بریده‌هایی از کتاب اسرار اربعین موسوی (ع)؛ ادب حضور (دفتر چهارم)

سالک در اربعینیات باید بیشترین اهتمام را بر شب‌های آن بنهد؛ که هر آنچه از علم و حکمت و اسرار توحید نصیب کسی می‌شود، از برکت احیای شبانه و نماز شب است.

«به درستی که به پا خاستن در شب (نماز شب) موجب ثبات قدم و استواری در گفتار است.»

در روزگار فعلی، به دلیل شرایط خاصی که به وجود آمده، برخی گناهان برای عموم بیشتر مبتلابه است و بهتر است در این ایام بر آن‌ها مراقبهٔ بیشتری شود؛ اموری از قبیل عصبانیت و یا بدخلقی در اثر خستگی و یا هرزه‌گردی چشم و گوش و خصوصاً وقت‌کشی در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌هایی که خواندن و دیدن مطالب آن‌ها سودی برای انسان ندارد و یا گناهان دیگری که در این زمان ابتلاء بیشتری برای جوانان ایجاد کرده.

مرحوم آیت‌الله حسینی تهرانی دربارهٔ مراقبه در ماه ذی‌القعده می‌فرمود: «پرهیز رأس همهٔ دواهاست. هر دوایی بی‌پرهیز بی‌تأثیر است. سالک باید مراقبه را در گفتار، نیات، اعمال و مراوده‌اش و برخوردش با افراد، همه جا حفظ کند.

سیرهٔ مرحوم علامهٔ طباطبایی نیز تا پایان عمر شریفشان، در درجهٔ اوّل مراقبه بود و اگر کسی دستور مراقبه‌ای را درست انجام می‌داد، ایشان دستورات بعدی را می‌فرمود. مرحوم علامه می‌فرمود: «اگر مراقبه درست نباشد، دستور ذکری فایده‌ای ندارد. چون اگر مراقبه درست نباشد و ظرف دل آلوده باشد، هر چه در این ظرف از اعمال صالح و فکر و ذکر قرار گیرد، آلوده می‌شود. مراقبه یعنی اول پاک کردن ظرف دل از نجاست گناه و سپس آراستن آن به ذکر الهی.»

خداوند در ادامه می‌فرماید: «ای زمینیان، آنچه مانع دیدار می‌شود، غرور و فریب محبت‌های دروغین زخارف دنیا است. عزم و ارادهٔ جدی بر انس و مصاحبت با من داشته باشید؛ تا ببینید چگونه با شما انس می‌گیرم و همه جا با شما خواهم بود.»

«ای داوود (ع)، به اهل زمینِ من خبر ده که من دوستدار کسی هستم که دوستم بدارد و همنشینِ کسی هستم که با من همنشینی کند و مونس کسی هستم که با یاد من اُنس گیرد و همراه کسی هستم که با من همراهی کند و برگزینندهٔ کسی هستم که مرا برگزیند و مطیع کسی هستم که از من اطاعت کند. هرکه به یقین بدانم که دوستم می‌دارد، او را می‌پذیرم و چنان دوستش خواهم داشت که هیچ‌یک از خلقم بر او پیشی نخواهد گرفت. هر که مرا به حق بجوید، مرا خواهد یافت و هر که جز مرا بجوید، مرا نخواهد یافت.»

سالک در اربعینیات باید بیشترین اهتمام را بر شب‌های آن بنهد؛ که هر آنچه از علم و حکمت و اسرار توحید نصیب کسی می‌شود، از برکت احیای شبانه و نماز شب است.

به این ترتیب، مراقبات اربعینی در اخلاق عملی یعنی «مداومت چهل منزلی بر ذکری و حفاظت از مراقبه‌ای نفسانی طی دورهٔ چهل گانه»

«کسی که چهل روز با اخلاص به سر ببرد، چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبان او جاری می‌گردد

توفیق غلبه بر نفس و جنود آن منوط به دستگیری و عنایات خاصّهٔ حضرت ربّ‌الأرباب است؛ چه طی این مرحله بدون توفیق و دستگیری خاصّ او صورت نبندد. گویند: روزی مرحوم سید بحرالعلوم -رضوان اللّه علیه- را شاگردانش خندان و متبسّم یافتند، سبب پرسیدند، در پاسخ فرمود: پس از بیست و پنج سال مجاهده، اکنون که در خود نگریستم، دیدم دیگر اعمالم ریائی نیست و توانسته‌ام به رفع آن موفّق گردم. فتأمّل جیدا!»

ای دل! آن به که خراب از می گلگون باشی بی زر و گنج، به صد حشمت قارون باشی در مقامی که صدارت به فقیران بخشند چشم دارم که به جاه از همه افزون باشی کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش کی روی؟ ره ز که پرسی؟ چه کنی؟ چون باشی؟

«مراقبه یعنی غافل از حضور حضرت حق-جل شأنه- نباشد؛ و این همان قلهٔ بزرگ و بالابرنده به سوی مقام مقرّبین است. و کسی که خواستار محبت و معرفت است، باید به این ریسمان محکم چنگ بزند؛ و سخن پیامبر (ص) نیز به همین معنا اشاره دارد که فرمود: «اعْبُدِ اللَّهَ کأَنَّک تَرَاهُ، فَإِنْ کنْتَ لَا تَرَاهُ فَإِنَّهُ یرَاک.» پس همواره باید حالش چنین باشد در باطن؛ که گویا در خدمت مولای خود ایستاده و او ملتفت به این است.»

با توجه به تأکیدی که بر عدد چهل در برخی از آیات و روایات وجود دارد، روشن می‌شود که در این عدد خصوصیتی است که در سایر اعداد نیست؛

«پس آیا دیدی آن کسی را که هوای نفس خود را خدای خود گرفت و خداوند او را، با وجود داشتن علم، گمراه کرد و بر گوش و قلبش مهر نهاد و بر چشمش پرده انداخت؛ دیگر بعد از خدا چه کسی او را هدایت می‌کند؟ آیا باز هم متذکر نمی‌شوید؟»

«وَ أَسْأَلُک بِالْأَسْمَاءِ الَّتِی تَجَلَّیتَ بِهَا لِلْکلِیمِ عَلَی الْجَبَلِ الْعَظِیمِ فَلَمَّا بَدَا شُعَاعُ نُورِ الْحُجُبِ مِنْ بَهَاءِ الْعَظَمَةِ خَرَّتِ الْجِبَالُ مُتَدَکدِکةً لِعَظَمَتِک وَ جَلَالِک وَ هَیبَتِک وَ خَوْفاً مِنْ سَطْوَتِک رَاهِبَةً مِنْک فَلَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، فَلَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، فَلَا إِلَهَ إِلَّا أَنْت.» (فرازی از دعای حجب، منقول از رسول اکرم (ص