بریده‌هایی از کتاب جستارهایی در باب عشق

يكی از بزرگترين دردسرهای عشق، دست كم برای مدتی، اين خطر است كه به شدت شادمان می‌كند.

اگر آدم بعد از گذراندن فقط يك صبح با كسی از عشق صحبت كند با اتهاماتی مانند توهم عشق و حماقت يا جنون به معنای واقعی كلمه روبه‌رو می‌شود. با اين حال، هميشه امكانش هست كه ـ بدون آنكه كسی را كاملا بشناسيم ـ گرفتار عشق‌اش بشويم. شور و بی‌قراری اوليه الزامآ بر مبنای ناآگاهی رخ می‌دهد. عشق يا صرفآ شيدايی؟ چه كسی جز زمان (كه راه خودش را می‌رود) ـ اول از آن سخن می‌گويد؟

تنها تفاوت بین پایان عشق و پایان زندگی این است که دست کم در مورد مرگ خیالمان راحت است که پس از مردن دیگر هیچ چیزی را حس نخواهیم کرد، امّا چنین آسایشی در مورد عشق وجود ندارد. چون یک عاشق می‌داند که پایان یک رابطه ضرورتآ پایان یک عشق نیست، با قطعیت تمام پایان زندگی هم نخواهد بود.

هر كس كه عاشقش می‌شويم به آزمون زيبايی پاسخ متفاوتی می‌دهد، و همزمان موفق می‌شود كه تعريف جديدی از جذابيت به گونه‌ای اصيل و منحصر به فرد، همانند منظره‌ی رخسار خودش تصويرنمايی كند.

نشان دادن خشم و عصبانیت، کمی بعد از رنجش، بزرگوارانه‌ترین کاری است که آدم می‌تواند انجام دهد، چون این کار بار گناه طرف مقابل را سبک می‌کند، و نیز گفتگو با فرد توهین شده، وی را از موضع جنگ‌طلبانه‌اش پایین می‌آورد.

وقتی دو نفر نتوانند اختلافاتشان را به شوخی تبديل كنند نشانه‌ی اين است كه: آنها ديگر همديگر را دوست ندارند

مارسیلیو فیچینو (۹۹ ـ ۱۴۳۳) می‌گوید: «عشق کشش به زیبایی است»،

عشق با انكار عادی بودن ذاتی معشوق بر جنونش صحه می‌گذارد و آن را افشا می‌كند. ملالت‌باری عشاق برای كسانی كه خارج از گود ايستاده‌اند از همين رو است. آنها به جز يك انسان عادی، در محبوب چه می‌بينند؟

عاشق می‌گويد: اگر چيزی هست كه نمی‌توانی بر زبان آوری، پس چيزهايی هست كه بايد تنها بدان‌ها فكر كنی. در اين صورت آيا واقعآ فردِ قابل اعتمادی هستی؟

می‌توان بلوغ را این طور تعریف کرد: «قابلیت و توانایی آنکه به افراد، آنچه را که سزاوارش هستند، وقتی استحقاقش را دارند، بدهیم و هیجاناتی که (به خودمان تعلق دارند) و باید کنترل شوند را با هیجاناتی که باید بی‌درنگ ابراز شوند، جدا سازیم، و این‌طور نباشد که صبر کنیم و بر سر بی‌گناهان از راه رسیده دق‌دلیمان را خالی کنیم.»

عقل به ما می‌گوید که تخیل خود را کنترل کنیم، وگرنه واقعیت را تحریف و آن را دچار انحراف می‌نماید و کوهی را به تپه، و قورباغه‌ای را به شاهزاده‌ای بدل می‌سازد. عقل به ما می‌گوید که مراقب ترس‌های‌مان از چیزی که به ما آسیب می‌زنند باشیم و انرژی خود را بابت سایه‌های روی دیوار هدر ندهیم. خِرد به ما می‌گوید که نباید از مرگ ترسید، و از تنها چیزی که باید ترسید، خود ترس است.

