بریده‌هایی از کتاب اسرار اربعین موسوی (ع)؛ ادب حضور (دفتر چهارم)

«زمانی که نفس، غیر از خواستهٔ معشوق را طلب کرد، واجب است که انسان آمادهٔ قتال و جنگ با او باشد.»

به من فرمود پیر راه بینی مسیح آسا دمی خلوت گزینی که از جهل چهل سالت رهاند اگر با دل نشینی، اربعینی

سحرگه رهروی در سرزمینی همی گفت این مُعَمّا با قرینی که ای صوفی! شراب آنگه شود صاف که در شیشه بماند اربعینی

روزهٔ سه روز پنجشنبهٔ اول ماه، پنجشنبهٔ آخر ماه و چهارشنبهٔ وسط ماه است. گویی کسی که این سه روز را روزه باشد، همهٔ ماه را روزه گرفته اس

امیر مؤمنان حضرت علی (ع) در وصیت خود به امام مجتبی (ع) فرمودند: «با نیکان معاشرت کن تا از ایشان شوی و از بدان دوری ورز تا در شمار آنان در نیایی.»

آیت‌الله قاضی می‌فرمود: «زمانی که نفس، غیر از خواستهٔ معشوق را طلب کرد، واجب است که انسان آمادهٔ قتال و جنگ با او باشد.»

روایت نبوی (ص) است که معاذ بن جبل از حضرتش دربارهٔ عامل اصلی ورود به بهشت و دوری از آتش سؤال کرد و ایشان با دست اشاره به زبان مبارکشان کردند و فرمودند: «کُفَّ عَلَیکَ هَذَا»؛ یعنی زبانت را کنترل کن،

بررسی کند که هنگام قدم زدن و یا آرمیدن در بستر خواب، بیشتر چه افکاری در ذهن او وارد می‌شود؛ اگر افکار شیطانی است، باید ریشهٔ آن‌ها را پیدا کند و با همان مبارزه نماید. همچنین خواطری که هنگام نماز بیشتر به او حمله می‌کند و حضور قلب را می‌برد، جنود اصلی شیطان است

وقتی گرفتاری مالی یا بیماری یا خدای نکرده آلودگی گناه یا گرفتاری‌های خانوادگی و اجتماعی برای انسان پیش می‌آید، آنچه اوّل حمله می‌کند، اصلی‌ترین نقطهٔ ضعف انسان در غفلت از حق است

اگر یک کلمه بگویی ده کلمه جوابت را می‌دهم، تو به او بگو: اگر ده تا هم بگویی حتی یک کلمه جواب نخواهی شنید

به عنوان مثال، رذیلهٔ کبر از جمله رذائلی است که در اواخر سلوک از انسان گرفته می‌شود و تقریباً جزء آخرین منازل است. با اصل رذیلهٔ تکبر نمی‌شود در اوائل راه درگیر شد، باید شاخ و برگ آن را پیدا کرد و آن را کنترل کرد تا نوبت به تنه و بعد ریشهٔ درخت تکبر برسد. لذا مراقبه باید در امور کاملاً ملموس و عینی باشد؛ مثلاً پرحرفی و پرخاشگری از آثار تکبر است، یعنی هر کس هر حرفی به انسان می‌گوید، شخص تا جوابش را ندهد او را رها نمی‌کند. مبارزه با چنین رذیله‌ای کاملاً عینی است

«پس آیا دیدی آن کسی را که هوای نفس خود را خدای خود گرفت و خداوند او را، با وجود داشتن علم، گمراه کرد و بر گوش و قلبش مهر نهاد و بر چشمش پرده انداخت؛ دیگر بعد از خدا چه کسی او را هدایت می‌کند؟ آیا باز هم متذکر نمی‌شوید؟

در طول تاریخ، هرگاه گرهی در کار هریک از انبیاء و اولیاء (ع) پیش می‌آمد، متوسل به وجود مبارک یکی از ائمهٔ اطهار (ع) می‌شدند. در این میان، توسل به ساحت مقدس صدیقهٔ طاهره (س)، لطافت خاصی دارد و در حقیقت، توسل به همهٔ حضرات معصومین (ع) است؛ چنان‌که در حدیث منسوب به امام عسکری (ع) آمده که فرمود: «ما حجت خدا بر مردم و مادرمان فاطمه (س) حجت خدا بر ماست.»

