بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

چرا عظمت و ابهت خدا باید در قلب ما نقش ببندد؟ یک دلیلش این است که تا وقتی عظمت خداوند به دل انسان وارد نشود، آن‌طور که باید و شاید دستورات خدا را انجام نمی‌دهد و از فرمان الهی اطاعت نمی‌کند. مثلاً هر وقت حال و حوصله داشت انجام می‌دهد و هر وقت حالش را نداشت انجام نمی‌دهد!

امام صادق (ع): «کونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکمْ لِیرَوْا مِنْکمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَیرَ فَإِنَّ ذَلِک دَاعِیة؛ دعوت کننده مردم به غیر از زبان‌هایتان باشید، تا مردم از شما تقوا و کوشش و نماز و کارهای خیر ببینند و همین دعوت کننده است.»

نماز در ابتدا سختی دادن به خود است، نه رسیدن به لذت معنوی.

اگر ما نمازمان را درست کنیم، به چیز دیگری احتیاج نداریم، چرا که خود نماز بقیه کارها را درست می‌کند.

مایۀ درونی انسان که درست باشد، اگر استاد لازم بود، خدا سر راه آدم قرار می‌دهد.

نماز زنده است، شعور دارد، متحرک است، فعال است، بصیر است، آگاه است. نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مردۀ بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد

راه اینکه بی‌نمازها، نمازخوان شوند این است که عده‌ای در نماز، تا آخرِ راه را بروند

کارمندی که مؤدب است، حتی اگر خدای نخواسته، با خانمش هم دعوایش شده باشد، وقتی پشت میز کار نشست، به اولین ارباب رجوع که رسید، عقده‌های دعوای با خانمش را آنجا خالی نمی‌کند. بلکه مثل یک انسان آرام و متین لبخند می‌زند. لازم نیست شما عاشق ارباب رجوع باشی، یا به او نیاز داشته باشی که این‌گونه رفتار کنی. امان از انسان‌های بی‌ادب! مؤمن خصلتش این گونه است که «بُشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِه» یعنی غم و غصه‌اش در دلش است، و لبخند روی لب‌هایش است. چرا؟ چون ادب اقتضا می‌کند.

بعد از نماز یک دعای مستجاب داری و هر چه از من بخواهی به تو می‌دهم

از شیخ رجبعلی خیاط نقل شده که: «دیدم که شیطان بر جایی که انسان در نماز می‌خاراند، بوسه می‌زند.»

باید درک کنی که خدا می‌خواهد با نماز حال تو را بگیرد. حال خودت را بده به خدا، بگو قبولت دارم! می‌خواهد بزند؟ بگذار بزند. مگر نماز چقدر سختی دارد؟ مگر به موقع بلندشدن و نمازخواندن چقدر سختی دارد؟

می‌گوید: «ما که نمی‌توانیم نماز بخوانیم. نماز ما که نماز نیست. نماز فقط برای امیرالمؤمنین (ع) است، حالا ما یک تِلِک‌تِلِکی می‌کنیم و خم و راست می‌شویم!» این سخن، اگر انسان را به یأس برساند و انگیزه و جدیت او را برای رسیدن به نماز کم کند، که غالباً همین‌گونه است، سخنی شیطانی است که آن را ابلیس رجیم بر زبان انسان جاری می‌کند.

در تورات نوشته شده است: ای پسر آدم! برای عبادت من زمان قرار ده تا دلت را از بی‌نیازی آکنده سازم و تو را به خواسته‌ات وانگذارم؛ و بر من است که دَرِ نیازمندی را به روی تو ببندم و دلت را از ترس خود لبریز سازم. اگر خود را وقف عبادت من نسازی، دلت را از گرفتاری به دنیا پُر کنم، سپس در نیاز را به رویت نبندم و تو را به خواسته ات واگذارم.» ‌(کافی، ج ۲، ص ۸۳).

وَ إِنْ مِنْ شَی‌ءٍ إِلاَّ یسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ؛ و هیچ موجودی نیست مگر آنکه تسبیح خدا را می‌گوید ولی شما تسبیح آنها را نمی‌فهمید»(اسراء/۴۴).

امام صادق (ع) می‌فرماید: «خَلَقَ اللهُ الْقَلْبَ طَاهِراً صَافِیاً وَ جَعَلَ غِذَاءَهُ الذِّکرَ وَ الْفِکرَ وَ الْهَیبَةَ وَ التَّعْظِیمَ؛ خداوند قلب انسان را پاک و صاف آفریده و ذکر خدا و تفکر در صفات پروردگار و توجه به هیبت و عظمت خدا را غذای آن قرار داده است»(مصباح الشریعه/ص ۱۲۴).

نماز در درجۀ اول عشق‌بازی نیست، بلکه رعایت کردن ادب است.

نماز، ذلیل شدن درِ خانه خداوند متعال است. در مراحل ابتدایی، نباید گفت نماز عشق‌بازی با خداست، برای ما زود است.

ما اگر بخواهیم در نمازمان یک قدم به جلو برداریم، قدم اول نماز مؤدبانه است. نماز مؤدبانه خواندن یعنی چه؟ یعنی موقع نماز بگویی: «خدایا، اگر من حال دارم یا ندارم، اگر عشق به تو دارم یا ندارم، اگر از تو می‌ترسم یا نمی‌ترسم، اگر زورم می‌آید نماز بخوانم یا زورم نمی‌آید، به هر حال من باید ادب را رعایت کنم.»

خداوند ابتدا می‌فرماید: «اُدْعُونی أَسْتَجِبْ لَکمْ؛ مرا بخوانید، من جوابتان را می‌دهم.» بعد بلافاصله می‌فرماید: «کسانی که تکبر کنند و درِ خانه من نیایند و از من چیزی نخواهند، اگر دیگران را عادی به جهنم می‌برم، آنها را به خاطر تکبرشان، با خواری و ذلّت به جهنم خواهم برد.» در واقع معنایش این است: «من خدای تو هستم که دارم به تو می‌گویم مرا صدا بزن تا جوابت را بدهم، آن‌وقت تو سرت را پایین انداخته‌ای و لال شده‌ای! یا اینکه اصلاً اعتنا نمی‌کنی و می‌روی؟» این نوع برخود، نشانۀ تکبر انسان نسبت به خداوند است.

رسول اکرم (ص) فرمود: خداوند در مورد کسی که بعد از نماز تعقیبات نمی‌خواند و از خدا چیزی نمی‌خواهد، به ملائکه‌اش چنین می‌فرماید: «ملائکه من، این بندۀ مرا نگاه کنید. امر مرا انجام داد ولی از من حاجتی نخواست. انگار از من بی‌نیاز است. نمازش را بگیرید و به صورتش بزنید»