بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

یک چشمه از محبت خدا را در این روایت ببینید. رسول خدا (ص) صدا زد: «خدایا، روز قیامت روز رسوایی است، می‌شود امت مرا رسوا نکنی؟ اینها پیروان من هستند، من از تو می‌خواهم گوشه‌ای از صحرای محشر به اعمالشان رسیدگی کنی که فقط من و تو گناهانشان را بفهمیم، و کسی خبردار نشود.» ببینید چقدر رسول خدا (ص) ما را دوست دارد. خداوند متعال هم صدا زد: «یا حَبیبی أنا اَرأفُ بِعبادِی مِنکَ اُحاسِبُهُم وَحدی بِحَیثُ لایطَّلِعُ عَلی أثَراتِهِم غَیری» یعنی ای حبیب من، عزیز دلم، من به بندگان خودم مهربان‌تر از تو هستم. اصلاً این محبتی که تو نسبت به امت خود داری منبعش خودم هستم. حالا که این حرف را زدی، من امت تو را به گوشه‌ای از صحرای محشر می‌برم که فقط خودم بفهمم، به تو هم خبر نمی‌دهم اینها چه کرده‌اند که آبرویشان پیش تو هم نرود.

موقع نماز خواندن، از هر کاری که نشانۀ ذره‌ای بی‌ادبی نسبت به پروردگار عالم است، باید اجتناب کنیم. از شیخ رجبعلی خیاط نقل شده که: «دیدم که شیطان بر جایی که انسان در نماز می‌خاراند، بوسه می‌زند.»

اگر روح خودمان را با عبادت و ذکر پروردگار تغذیه کنیم زندگیمان سرشار از نشاط، شادی و انرژی می‌شود و با حداقل نعمات و مواهب نیز شیرین خواهد شد. ما آدم‌ها نیاز اصلی‌مان به خود خداوند است، نه اینکه نیاز اصلی ما به نعماتی باشد که می‌خواهیم از او بگیریم. ما نیاز به خود او داریم و باید مستقیماً از خود او انرژی و حیات بگیریم؛ و الا باطری روحمان ضعیف می‌شود و کم‌کم می‌میریم؛ یعنی دل‌مرده می‌شویم.

بعد از چهل روز نماز متفکرانه، اگر بتوانی برگردی و به کل دنیا بگویی «من عبد هستم. من مولا دارم. من هیچ کجا و هیچ وقت، تحت تأثیر عالم نیستم» شاید این‌طوری، یک مقدار شبیه مالک اشتر بشوی. مالک اشتر یک آدم مستقل بود که به فرمودۀ امیرالمؤمنین (ع) اگر مالک در برخورد با موضوعی به حضرت دسترسی نداشت و با فکر خودش آن موضوع را تحلیل می‌کرد، به هر نتیجه‌ای که می‌رسید، برای حضرت قابل قبول بود. امیرالمؤمنین در تجلیل شخصیت مالک اشتر فرمود: «به خدا قسم اگر کوه بود کوهی جدای از کوهها بود، و اگر سنگ بود سنگی سخت بود، مرکبی به بلندای آن نمی‌رسد، و پرنده‌ای بر قله آن نمی‌پرد.»

نماز اول وقت چطوری می‌تواند مرا درست کند؟ ـ هر موقع اذان گفتند، مشغول هر کاری که بودی، کارت را تعطیل کن و برو نمازت را بخوان. چون موقع اذان هر کسی در یک وضعیت یا حالت خاصی قرار دارد که خدا آن شرایط را قبل از اذان برای او طراحی کرده است. وقتی در آن شرایط قرار گرفت، ملائکه را صدا می‌زند که «اذان بگویید. این بنده، اگر الان برای نماز بلند شود، آدم می‌شود.»

خداوند ما این‌گونه است که در ادعیه فرموده‌اند: «یا مَنْ لا یشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ» ای خدایی که هزاران نفر با تو سخن می‌گویند اما تو آن‌طور مشغول نمی‌شوی که نتوانی به بقیه بندگانت توجه کنی.

امام محمد باقر (ع) به یکی از دوستانش فرمود: «تو از دوستان خاص ما نیستی اگر مردم شهر تو جمع شوند و بگویند که تو آدم بدی هستی و تو ناراحت شوی، یا اینکه بگویند تو آدم خوبی هستی و تو خوشحال شوی.» اگر همۀ مردم شهر به تو لبخند بزنند یا برایت کف بزنند نباید خوشحال بشوی یا اگر بی‌دلیل بگویند تو آدم بدی هستی نباید نارحت بشوی. تو به حرف مردم چکار داری؟! آن کسی از دوستان خاص اهل‌بیت (ع) خواهد بود که تا این اندازه مستقل باشد.

اگر سر سجادۀ نماز با خدا نباشیم، و به محضر ربوبی ارادت پیدا نکنیم، طبیعتاً بقیۀ اوقات روزمان هم با خدا نخواهیم بود. اگر سرِ نماز از خدا دور باشیم، طبیعتاً وقتی که در نماز نیستیم، از خدا دورتر خواهیم بود.

