت را ادامه دهد. تشویق بیجا موجب سوختن خلاقیت بچه‌هاست.

رابطه داشتن با مولا یعنی چی؟ این چه حسّی است؟ در روی زمین چنین رابطه‌ای یافت نمی‌شود. مواظب باشید اشعار عارفانۀ شعرا و عرفا شما را به اشتباه نیندازد. دوست داشتن خدا، از جنس دوست داشتن معشوقه‌های زمینی نیست. عرفا و شعرا هم چون چاره‌ای ندیدند از این استعارات استفاده کرده‌اند. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «همان‌گونه که خورشید و شب با یکدیگر جمع نمی‌شوند، محبت دنیا و محبت خدا هم با هم جمع نمی‌شوند.» دل باید کاملاً از محبت دنیا پاک شود تا محبت خدا در آن جای بگیرد.

اصلاً عشق‌بازی با خدا تنها برای عبد معنا دارد نه برای هر کسی. دیگران به دروغ ادعا می‌کنند که خدا را دوست داریم. خدا برای اینکه بندگان او به سمتش بروند دستور می‌دهد و امر و نهی می‌کند. دستورات او بسیاری از اوقات از پیچیدگی‌هایی برخوردار است که ما اسرار دستورات او را نمی‌فهمیم، باید از روی ایمان و اعتماد به او دستوراتش را اجرا کنیم. خدا با دستور و امر، عبد خود را رشد می‌دهد.

خدای متعال در ضمن یک حدیث قدسی می‌فرماید: «ای فرزند آدم، من زنده‌ای هستم که نمی‌میرم، اوامر مرا اطاعت کن تا تو را نیز زنده‌ای قرار دهم که هیچ‌گاه نمی‌میرد. ای فرزند آدم، من به چیزی می‌گویم باش، پس موجود می‌شود، تو نیز اوامر مرا اطاعت کن تا تو را هم به گونه‌ای قرار دهم که به چیزی بگویی باش پس موجود شود.» کسی که این قابلیت را دارد که به امرش مقدرات عالم تغییر کند، حیف نیست که نتواند حال خودش را تغییر دهد؟ بشر امروز را از بندگی جدا کردند و او همیشه به دنبال منافعش می‌گردد؛ منافعی که دست خداست و خدا تنها به بندگان خودش می‌دهد.

خوبی یکی از نتایج ارتباط با خداست، نه هدف ارتباط با خدا. اگر کسی با خدا ارتباط پیدا کرد، خودبه‌خود خوب هم می‌شود. اینکه کسی بگوید: «من می‌خواهم با خدا رابطه داشته باشم تا معتاد نشوم» این خیلی حرف زشتی است، شبیه کفر است! کسی که هدف نهایی خود از ارتباط با خدا را خوب شدن قرار داده هم، تقریباً چنین حالتی دارد. رابطه با خدا هزاران فایده دارد که یکی از آنها خوب‌شدن اخلاق تو است.

اصلاً یکی از راه‌های خداشناسی همین است که وقتی همۀ رابطه‌ها برای تو قطع می‌شود تازه قلبت یک رابطه‌ای را کشف می‌کند و آن رابطه با ذات باری‌تعالی و قدرت لایتناهی اوست. این درخشش‌های لحظه‌ای که به شکل رعد و برقی در زندگی انسان دیده می‌شوند، باید به چراغی دائم تبدیل شود که هیچ غروب و افولی نداشته باشد.

رابطۀ با پروردگار یکی از روابطی است که من به عنوان یک انسان به این رابطه نیازمندم و باید در ظرف این رابطه هویت خودم را بیابم. اگر کسی خودش را بر اساس این رابطه تعریف نکرده باشد، هویت خودش را گم کرده است. او هر چه می‌خواهد دربارۀ خود بگوید فرقی نمی‌کند، هنوز به حقیقت خودش نرسیده است. تا انسان خودش را به عنوان عبدی که مرتبط است با مولای خود، تعریف نکند و خودش را تحت عناوین دیگری بشناسد، به تعریف دقیقی از خود دست نیافته است.

هستۀ اتم را در نیروگاه می‌شکافند و از آن برق تولید می‌کنند، اما اگر آن را در خارج از نیروگاه بشکافند همه جا را تخریب می‌کند. اراده‌ها و خلاقیت‌های انسان هم اگر در دالان عبودیت انفجار پیدا کنند و آزاد شوند باعث رشد و ترقی انسان می‌شوند و الا انسان را به حضیض ذلت و بیچارگی می‌کشانند.

چه فایده‌ای دارد کسی بنشیند و با فرض اینکه جاذبه زمین وجود ندارد برای خودش برنامه‌ریزی کند؟ یا مثلاً بگوید که من باید فکر کنم که آیا جاذبه زمین را بپذیرم یا نه؟! این که دیگر به انتخاب شما بستگی ندارد. کسی این‌گونه با حقایق عالم برخورد نمی‌کند. عبدبودن ما هم همانند قانون جاذبۀ زمین است و به انتخاب ما ربطی ندارد. ما بایستی نسبت به اذن الهی تواضع داشته باشیم. این ما نیستیم که خدا را انتخاب می‌کنیم این خداست که زمانی که ما را خلق کرده، ما را برای بندگی خود انتخاب کرده است.

اگر انسان عبد شد به آسودگی و آرامش می‌رسد. آرامشی که بشر امروز دربه‌در به دنبالش می‌گردد تنها در عبودیت است. کسی که عبد شد، خلاص می‌شود، آسوده می‌شود. کسی که عبد شد دیگر چیزی نمی‌خواهد. ریشۀ نگرانی‌ها برای آینده با احساس عبودیت زده می‌شود. دیگر برای او فرقی نمی‌کند که به چه برسد.