بریده‌هایی از کتاب خاطرات شازده حمام

وقتی جامعه در حال پویایی است یک آدم اضافی یعنی یک بازوی کار. یعنی یک مغز سازنده و مدیر. وقتی فقر همه جا را گرفته است آدم اضافی یعنی دهان اضافی. یعنی فقر مضاعف. در اکثر کشورهای جهان سوم درست وقتی جامعه دارد فقیر می‌شود روسا می‌خواهند سیاست افزایش جمعیت پیشه کنند.

آخر یکی از ویژگی‌های مردم شهر ما مثل مردم همه کشورها پز دادن است. ویژگی که روز به روز دارد گسترده‌تر می‌شود. مردم خود را قرض‌دار، وام‌دار، قسط‌دار می‌کنند چون می‌خواهند پز بدهند.

همه در امور خود سانسور شده‌ایم. یکی در گفتن یکی در نوشتن، یکی در خوردن، یکی در دیدن، یکی در شنیدن، یکی در پوشیدن و یکی در همه چیز.

آموزش و پرورش به دیکته که جنبه دیکتاتوری و اجبار دارد، صد بار بیشتر از انشاء که ذوق و استعداد را در دانش‌آموزان پرورش می‌دهد، اهمیت می‌داد و می‌دهد. به همین خاطر فارغ التحصیلان اکثراً غلط املایی ندارند. اما بسیاری از آن‌ها نمی‌توانند چند سطر نامه بنویسند.

از بچه‌ها پرسیدم اگر شماها نبودید سگ‌ها با من چه می‌کردند؟ گفتند اگر همان جا که بودی می‌نشستی دورت جمع می‌شدند و صدا می‌کردند تا چوپان یا باجو بیاید. اگر فرار می‌کردی تکه پاره‌ات می‌کردند. جلو سگ نباید فرار کنی. توی زندگی هم همین طور است. اگر جلو بعضی‌ها محکم ایستادی فقط هارت و پورت می‌کنند. اگر کوتاه آمدی و فرار کردی نابودت می‌کنند

در جامعه عشایری ما زن‌ها نقش مهمی در تولید دارند. زن‌های عشایر آزادتر از زن‌های روستایی هستند. جامعه عشایری زن سالارتر از جامعه روستایی است. آیا ریشه این امر بر می‌گردد به نقش تولیدی زنان یا به مساله‌ای دیگر؟ هر کجا زن‌ها در امور تولیدی نقش دارند آزادترند. در شمال کشور هم که زن‌ها در مزارع و بازارهای روز کار می‌کنند آزادتر از جاهای دیگر بودند. در شهر ما هم زن‌ها کار می‌کردند. کار شعربافی و پارچه بافی ولی آزاد نبودند. کشوری که زن‌هایش در اجتماع فعال نباشند به آزادی نمی‌رسند.

دکتر امین علیزاده استاد برجسته آب و آبیاری کشور که جزو مفاخر ایران است می‌گوید حالا علم را به بچه‌ها تزریق یا شیاف می‌کنند. البته آمپول آن پول است.

آن‌ها که در واشتنگتن می‌نشینند و مسائل را تفسیر می‌کنند می‌دانند که در عصر «آریا مهر»‌ در ایران بخصوص بلوچستان برده‌داری بوده است؟ در سال ۱۳۹۰ من به همراه همسرم خانم دکتر فاطمه وثوقی و فربد پاپلی از محله غلام‌های سابق در چابهار دیدن کردم. محله‌ای که هنوز (۱۳۹۰) بوی فقر مشام را می‌سوزاند. من در پیشین، قصر قندو نیک شهر وده‌ها روستای بلوچستان از الونک‌های بردگان زر خرید بازدید کردم. بردگان زر خریدی که به کمک درآمد از کار در عمان و مسقط خود را بازخرید کردند. بردگانی که با کمک خیرین خود را بازخریدند. بردگانی که با انقلاب دیگر جواب ارباب‌ها را ندادند.

اول خیابان مسجد جامع پیرزنی یهودی روی زمین نشسته بود و کیسه می‌فروخت. حدود ۸۰ سال داشت. از او پرسیدم این کیسه از جنس کیسه‌های قدیمی است؟ گفت نه نه، چه چیز قدیمی وجود دارد که کیسه حمام قدیمی وجود داشته باشد؟ گفتم من از آن کیسه‌ها می‌خواهم. گفت این کیسه جنسش خوب نیست. می‌خواهی بخر می‌خواهی نخر. کیسه را خریدم دو برابر هم به او پول دادم. به صداقت او پول دادم نه به کیسه.

در مملکت ما مدرنیته و قانون‌گرایی و شهری‌گرایی و دموکراسی تا عملی شود خیلی کار دارد. اصلاً معلوم نیست ما کی شهروند شویم. ۱۰۷ سال است مجلس داریم. همیشه یکی دو ماه مانده به انتخابات مجلس همه شهروند، مردم عزیز، مردم شجاع و سلحشور و باهوش می‌شویم. درست فردای انتخابات اکثر نماینده‌ها ما را فراموش می‌کنند. تقریباً سه سال و هشت ماه در فراموشی می‌مانیم. درست ۴ ماه مانده به انتخابات بعدی دوباره مردم خوب و سلحشور می‌شویم.