بریده‌هایی از کتاب نگاهی به رابطه‌ عبد و مولا

کنیم. مثالی از قوم بنی‌اسرائیل که در روایتی داریم که رسول خدا (ص) فرمودند: «امّت من سنّت بنی اسرائیل را مرتکب خواهند شد. به‌طوری که قدم جای قدم آنان می‌گذارند و تیر به همان‌جا که آنان زدند می‌زنند. وجب به وجب و ذراع به ذراع کارهای آنان را انجام خواهند داد، تا آنجا که اگر آنها داخل سوراخ حیوانی شده باشند، اینان نیز همراه آنان داخل می‌شوند.»

حضرت در پاسخ فرمودند: حقیقت عبودیت سه چیز است؛ نخست اینکه «أَنْ لَا یرَی الْعَبْدُ لِنَفْسِهِ فِیمَا خَوَّلَهُ اللهُ إِلَیهِ مِلْکا؛ در آنچه خدا به او منت گذاشته و به او بخشیده، برای خودش ملکیتی نبیند.»

امام صادق (ع) در این حدیث صراحتاً می‌فرمایند: «علم با آموزش به دست نمی‌آید؛ لَیسَ الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ». تعلّم یک وظیفه است که باید انجام داد ولی باید بدانیم که علم تنها با تعلّم حاصل نمی‌شود.

«علم با آموزش به دست نمی‌آید؛

به مردم بگو اگر دعای شما نبود، هیچ ارزشی پیش من نداشتید: «قُلْ ما یعْبَؤُا بِکمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکم». اینجاست که معنای کلام رسول خدا (ص) روشن می‌شود که فرمودند: «اَلدُّعاءُ مُخُّ العِبادَه؛ دعا مغز عبادت است.»

بعضی‌ها فکر می‌کنند که خدا هم مثل آدم‌های معمولی است که اگر ما گناهی انجام دهیم، ناراحت می‌شود و ما با طلب بخشش، در حقیقت به نوعی می‌خواهیم از دل خدا در بیاوریم و ناراحتی او را از بین ببریم! در حالی که هر گناهی که ما می‌کنیم به خودمان ظلم می‌کنیم. بعد به خدا می‌گوییم: «من به خودم ظلم کردم، حالا می‌شود شما جبران کنی؟!» خدا می‌فرماید: «آخر من چه جوری جبران کنم؟ من در عالم قاعده گذاشته‌ام. عمل تو که نابود نمی‌شود.» لذا تو داری تقاضای معجزه می‌کنی. تقاضای معجزه هم یک آرزو است، نه یک حق.

طلب بخشش گناه مثل این می‌ماند که دستت را روی تخته قصابی بگذاری، بعد با ساطور بزنی و انگشتانت را قطع کنی، بعد بگویی خدا بیا این انگشتانم را وصل کن! کدام آدم عاقلی این کار را می‌کند؟ حالا خدا معجزه کند، انگشت‌های تو را وصل کند. بخشش گناه هم چیزی شبیه معجزه است.

«به تیغم گر زند دستش نگیرم/ وگر تیغم زند منّت پذیرم.»

(ص) به من فرمودند: «ای اباذر، چه بسا بنده‌ای معصیت خدا را انجام می‌دهد ولی به‌خاطر آن گناه وارد بهشت می‌شود.» پرسیدم: «چگونه چنین چیزی ممکن است؟» ایشان فرمودند: «این گناه همیشه در مقابل دیدگان او خواهد بود و پیوسته از آن توبه می‌کند و به سوی خدا می‌گریزد تا وارد بهشت می‌شود.»

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «ثَمَرَةُ الْأُنْسِ بِالله الِاسْتِیحَاشُ مِنَ النَّاس؛ ثمره انس گرفتن با خدا، وحشت از مردم است.» کسی که این رابطه را درک کند و در این رابطه غرق شود، از مردم گریزان می‌شود.

من با خوراکی‌های عالم رابطه‌ای دارم که در روزه این رابطه را هم قطع می‌کنم. انسان تا همه رابطه‌هایش را قطع نکند، آن رابطه حقیقی را، که همان رابطه با خداست، به دست نخواهد آورد.

بنده یا عبادت می‌کند تا بنده بودن خود را اثبات کند، یا چون بنده است، طبیعتاً این کارها از او سر می‌زند.

. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «مَنْ ذَکرَ اللهَ تَعَالَی وَ لَمْ یشْتَقْ إِلَی لِقَائِهِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِه‌ِِ؛ کسی به ذکر خدا بپردازد اما مشتاق ملاقات خدا نشود، خودش را مسخره کرده است.»

اصلاً مگر تو آفریده شده‌ای برای اینکه آدم خوبی شوی؟ خدا که فرشته‌ها را داشت، فرشته‌ها خوب‌تر از تو بودند. البته این به معنای انکار خوبی و خوب شدن نیست، ولی خوبی یکی از نتایج ارتباط با خداست، نه هدف ارتباط با خدا. اگر کسی با خدا ارتباط پیدا کرد، خودبه‌خود خوب هم می‌شود.

می‌کنند. امام صادق (ع) در ضمن روایتی می‌فرمایند که اگر کسی دلش را از محبّت خدا پر نکند و در رابطۀ با خدا وجود خود را خوب تعریف نکند خدا محبّت دیگری را به دل او می‌افکند.

اگر کسی بدعتی در دین بگذارد، گریه و خشوعش هنگام عبادت بیشتر خواهد شد.

همین که انسان عبد خداست، بالاترین امتیاز برای اوست.

«ای فرزند آدم، من زنده‌ای هستم که نمی‌میرم، اوامر مرا اطاعت کن تا تو را نیز زنده‌ای قرار دهم که هیچ‌گاه نمی‌میرد. ای فرزند آدم، من به چیزی می‌گویم باش، پس موجود می‌شود، تو نیز اوامر مرا اطاعت کن تا تو را هم به گونه‌ای قرار دهم که به چیزی بگویی باش پس موجود شود.»

اگر می‌خواهی همه عالم در اختیار تو قرار بگیرد، اگر می‌خواهی آزاد شوی، اگر می‌خواهی آزادی‌ات به همراه قدرت باشد نه بدون قدرت، اگر می‌خواهی آزادی‌ات به همراه وسعت باشد نه بی‌وسعت، اگر می‌خواهی همراه همه اینها لذت هم ببری، همه و همه اینها فقط از طریق بندگی بدست می‌آید. هیچ راه دیگری ندارد.

جهنم برای این نیست که تو داخلش بروی، جهنم برای این است که تو از آن بترسی و بگویی: «خدایا من از جهنم می‌ترسم. مرا به جهنم نبر. من عبد تو هستم.» هر چه که از جهنم ترسیدی، عبدتر می‌شوی، و خدا برای تو خداتر می‌شود.