بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

«شاکرانه بندگی کردن» زیباترین نوع عبادت است.

هر موقع در زندگی‌ات نقصی دیدی، نقص مادی و معنوی، نقص روحی و جسمی، به عنوان اولین اقدام، نمازت را بررسی کن؛ شاید در نماز کم می‌گذاری. البته مؤمن در دنیا مشکل و سختی هم دارد؛ گاهی مریض می‌شود، گرفتار می‌شود، تصادف می‌کند. بالاخره انسان مؤمن با مشکلات درگیر می‌شود، اما اگر احساس کردی این مشکلات خیلی زیاد و طاقت‌فرسا شده است یا این مشکلات نباید این‌قدر تو را اذیت کند، احتمالاً از نمازت کم گذاشته‌ای. نمازت را درست کن؛ ان‌شاءالله مشکلات تو برطرف می‌شود.

گویا نماز چیزی جز القاء کبریائی خدا در دل انسان نیست.

همۀ ما استادی به نام نماز داریم؛ نماز استاد رساندن انسان به خداست.

عبادت به معنای خاص کلمه یعنی از همۀ کارها دست برداری و جلوی خدا، هر طور که او گفت بایستی، به فکر او باشی، به ذکر او مشغول باشی و تمام حرکاتت در اختیار اوامر او باشد. عبادت به معنای خاص کلمه یعنی نماز.

عبادت به معنای خاص کلمه یعنی از همۀ کارها دست برداری و جلوی خدا، هر طور که او گفت بایستی، به فکر او باشی، به ذکر او مشغول باشی و تمام حرکاتت در اختیار اوامر او باشد.

رسول اکرم (ص) می‌فرماید: «پروردگار به واسطه وجود سه نفر، بر ملائکه مباهات می‌کند... دوّم؛ کسی که شب از خواب برمی‌خیزد تا به تنهایی نماز بخواند، به سجده می‌رود و در همان حال خواب او را فرا می‌گیرد، در اینجا خداوند به ملائکه می‌گوید: به بنده‌ام نگاه کنید، روحش نزد من است و بدنش در برابرم به سجده رفته است؛

امام باقر (ع) فرمود: «مَنْ کسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکسَل؛ هرکس در امور زندگی‌اش بی‌حال باشد و سرزنده نباشد در امور اخروی و معنوی‌اش بی‌حال‌تر و کسل‌تر است» چنین کسی از بندگی خودش هم لذتی نمی‌برد.

زندگی خوش را جستم اما آن را جز در فرو گذاشتن هوا و هوس نیافتم. پس، از هوا و هوس دست بر دارید، تا زندگیتان خوش و خرّم شود.»

نشسته‌ای غرق بازی، غرق کار یا غرق استراحت شده‌ای که یک دفعه مؤذن اذان می‌گوید و تو باید بلند شوی بروی نماز بخوانی. طبیعتاً حالت گرفته می‌شود، اما عیبی ندارد، همین الان بلند شو برو نماز بخوان تا آدم شوی. کتک نماز را بخور و تلخی آن را تحمل کن تا آدم شوی.

اما چرا باید عظمت خدا در دل ما بیفتد؟ چون مهم‌ترین مانع برای برقراری ارتباط انسان با پروردگارش، تصور اشتباهی است که از خودش، نسبت به خدا دارد. مرکز این تصور اشتباه هم «خودبزرگ‌بینی» انسان است. ما معمولاً آن‌طور که باید، خودمان را در برابر خدا کوچک و حقیر احساس نمی‌کنیم. تا وقتی انسان خودش را بزرگ بداند، و به کوچک بودن خودش در برابر خدا نرسیده باشد و عظمت خداوند را درک نکرده باشد، تمام تلاش‌هایش برای برقراری ارتباط با خدا بی‌ثمر بوده و هیچ ارتباط مؤثری شکل نمی‌گیرد. نه محبتی رد و بدل می‌شود، نه دعایی بالا می‌رود و نه دریافتی صورت می‌گیرد.