عمدهٔ دعاهای وارده در روز عرفه در معارف خاصّ توحیدی است و داعی باید از خداوند طلب معرفت بیشتر در توحید و ولایت بنماید.

روزی مرحوم سید بحرالعلوم -رضوان اللّه علیه- را شاگردانش خندان و متبسّم یافتند، سبب پرسیدند، در پاسخ فرمود: پس از بیست و پنج سال مجاهده، اکنون که در خود نگریستم، دیدم دیگر اعمالم ریائی نیست و توانسته‌ام به رفع آن موفّق گردم. فتأمّل جیدا!»

مرحوم آیت‌الله حسینی تهرانی دربارهٔ مراقبه در ماه ذی‌القعده می‌فرمود: «پرهیز رأس همهٔ دواهاست. هر دوایی بی‌پرهیز بی‌تأثیر است. سالک باید مراقبه را در گفتار، نیات، اعمال و مراوده‌اش و برخوردش با افراد، همه جا حفظ کند. مانند انسان مُحرِم که از خیلی کارها نفسش را باید جلوگیری کند. کسی هم که سالک است در حال احرام است؛ مثل اشخاصی که محرم‌اند، این هم در باطن محرم است و از عرفات و مکان‌هایی که خارج حرم است، وارد حرم می‌شود و به مشعر وقتی می‌آید، قربانی می‌کند و سر می‌تراشد و در حرم طواف می‌کند و زیارت می‌کند، آنگاه می‌شود حجّاً مقبولاً و سعیاً مشکوراً.»

آیت‌الله ملا حسین‌قلی همدانی‌، در سفارشی به یکی از شاگردان، اهمیت مراقبه را چنین عنوان فرمود: «تمام سفارشات این بینوا به تو اهتمام در ترک معصیت است. اگر این خدمت را انجام دادی، آخرالامر تو را به جاهای بلند خواهد رسانید. البته، در اجتناب از معصیت کوتاهی مکن و اگر -خدای ناخواسته- معصیت کردی، زودتر توبه نما و دو رکعت نماز به‌جا آور و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کن و سر به سجده بگذار و در سجده از حضرت پروردگار عفو بخواه.»

ماه، غسل و نماز توبهٔ روز یکشنبه که دستور آن در مفاتیح‌الجنان آمده مورد توجه قرار گیرد. پیغمبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «کسی که این کار را انجام دهد، از عالم ملکوت به او خطاب می‌شود: عملت را از نو شروع کن که توبهٔ تو پذیرفته شد.» و با این غسل تمام گناهان او پاک شده است. در ادامهٔ روایت آمده که خداوند به برکت انجام این دستور، نه‌تنها گناهان خود شخص، بلکه خانوادهٔ او و پدر و مادرش را نیز می‌آمرزد. به همین دلیل است که این عمل در میان اساتید اخلاق، به غسل و نماز توبه معروف شد که مناسب است هر کس در آغاز منزلی از منازل سلوک و یا ایام خاص -مثل آغاز ورود به ماه رجب و یا شعبان و ماه رمضان- این نحو توبه را انجام دهد. در اربعین موسوی نیز بهتر است در همهٔ یکشنبه‌های ماه ذی‌القعده، غسل و نماز توبه انجام شود.

مراقبه یعنی اول پاک کردن ظرف دل از نجاست گناه و سپس آراستن آن به ذکر الهی.» شست و شویی کن و آن گه به خرابات خرام تا نگردد ز تو این دیرِ خراب، آلوده‌ استاد کل مرحوم آیت‌الله ملا حسین‌قلی همدانی‌، در سفارشی به یکی از شاگردان، اهمیت مراقبه را چنین عنوان فرمود: «تمام سفارشات این بینوا به تو اهتمام در ترک معصیت است. اگر این خدمت را انجام دادی، آخرالامر تو را به جاهای بلند خواهد رسانید. البته، در اجتناب از معصیت کوتاهی مکن و اگر -خدای ناخواسته- معصیت کردی، زودتر توبه نما و دو رکعت نماز به‌جا آور و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کن و سر به سجده بگذار و در سجده از حضرت پروردگار عفو بخواه.»

به من فرمود پیر راه بینی مسیح آسا دمی خلوت گزینی که از جهل چهل سالت رهاند اگر با دل نشینی، اربعینی