لذا فرموده است: «فَمَا یحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ؛ چیزی ما را از شیعیان خود محبوس نمی‌کند مگر آن چیزهایی که از شیعیان ما به ما می‌رسد و ما کراهت داریم و آن را نمی‌پسندیم (معصیت شیعیان)»

با زندگی شیرین است که انسان پیش خداوند متعال هم عزیز می‌شود. «شاکرانه بندگی کردن» زیباترین نوع عبادت است. اما این‌جور عبادت مخصوص آدم‌های خوشبخت است که سرشار از طراوت و نعمتند و از سرِ شادی سجده می‌کنند و سجده‌هایشان طول می‌کشد، برای اینکه خیلی در لذائذ عالم غرق هستند و خیلی می‌خواهند از خدا تشکر کنند.

مؤدبانه سر نماز ایستادن یعنی چه؟ یعنی اولِ وقت نماز خواندن، یعنی قرائت صحیح داشتن، یعنی درست نماز خواندن، یعنی مستحبات حداقلی نماز را رعایت کردن. یعنی وقت گذاشتن برای نماز و عجله نکردن برای تمام کردن نماز. چرا این‌قدر با عجله نمازت را می‌خوانی؟

امام صادق (ع) می‌فرماید: «بهترین چیزی که پدرها برای بچه‌ها به ارث می‌گذارند، ادب است؛ إِنَّ خَیرَ مَا وَرَّثَ الْآبَاءُ لِأَبْنَائِهِمُ الْأَدَب» نقل می‌کنند وقتی اسرای کربلا را به شام بردند، یکی از سربازهای یزید ملعون گزارش داد که «یزید! هر چه این بچه‌های حسین را زدیم، هیچ کدامشان حتی یک حرف ناسزا به ما نگفتند. یک بی‌ادبی نکردند.»

تا از سجدۀ اول بلند شدی، انگار قلبت دارد از قفسۀ سینه بیرون می‌آید، دلت دارد از جا کنده می‌شود که خدا صدا می‌زند: «صبر کن عزیزم، دوباره برو به سجده» از سجده که می‌خواهی بلند شوی مثل این است که می‌خواهند نفست را بگیرند. این‌قدر سجده را دوست داری! بعد از سجدۀ دوم، دیگر نمی‌توانی بلند شوی. می‌گویی: «خدایا من نمی‌خواهم از سجود در خانه تو سر بردارم» خدا می‌فرماید «دستت را بده به من عزیزم، می‌دانم تو دیگر نمی‌توانی، می‌دانم دیگر دوست نداری سر از خاک در خانه‌ام برداری، می‌دانم چقدر سجده را دوست داری. بیا خودم کمکت می‌کنم» لذا می‌گویی: «بِحَوْلِ اللهِ وَ قُوَّتِهِ أَقُومُ وَ أَقْعُدُ؛ به یاری و قوت خداوند بلند می‌شوم و می‌نشینم.»

هر کسی نمازش را خواند و بدون خواندن تعقیبات بلند شد و رفت، خدا به ملائکه می‌فرماید نمازش را به او پس دهید. من به او گفته‌ام بعد از نماز یک دعای مستجاب داری و هر چه از من بخواهی به تو می‌دهم اما او بلند شد و رفت. کجا می‌رود؟ تعقیبات نخوانده، می‌خواهد کدام امر دنیایش را برود درست کند؟ مگر نمی‌داند همه امورش دست من است.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «بهترین چیزی که پدرها برای بچه‌ها به ارث می‌گذارند، ادب است؛ إِنَّ خَیرَ مَا وَرَّثَ الْآبَاءُ لِأَبْنَائِهِمُ الْأَدَب»

امام باقر (ع) می‌فرماید: «إِنَّمَا الْوُضُوءُ حَدٌّ مِنْ حُدُودِ اللهِ لِیعْلَمَ اللهُ مَنْ یطِیعُهُ وَ مَنْ یعْصِیهِ؛ وضو حدی از حدود الهی است، [که قرار داد شده] برای اینکه خدا ببیند چه کسی حرف گوش می‌کند و چه کسی نافرمانی‌اش می‌کند.‌»

بار سنگین نگاه آیه‌ها خم نموده قامت دلداده را

گو مؤذن برکشد فریاد را تیشه‌ای ده تیشه‌ای فرهاد را این دل قاسی چو کوهی سنگ شد در فراقت در هزاران رنگ شد این اذان است یا صدای پای یار؟ این نسیم است یا نوای جویبار؟ پر کنید از گوشه‌هایش گوشتان تا کند با نغمه‌ای مدهوشتان گر نوایش بر لب داود بود از سماعش عالمی نابود بود

امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «شما به عمل به آنچه می‌دانید محتاج‌ترید تا به دانستن آنچه که نمی‌دانید.»

ما گناه تمام بی‌نمازها را به گردن نمازخوان‌ها می‌اندازیم چرا که اگر نمازخوان‌ها قشنگ نماز بخوانند، اگر نمازخوان‌ها از نمازشان لذت کافی و بهرۀ وافی ببرند، طبیعتاً اکثر بی‌نمازها هم به سمت نماز گرایش پیدا خواهند کرد. راه تبلیغ دین همین است