با زندگی شیرین است که انسان پیش خداوند متعال هم عزیز می‌شود. «شاکرانه بندگی کردن» زیباترین نوع عبادت است.

همۀ ما می‌دانیم که نماز محور تمامی عبادات و حتی طاعات است به حدی که فرموده‌اند: «اگر نماز بنده‌ای قبول شود، اعمال دیگر او نیز قبول می‌شود و اگر نمازش پذیرفته نشود، اعمال دیگر او نیز پذیرفته نخواهد شد

آدم دَمَغ، بدعُنق و بداخلاق، که به سمت خدا نمی‌رود. این آدم همیشه با خودش و دیگران درگیر است. آدم اول باید درست زندگی کند، و برای اینکه درست زندگی کند، اول باید درست نماز بخواند.

آدم در این دنیا چگونه می‌تواند عظمت خدا را بفهمد؟ به کمک «نماز خوب».

فعلاً دنبال لذت بردن از نماز نباش! نماز عبادتی نیست که لازم باشد انسان آن را حتماً با حال معنوی و همراه با اشک و گریه و سوز و گداز بخواند و لزوماً از آن لذت ببرد. چون حتی اگر کسی خیلی اهل سوز و گریه و اشک باشد، این‌طور نیست که همیشه حال عبادت داشته باشد. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً» یعنی دل‌های ما انسان‌ها حالت اقبال و ادبار دارد. به همین دلیل گاهی انسان حال عبادت دارد، گاهی هم ندارد و این در حالی است که نمازهای واجب را همیشه باید بخوانیم، چه حال داشته باشیم، چه حال نداشته باشیم.

نماز در قدم اول رعایت ادب است نه ابراز محبت به پروردگار عالم

اگر به آنها بگویی چرا در خانواده‌های یهودی، این پدرسالاری وجود دارد و چرا ادب بچه‌ها نسبت به پدران این‌قدر بالاست؟ می‌گویند «ما یهودی‌ها می‌خواهیم دنیا را اداره کنیم. اگر بچه‌های ما بی‌ادب باشند که نمی‌شود!» اما همین‌ها، در فیلم‌ها به بچه‌های ما یاد می‌دهند که «هر چه دلتان می‌خواهد فحش بدهید! جلوی پدر و مادرتان بایستید!» به خانم‌ها هم یاد می‌دهند که جلوی شوهرشان بایستند و بی‌احترامی کنند، به آقایان هم یاد می‌دهند که جلوی بچه‌ها به همسرشان بی‌احترامی کنند. و به این ترتیب، ادب را در خانواده‌ها، از بین می‌برند.

نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مردۀ بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد. نماز هر کسی متناسب با خود او برایش کار می‌کند. اگر من حب مقام دارم، نماز من، حب مقام مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ مال دارم، حبّ مال مرا برطرف می‌کند. اگر حبّ شهوت دارم، حبّ شهوت مرا برطرف می‌کند. اگر تکبر دارم، تکبرم را زائل می‌کند. اگر محبت به خدا ندارم، محبت به خدا می‌آورد. نماز هر کسی می‌داند با او چکار کند تا اصلاح شود.

خداوند نشسته، دستش را زیر چانه‌اش گذاشته و بنده‌اش را نگاه می‌کند! منتظر فرصت است که چه وقت باید بنده‌ام را از این حالی که هست دربیاورم. چه وقت باید یک‌دفعه‌ای به او «برپا!» بدهم، تا از آن حال بدی که دارد، کنده شود. دائم نگاه می‌کند، و به محض اینکه تو را در یک وضعیت خاص دید، یک‌دفعه‌ای دستور می‌دهد «مؤذن اذان بگو! اگر الان بلند شود، فلان عیب یا صفت بد او برطرف می‌شود.» هر اذانی یک صدا زدن خصوصی است برای کندن تو از یک وضعیت بد. پس این لحظه و فرصت طلایی را از دست نده! چون کسی که این فرصت را برایت ایجاد کرده خداوند است که مثل یک مربی دلسوز، زمینۀ رشد و سازندگی روح تو را به وسیلۀ نماز اول وقت فراهم کرده است.