بریده‌هایی از کتاب تصمیم گیری

در بعضی نقاط دنیا، نیروهایی چون معنویت، مذهب یا خرافات به جای منطق و خرد در تصمیم‌گیری مؤثر هستند.

امریکایی‌ها برای رسیدن به موفقیت تشویق شده‌اند که مجموعه‌ای از اهداف روشن را برای خود تعیین کنند، تمام شکل‌های مختلف هدفشان را در نظر گیرند، آنها را بادقت و متفکرانه بررسی و ارزیابی و بهترین روش را انتخاب کنند تا بتوانند به بهترین نتیجه و هدف برسند. بااین‌وجود در کشورهایی مانند ایران که عقلانیت و خردپذیری تعریف نشده است، یک تصمیم‌گیری خوب احتمالاً از راه شهود و با حس درونی و ذاتی انجام می‌گیرد و از نظر مطابقت با منافع اسلامی سنجش و قضاوت می‌شود.

درنهایت باید هزینه‌های انفعال را در نظر بگیرید. در بسیاری از موارد، ما فقط بر ریسک‌های مرتبط با تغییرات تمرکز می‌کنیم؛ درحالی‌که اگر به ریسک انجام ندادن کارها نیز توجه کنیم، کمتر درگیر تصمیم‌گیری منفعلانه خواهیم شد.

انحراف ادراکی از توانایی ما در عبرت گرفتن از گذشته می‌کاهد و به ما اجازه می‌دهد تا فکر کنیم در پیش‌بینی خبره هستیم و می‌توانیم در وجود خود اطمینان بیشتری نسبت به درستی تصمیمات آینده داشته باشیم؛ برای مثال، اگر دقت صحت پیش‌بینی شما تنها ۴۰ درصد باشد، اما شما فکر کنید که ۹۰ درصد است، اعتماد کاذب به خود پیدا می‌کنید و کمتر مایل به زیر سؤال بردن مهارت‌های پیش‌بینی خود می‌شوید.

- بپذیرید که برخی رویدادها خارج از کنترل شما هستند؛ - سعی نکنید از رویدادهای اتفاقی، نتیجه‌گیری کنید؛ - از عقاید خرافی خود مطلع شوید و اعتبار آنها را به چالش بکشید.

یک تصمیم در گذشته ممکن است تحت شرایط خاصی گرفته شده باشد، اگر آن شرایط تغییر کند، احتمالاً دیگر کارساز نخواهد بود . تصمیم قبلی شما لزوماً غلط نبوده، بلکه آن تصمیم فقط برای مدت کوتاه و تحت آن شرایط اتخاذ شده است.

در کشورهایی مانند ایران که عقلانیت و خردپذیری تعریف نشده است

از طرف‌داران و مخالفان مجازات مرگ خواسته شد تا دو مقاله، یکی در خصوص طرف‌داری و دیگری در خصوص مخالفت با مجازات مرگ را بخوانند. بر طبق ادراک گزینشی، مشارکت‌کنندگان در این مطالعه، مدارکی را که مخالف اعتقادات آنها بود، نادیده گرفتند و درحقیقت، شواهد موجود را طوری تفسیر کردند که صحت عقاید اولیه آنها را تصدیق کند. ما نمی‌توانیم ادراک گزینشی را از زندگی خود حذف کنیم. هرکدام از ما در هر وضعیتی، اندوخته‌ای از تجربیات گذشته، تمایلات و علایق شخصی را با خود به همراه داریم

به‌طورکلی، افراد در مورد نظرات و عملکردهای خود به صورت غیرواقعی، دیدگاه‌های مثبت دارند

در قضاوت و تصمیم‌گیری هیچ مشکلی فاجعه‌بارتر از اطمینان بیش‌ازحد نیست

عقلایی عمل نمودن، ایدئال‌تر از واقعیت است

متأسفانه چون رویدادهای اتفاقی بر نتایج و پیامدها تأثیر می‌گذارند، هیچ اطمینانی وجود نخواهد داشت که به‌کارگیری فرایند درست تصمیم‌گیری، موجب پیامد مطلوب شود، ولی احتمال آن را افزایش می‌دهد.

