بریده‌هایی از کتاب نگاهی به رابطه‌ عبد و مولا

اصل نیاز به برقرار رابطه با خدا در هیچ‌کس ایجاد نمی‌شود، در وجود همه هست، منتهی باید آن را کشف کرد. انسان تا زمانی که این نیاز را کشف نکند و به آن پاسخ نگوید، بی‌قرارِ بی‌قرارِ بی‌قرار خواهد بود.

بعضی‌وقت‌ها ناخواسته همدیگر را آزار می‌دهیم. چون این را جزء گناهان خود حساب نمی‌کنیم. وجودمان تهدید بالقوه برای دیگری محسوب می‌شود. می‌شود اگر من گناه کسی را دیدم، او نگران نباشد که من پشت سرش غیبتش را بکنم؟! خیالش راحت باشد که من عیب او را نزد کسی برملا نمی‌کنم؟! خدا چنین افرادی را تحویل می‌گیرد.

از یکی از اولیای خدا برنامه خواستم. ایشان به من برنامه داد و فرمود که این برنامه را به دیگران هم بگو. یکی از مواردی که ایشان فرمودند این بود که «اگر می‌توانی هر روز یک سوره یاسین بخوان و آن را به حضرت زهرا (س) هدیه کن.»

چرا اهمیت دستورات واجب بیشتر از دستورات مستحب است؟ برای اینکه شما در دستورات مستحب یک «من» ام دارید. ذاتاً در مستحبات این «من» ام وجود دارد. بالاخره خدایا «من» تصمیم گرفتم این روزه مستحبی را بگیرم. هر چه هم قیافه‌ات را کج و معوج کنی و خودت را مثلاً کوچک کنی، باز هم هست. به هر حال «من» تصمیم گرفتم.

تو تنها خداپرستی هستی که تا در خانه خدا می‌آیی اولین فریادت «الله اکبر» است. زمزمه‌ات الله اکبر است. نجوایت الله اکبر است. بقیه نام‌های خدا غلط نیست ولی برای نماز باید تنها بگویی «الله اکبر». محوری بودن نماز در میان آموزه‌های دینی و محوری بودن این ذکر در نماز، نشان از یک واقعیت دارد و آن هم محوری بودن کبریایی خدا در مسیر بندگی انسان است.

یکی از قواعدی که باید در تربیت فرزند رعایت شود، پرهیز از تشویق بیجاست. اگر فرزندتان کار خلاقانه‌ای انجام داد، خیلی ویژه تشویقش نکنید. اگر شلوغش کنید، خلاقیت بچه تمام می‌شود و مشغول کیف کردن از تشویق شما می‌شود، یادش می‌رود که باید این خلّاقیت را ادامه دهد. تشویق بیجا موجب سوختن خلاقیت بچه‌هاست. خدا هم همین کار را با شما می‌کند. برای همین با تو حرف نمی‌زند. یک عمرِ کوتاهی را می‌خواهد صبر کند و چیزی به تو نگوید. تو سرت را پایین بینداز و کار کن. نمی‌دانی خدا برای تو در آسمان چه‌کار می‌کند! نمی‌دانی خدا چه‌جوری تحویلت می‌گیرد. البته همان بهتر که نمی‌دانیم! این‌جوری بیشتر رویمان کم می‌شود. این‌جوری بیشتر ابهتِ او در دل ما می‌افتد.

چه برای خوب شدن و چه برای بد شدن، نیاز به اجازۀ او داری. ممکن است از این حرف تعجب کنید ولی خدا اجازه سقوط را هم به هر کسی نمی‌دهد.

خدا با دستور و امر، عبد خود را رشد می‌دهد.

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «همان‌گونه که خورشید و شب با یکدیگر جمع نمی‌شوند، محبت دنیا و محبت خدا هم با هم جمع نمی‌شوند.» دل باید کاملاً از محبت دنیا پاک شود تا محبت خدا در آن جای بگیرد. با این مضمون روایات متعددی وارد شده است. پس ما که محبّت به دنیا داریم معلوم است که هنوز رابطه با خدا را درک نکرده‌ایم. چرا الکی ادّعا کنیم؟ کشف این رابطه ریاضت می‌خواهد.

یکی دیگر از زیباترین لحظات ارتباط با خدا را در رفتار حضرت زهرا (س) در شب عروسی‌اش شاهد هستیم. وقتی روز اول زندگی مشترک امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س)، رسول خدا (ص) به خانه فاطمه (س) وارد شد، دید که زهرا (س) همان لباس قدیمی خود را پوشیده و لباس نویی که برای عروسی او خریده بودند به تن ندارد. وقتی رسول خدا (ص) علت را جویا شد، حضرت زهرا (س) عرضه داشت که دیشب مستمندی به خانه ما مراجعه کرد و من هیچ چیزی جز این لباس نو نداشتم که به او بدهم، لذا آن لباس را به او بخشیدم. پیامبر (ص) گریست و فاطمه را به سینه چسبانید. در این حال جبرئیل نازل شد و عرضه داشت که خدای متعال می‌فرماید: «سلام مرا به فاطمه برسان و بگو هرچه می‌خواهی از من بخواه و به او بشارت بده که من او را دوست دارم.» اینجاست که حضرت زهرا (س) می‌فرماید: «یا أبتاه قَد شَغَلَتنِی لَذَّۀُ خِدمَتِهِ عَن مَسأَلَتِهِ لَا حَاجَةَ لِی غَیرَ النَّظَرَ اِلی وَجهِهِ الکریم فِی دَارِ السَّلام؛ ای پدر، لذت خدمت به خدای متعال، مرا از اینکه چیزی از او درخواست کنم بازداشته است و من هیچ خواسته‌ای جز نظر به وجه خدای کریم در بهشت و دارالسلام ندارم.»

رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «یقُولُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ لَمْ یرْضَ بِقَضَائِی وَ لَمْ یشْکرْ لِنَعْمَائِی وَ لَمْ یصْبِرْ عَلَی بَلَائِی فَلْیتَّخِذْ رَبّاً سِوَائِی؛ هرکس به قضای من راضی نیست و شکر نعمت‌های مرا به جا نمی‌آورد و بر بلاهایی که من برایش مقدر کرده‌ام صبر نمی‌کند، پس پروردگاری غیر از من را برگزیند.»

دهد. آدم چگونه می‌تواند خودش را از گناه جدا کند؟ با اشتغال. از اشتغال به گناه رو کند به اشتغال به امر خدا. این یک روحیۀ عابدانه است.

خدا همیشه جوری با ما رفتار می‌کند که ابهتش در دل ما بیفتد و رویمان زیاد نشود.

امام رضا (ع) می‌فرمایند: «مَنْ ذَکرَ اللهَ تَعَالَی وَ لَمْ یشْتَقْ إِلَی لِقَائِهِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِه‌ِِ؛ کسی به ذکر خدا بپردازد اما مشتاق ملاقات خدا نشود، خودش را مسخره کرده است.»

خیلی از اوقات ما به اندازۀ انسانی که در مقابل ما فعال است هم روی خدا حساب باز نمی‌کنیم.

خدا با دستور و امر، عبد خود را رشد می‌دهد.

بعضی از جوان‌ها گاهی در برخی از رابطه‌ها مثلاً در رابطه با جنس مخالف گیر می‌کنند. آنجا که یک‌دفعه‌ای توجه‌شان جلب می‌شود، از عنوانی نظیر «عاشقی» استفاده می‌کنند. امام صادق (ع) در ضمن روایتی می‌فرمایند که اگر کسی دلش را از محبّت خدا پر نکند و در رابطۀ با خدا وجود خود را خوب تعریف نکند خدا محبّت دیگری را به دل او می‌افکند. یک‌دفعه‌ای تمام هستی خودش را در یک رابطه‌ای می‌بیند و گیر می‌کند. او فکر می‌کند عاشق شده ولی نمی‌داند که او در بندگی کم گذاشته است و الان ثمرات همین کم گذاشتن را درو می‌کند. وجود آدمیزاد به گونه‌ای تعریف شده است که باید خود را در یک رابطه‌ای ببیند تا گرم شود.

مبنای فرهنگ کمونیستی که مضمحل شد این بود که «برای خودت ندو، این عامل جنگ اعصاب است، این عامل جنگ آدم‌هاست، این عامل تبعیض‌ها و ستم‌هاست. برای خودت ندو، برای جامعه بدو» اما این مبنا نگرفت. حالا مبنای فرهنگ لیبرالی می‌گوید: «برای خودت بدو، به دیگران چه کاری داری، فقط خودت مهمی، فقط به فکر سود خودت باش.» و امروز ما شاهد نتیجه چنین تفکری هستیم. اما تو حرف سومی را مطرح کن؛ بگو: «برای خدا بدو!» آیا اگر آدم برای خدا بدود بهتر نمی‌دود؟ آیا اگر آدم برای خدا مهندس شود بهتر درس نمی‌خواند؟ آیا اگر آدم برای خدا کار کند بهتر کار نمی‌کند؟

وقتی بخواهی خانه خدا را زیارت کنی و خدا بخواهد از تو پذیرایی کند، چه می‌کند؟ می‌گوید: «مُحرم شو!» مُحرم شدن یعنی چه؟ یعنی درجا بیست و چهار مورد را بر تو حرام می‌کند. نباید عطر بزنی، نباید در آیینه نگاه کنی، نباید حشره‌ای را بکشی، نباید... اینها را که می‌گوید، حسّ می‌کنی چقدر مولا داری. چرا تا مهمانش می‌شوی، امرهایش زیاد می‌شود؟ این زیاد بودن امرها برای این است که امرش را لمس کنی، مولا بودنش را لمس کنی. لحظه‌ای هم که حاجی از احرام خارج می‌شود، هم خوشحال است، هم یک گوشه دلش می‌گیرد. آخر مولا امرهایش را برداشت.

خداوند متعال «ربّ» ماست و ما باید تلاش کنیم تا نیاز به ارتباط با «ربّ العالمین» را در خود پیدا کنیم. پیدا کردن این نیاز کار زیاد دشواری نیست، ولی کمی زمان‌بر است.