بریده‌هایی از کتاب نام من سرخ

آخه تا تو دل‌تون چهره‌ی عزیزی رو داشته باشین هنوز دنیا مال شماست.

به چهره‌ی مردم که نگاه می‌کنم صورتایی رو می‌بینم که چون هنوز فرصت جنایت براشون پیش نیومده فکر می‌کنن که خیلی معصوم‌ان.

هر چه‌قدر هم کسی رو دوست داشته باشین اگه برا مدت طولانی نبینینش چهره‌اش از یادتون می‌ره.

می‌گن برا مردن وطن خوبه، منم انگار برگشته بودم که بمیرم.

منو که مثل آب خوردن کشت، هیچ بعید نیست همین امروز یا فردا سراغ تک‌تک شماها هم بیاد.

یه موضوع بود که تو هر کدوم از اون کتاب‌های عجمی حداقل یکی دوتا نقاشی در موردش کشیده شده بود، جنگی که آخرش به مرگ ختم می‌شد. تو نصف این جنگ‌ها هم که یه طرف رستمه دیگه، رستم با دیو سفید، رستم با اسفندیار، رستم با پسر خودش سهراب، رستم با اردوی افراسیاب،... خلاصه‌اش این‌که تو نقاشی‌های اونا هر پهلوان و قهرمان و شاه و شاهزاده‌ای اگه می‌خواست خودی نشون بده حتماً باید یکی رو می‌کشت یا یکی اون رو می‌کشت. صحنه‌های جنگ و خونریزی و قتل و غارت و چپاول هم که تا دلت بخواد، انگار ناف این ملت رو با جنگ بریدن.

«برای کسی که هیچ‌وقت رنگ سرخ رو ندیده این حس رو چه‌جوری می‌شه تعریف کرد؟» «اگه با نوک انگشت‌مون لمسش کنیم یه چیزی بین آهن و مسه، اگه با نوک زبون‌مون بچشیمش یه چیزی مثل گوشت شوره، اگه با نوک دماغ‌مون بوش کنیم یه چیزی مثل بوی اسبه،...»

زل زده بود تو چشم‌هام و این بهم جسارت می‌داد چون اگه کسی به این نتیجه برسه که شما آدم پست و بی‌ارزشی هستین به چشم‌هاتون نگاه نمی‌کنه، بلکه چشم پایین می‌اندازه و فکر می‌کنه کِی از شر شما خلاص می‌شه.

چیزی که شیخ محمد رو اذیت می‌کرد این نبود که دیگه نمی‌تونه پابه‌پای اون جوونا بره و هر چی اونا می‌کشن از بین ببره، بلکه رسیدن به این نتیجه بود که یه روزی می‌رسه که دیگه هر کسی دنیا رو همون‌جوری می‌بینه که شیخ محمد تو جوونی‌هاش می‌دید.»

«هیچ‌چیزِ تختی تو دنیا وجود نداره. هر وقت که تو نقاش‌خونه از دیدن یه نقاشی اشک تو چشام حلقه زده و مو به تنم سیخ شده و از دیدن اون‌همه زیبایی ساعت‌ها سر جام میخکوب شدم تصمیم گرفتم تو اولین فرصت دلیل اون‌همه زیبایی رو بررسی کنم، می‌دونی همه‌ی اون دفعات به چه نتیجه‌ای رسیدم؟ هر کدوم از اون شاهکارا فرقش با بقیه‌ی نقاشی‌ها این بوده که نقاشش تو کشیدن اون اثر اصول سبک‌های مختلف رو به‌کار برده، اصولی رو که پیش از اون هیچ‌کسی کنار هم قرار نداده بوده، از سبک‌وسیاق بهزاد و سایر نقاش‌های عجم بگیر تا این نقاش‌های چینی و مغولی، می‌دونی چرا نقاشی‌های دوره‌ی شاه تهماسب با بقیه‌ی دوره‌ها فرق می‌کنه؟ چون تو این دوره حساسیت و ظرافت نقاش‌های ترکمن به زیبایی نقاشی‌های عجم اضافه شد. می‌دونی چرا آوازه‌ی نقاش‌خونه‌ی دربار اکبرشاه از هندوستان تا به این‌جا رسیده؟ برا این‌که آشکارا نقاش‌ها رو تشویق می‌کنه که از اصول فرنگی هم استفاده کنن. شرق و غرب رو خدا خلق کرده، خدایا خودت ما رو از شر کسانی که دنیا رو صاف و تخت و بدون پرسپکتیو می‌بینن حفظ کن.»