تصمیم قبلی شما ضرورتاً اشتباه نیست، بلکه فقط ممکن است در شرایط فعلی تصمیمی مناسب نباشد. ادامه دادن یک مسیر اشتباه و غلط صرفاً به خاطر حفظ ظاهر سازگار و باثبات کاملاً احمقانه است.

هدف، تمرکز بر فرایند تصمیم است نه پیامدهای آن. به همین دلیل است که در مورد یک تصمیم خوب از روی فرایند آن قضاوت می‌شود، نه از نتایجی که حاصل شده است. متأسفانه در بعضی موقعیت‌ها شما خواهید دید که از یک تصمیم خوب، پیامدی مطلوب حاصل نمی‌شود. اگر شما فرایند تصمیم‌گیری درستی به کار ببرید ـ بدون توجه به نتیجه آن ـ تصمیمی خوب گرفته‌اید.

روش غالب یک تصمیم‌گیری و روش‌های مربوط به آن در هر کشوری منعکس‌کننده فرهنگ ملی آن کشور است؛ بنابراین روش‌هایی که تصمیم خوب را در کانادا تعریف می‌کند، ممکن است اصلاً مناسب کشور چین نباشد. درنتیجه گمان نکنید که مردم کشورهای دیگر مثل شما تصمیم‌گیری می‌کنند و همچنین فکر نکنید چون رویه تصمیم‌گیری آنها با شما فرق دارد، تصمیمات آنها پست و بی‌ارزش هستند.

اگرچه در فرضیه تصمیم‌گیری، عقلایی بودن ایدئال است، اما این نظریه اساساً بر پایه فرهنگ استوار است؛ زیرا اکثر تحقیق‌هایی که در مورد این موضوع صورت گرفته، توسط افرادی است که در کشورهایی مثل ایالات متحده، کانادا، اروپای غربی و اسرائیل زندگی می‌کنند؛ کشورهایی که اهداف و ثبات برایشان ارزشمند است. در جایی که تصمیم خوب با عقلانیت و خردپذیری قضاوت نمی‌شوند، فعالیت‌های خود را به گونه‌ای تغییر دهید که به آنچه ارزشمند است، منتهی شود.

تفاوت‌های فرهنگی به‌ویژه جمع‌گرایی در قبال فردگرایی میل شما را به ریسک کردن شکل می‌دهند؛ مثلاً چینی‌ها نسبت به امریکایی‌ها به‌ویژه در تصمیم‌های سرمایه‌گذاری، ریسک بیشتری از خود نشان می‌دهند . چرا؟ این می‌تواند در نتیجه این حقیقت باشد که مردم کشورهای جمع‌گرایی مثل چین، اگر دچار دردسر و مشکلی شوند، بیشتر از طرف اعضای خانواده و اقوام کمک‌های مالی دریافت می‌کنند. اگر فرهنگ شما گستره ایمنی بیشتری برای شما فراهم سازد، شما هم بیشتر جرئت ریسک‌پذیری پیدا می‌کنید.

همه تصمیمات نیاز به پیگیری ندارند؛ - زمان بیشتری را برای اخذ تصمیمات مبهم اختصاص دهید؛ تصمیم‌هایی که در آنها چند گزینه متفاوت، از جذابیت یکسانی برخوردار هستند؛ - زمان بیشتری را به تصمیم‌هایی اختصاص دهید که غیرقابل‌برگشت هستند.

من قبلاً بارها این مطلب را بیان کرده‌ام، ولی باز هم ارزش تکرار کردن را دارد. اهداف روشن و واضح برای تصمیمات عقلایی حیاتی هستند. اگر اهداف شما مشخص و ثابت باشد، شما کمتر به دنبال اطلاعات بی ارزش می‌گردید و سعی در جمع‌آوری اطلاعات کارآمد و بهینه دارید. ضمن آنکه بهتر می‌توانید ارزیابی کنید که اطلاعات جدید مهم هستند یا خیر

به چالش کشیدن تمایلات طبیعی خود را تمرین کنید؛ برای مثال، وقتی همه چیز خوب است، این سؤال را از خود بپرسید: «چه عوامل شانسی باعث این اتفاق شده‌اند»؟ و وقتی همه چیز خراب می‌شود از خودتان بپرسید: «اگر می‌توانستم این اتفاق را پیش‌بینی کنم چه می‌کردم»؟