در اتومبیل در مسیر رستوران از من پرسید، لباسم خوبه؟ بهتره که باشه، وگرنه برای بار ششم حاضر به عوض کردنش نیستم

اگر از بيشتر آدم‌ها بپرسی كه آيا به عشق باور دارند يا نه، احتمالا می‌گويند نه. اما واقعآ اين طور فكر نمی‌كنند. اين فقط روشی است كه از خودشان در برابر خواسته‌اشان از آن دفاع می‌كنند. چيزی را كه می‌خواهند باورش كنند، ولی تظاهر می‌كنند كه باورش ندارند تا وقتی كه به آن برسند. بيشتر مردم اگر می‌توانستند بدگمانی و ترديدشان را دور می‌انداختند. اكثر مردم هرگز اين شانس را پيدا نمی‌كنند.

«عشق تنها بر مبنای وحشت از دست دادن معشوق، می‌تواند جان بگیرد و پختگی یابد.»

افرادی که در نگاه اول به عشقشان گرفتار می‌شویم از تضاد سلایق، چه در خصوص کفش باشد چه ادبیات، به دور هستند، همان‌طور که یک سمفونی اجرا نشده از ویولون‌های ناکوک و فلوت‌های ناهماهنگ عاری است.

يك آدم به هيچ وجه فی‌نفسه خوب يا بد نيست. اين بدان معنا است كه دوست داشتن يا متنفر بودن از آدم‌ها ضرورتآ در اساس يك امر ذهنی، و شايد هم خيالبافانه است.

شاید کسانی که از همه آسان‌تر عاشقشان می‌شویم افرادی هستند که چیزی درباره‌شان نمی‌دانیم.

دوست داشته شدن توسط کسی، بدان معنا است که آن شخص نیز تا چه اندازه دارای همان نیازهایی باشد که در عرصهٔ جذب شدن تو در او موجود است. از نظر آلبر کامو، وقتی به لحاظ روحی افسرده و آشفته هستیم ـ به این دلیل است که ما عاشق افراد می‌شویم، زیرا در ظاهر کامل به نظر می‌رسند، و به لحاظ جسمی هم کاملند و از نظر روحی و عاطفی هم منسجم و باثبات. در حالی که ما ذاتآ آشفته و نابسامانیم. اگر باطنآ در ما نقصی نباشد عاشق نمی‌شویم، اما با کشف نقصی مشابه در دیگری آزرده و ناراحت می‌شویم و متوجه می‌شویم که مشکل‌مان دو برابر شده است، حال آنکه ما در جستجوی پاسخ مشکل خودمان بودیم.

گاهی اوقات نيرويی بر ما مستولی می‌شد (كه بيشتر در جر و بحث‌های بی‌موردمان نمود پيدا می‌كرد) تا عشق‌مان را پيش از رسيدن به نقطه‌ی پايان طبيعی‌اش به آخر ببريم، مثل يك قتل كه نه از سر نفرت، بلكه بر اثر زيادی عشق صورت گرفته باشد ـ يا در واقع، به خاطر هراسی كه عشق می‌تواند بيش از اندازه با خود به وجود آورد. عشاق می‌توانند ماجرای عشق‌شان را به آخر برسانند، فقط به اين علت كه نمی‌توانند عدم اطمينان، يا ريسك فراوانی را تحمل كنند كه تجربه‌شان از خوشبختی برای آنها به ارمغان آورده است.

آيا اگر وقتی كه با تو هستم آن هم در حالت ضعف و ناتوانی باز هم مرا دوست داری؟ همه قدرتمندی را دوست دارند، اما آيا تو به خاطر ضعف‌هايم مرا دوست داری؟ آزمايش واقعی اين است. آيا اگر تمام چيزهايی كه از دست می‌روند را از دست بدهم، باز هم به خاطر چيزی كه هميشه دارم مرا دوست خواهی داشت؟