بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

درست است که خدا به ادب تو نیاز ندارد و بی‌ادبی‌های تو را هم می‌بیند، اما اگر گاهی درِ خانۀ خدا مؤدب شوی، تکبر تو مقابل خدا لِه می‌شود و کم‌کم از بین می‌رود.

«فَمَا یحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ؛ چیزی ما را از شیعیان خود محبوس نمی‌کند مگر آن چیزهایی که از شیعیان ما به ما می‌رسد و ما کراهت داریم و آن را نمی‌پسندیم (معصیت شیعیان)»

نماز را چون همیشه می‌خوانیم، شیرینی‌اش از ما گرفته می‌شود، خدا هم این را می‌داند. حالا که قرار است شیرینی نماز گرفته شود پس چه چیزی از آن باقی می‌ماند؟ «ادبش»

اولین فلسفۀ نماز تکراری این است که به آدم «ادب» یاد می‌دهد. خیلی‌ها بلد هستند وقتی به یک غریبه می‌رسند، لبخند بزنند. امّا هنر این است که وقتی به کسانی که برایت تکراری شده‌اند می‌رسی، احترام بگذاری و لبخند بزنی؛ حتی اگر حال و حوصله نداشته باشی.

به این فکر کنیم که چرا خدا نماز را تا این اندازه تکراری، با یک روال ثابت، به سوی یک قبله ثابت، و با یک‌سری اذکار ثابت برای ما قرار داده است؟

مؤدبانه سر نماز ایستادن یعنی چه؟ یعنی اولِ وقت نماز خواندن، یعنی قرائت صحیح داشتن، یعنی درست نماز خواندن، یعنی مستحبات حداقلی نماز را رعایت کردن. یعنی وقت گذاشتن برای نماز و عجله نکردن برای تمام کردن نماز

گاهی ما می‌توانیم با خدا این‌طور باشیم که؛ «هیچ ترتیبی و آدابی مجوی، هرچه می‌خواهد دل تنگت بگوی» اما گاهی هم باید مؤدب باشیم، آن هم ادبی بسیار سخت‌گیرانه، بانظم و حساب‌شده. ترکیب این دو حالت با هم خیلی زیبا خواهد بود.

نماز یک عبادت مؤدبانه است و همان‌طور که بیان شد؛ نماز در قدم اول رعایت ادب است نه ابراز محبت به پروردگار عالم. ما خدا را دوست داریم. اما این دوستی ما را وادار نمی‌کند که روزی پنج بار نماز بخوانیم. ما غالباً نمی‌توانیم سر نماز با خدا عشق‌بازی کنیم. نماز خیلی سریع ما را خسته می‌کند. حتی بعضی وقت‌ها موقع اذان حالمان گرفته می‌شود و حوصله نداریم سراغ نماز برویم.

لذا اگر ما بخواهیم برای نمازخوان کردن بی‌نمازها تلاشی کنیم، راهش این است که ابتدا به نماز خودمان مقداری بیشتر عنایت و توجه داشته باشیم، و نماز خودمان را رشد دهیم.

با عبادت سلول‌های بدن ما هم با ما مهربان‌تر می‌شوند. چون این سلول‌ها، همه عاشق خدا و تسبیح‌گوی او هستند

عبادت سلول‌های بدن ما هم با ما مهربان‌تر می‌شوند. چون این سلول‌ها، همه عاشق خدا و تسبیح‌گوی

ادب در جایی که محبت نباشد، انسان را وادار به رفتار خوب و درست می‌کند.

وقتی می‌خواهی جلوی خدا وضو بگیری، حواست باشد که وضو گرفتن، صرفاً برای تمیز شدن و نظافت نیست که با عجله و بی‌حوصله دستت را بکوبی و بروی! مگر از این‌کار ناراحت هستی که این‌قدر بی‌حوصله انجامش می‌دهی؟!

امام باقر (ع) می‌فرماید: «إِنَّمَا الْوُضُوءُ حَدٌّ مِنْ حُدُودِ اللهِ لِیعْلَمَ اللهُ مَنْ یطِیعُهُ وَ مَنْ یعْصِیهِ؛ وضو حدی از حدود الهی است، [که قرار داد شده] برای اینکه خدا ببیند چه کسی حرف گوش می‌کند و چه کسی نافرمانی‌اش می‌کند.‌

اولین قدم در رعایت ادب هم رعایت احکام نماز است؛

خدا خودش لحظات قبل از اذان را برای تو طراحی می‌کند. مثلاً اگر مغازه‌دار هستی، خدا مشتری می‌فرستد. می‌گوید با او وارد معامله شو! بعد صدا می‌زند ملائکۀ من، وسط معامله‌اش اذان بگویید. اگر در همان میانه که دارد تلاش می‌کند مشتری را برای خرید راضی کند، بلند شود، خیلی نورانی خواهد شد. اما وقتی اذان می‌گویند، این بندۀ بدبخت ول نمی‌کند برود نماز بخواند، لذا سیاه باقی می‌ماند.

مهم‌ترین مانع برای برقراری ارتباط انسان با پروردگارش، تصور اشتباهی است که از خودش، نسبت به خدا دارد. مرکز این تصور اشتباه هم «خودبزرگ‌بینی» انسان است.

می‌گوید: ـ حاج آقا من از خدا نمی‌ترسم. چکار کنم؟ ـ حتماً خدا در نظرت ابهت و عظمت ندارد. لابد نمازت را درست نخوانده‌ای، لابد در نماز سرت را خارانده‌ای! حتماً در نماز مؤدب نبوده‌ای و چشمت را به این طرف و آن طرف گردانده‌ای، لابد کلمات نماز را با دقت ادا نکرده‌ای.

دعا نکردن و حاجت نخواستن در جایی که خداوند به ما فرموده است «اگر حاجتی بخواهید جوابتان را می‌دهم»، بی‌ادبی نسبت به پرودگار عالم است.

انسان تازه هنگام جان دادن می‌فهمد که در عالم چه خبر است و خداوند چقدر قدرت دارد؛ آیا آنجا می‌خواهی بفهمی؟ آدم در این دنیا چگونه می‌تواند عظمت خدا را بفهمد؟ به کمک «نماز خوب».