بریده‌هایی از کتاب چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟

عقل انسان وقتی که او سرزنده است، خوب کار می‌کند و موجب خلاقیت می‌شود. قلب انسان تنها وقتی خوب کار می‌کند که احساس خوشبختی کند و وقتی قلب کسی خوب کار کرد، به دیگران محبت پیدا می‌کند و با همه مهربان خواهد بود.

عبادتی که هر روز، و روزی پنج مرتبه انسان باید انجام دهد، معلوم است که لازمه این عبادت اصلاً این نیست که حتماً سر آن عبادت، گریه کنیم. اگر لازم بود هر وقت که نماز می‌خوانی حتماً گریه کنی، خدا می‌فرمود «هر موقع حال داشتی نماز بخوان.» اما اتفاقاً خداوند متعال دستور نماز را به گونه‌ای صادر کرده که حال ما را هم بگیرد! یعنی مواقعی که برای ما سخت هم هست مجبوریم نماز بخوانیم.

دقت داشته باشیم که اگر سر سجادۀ نماز با خدا نباشیم، و به محضر ربوبی ارادت پیدا نکنیم، طبیعتاً بقیۀ اوقات روزمان هم با خدا نخواهیم بود. اگر سرِ نماز از خدا دور باشیم، طبیعتاً وقتی که در نماز نیستیم، از خدا دورتر خواهیم بود.

امام رضا (ع) در پاسخ به سؤال یکی از اصحاب که از علّت نماز پرسیده بود، در نامه‌ای برای او چنین مرقوم فرمودند: «نماز، اقرار به ربوبیت خداوند عزّ و جلّ است و نفی شریک از او و ایستادن در برابر خداوند جبّار، جلّ جلاله، با خواری و مسکنت و خضوع و اعتراف [به عظمت او] و طلب بخشش گناهانِ گذشته، و روزی پنج بار پیشانی بر خاک نهادن برای تعظیم خداوند عزّ و جلّ است. نماز موجب می‌شود که بنده به یاد خدا باشد و او را فراموش نکند و به ناسپاسی و گردنکشی دچار نشود و خاشع و فروتن باشد و راغب و طالبِ زیادتی در دین و دنیا باشد. علاوه بر اینها، نماز موجب می‌شود که انسان از گناه باز ایستد و شب و روز پیوسته به یاد خداوند عزّ و جلّ باشد

اگر فرزندان ما بعد از گذراندن مقطع راهنمایی، جلوی پدر و مادر خود ایستادند و ادب را رعایت نکردند، معلوم می‌شود آموزش و پرورش کارش را درست انجام نداده است.

همۀ ما استادی به نام نماز داریم؛ نماز استاد رساندن انسان به خداست. نماز زنده است، شعور دارد، متحرک است، فعال است، بصیر است، آگاه است. نماز مثل یک عادت شخصی یا یک مراسم عمومی نیست. نماز یک فعالیت مردۀ بی‌روح نیست، که خاصیتی برای ما نداشته باشد. نماز هر کسی متناسب با خود او برایش کار می‌کند

اکثر اهل جهنم، متکبرین هستند

«شاکرانه بندگی کردن» زیباترین نوع عبادت است.

ـ یا رسول الله (ص)، الهی فدایت شوم، دوست دارم روز قیامت همنشین تو در بهشت باشم. ـ کسی یادت داده یا خودت این را گفتی؟ ـ نه آقا، خودم فکر کردم، دیدم هر چیزی از شما بخواهم تمام می‌شود. بالاخره می‌رسیم به آن لحظه‌ای که از آن لحظه به بعد زندگی ابدی آغاز می‌شود، آن موقع شما کجا ما کجا! شما در بالاترین نقطۀ رضوان الهی هستی. اگر من آنجا کنار شما باشم دیگر هیچ چیزی نمی‌خواهم. رسول خدا (ص) تأملی فرمود، کمی نگاهش کرد و پاسخ داد: «باشد قبول است. امّا به یک شرط؛ تو هم مرا کمک کن که بتوانم به این قولم عمل کنم. چگونه؟ فرمود: «فَأَعِنِّی بِکثْرَةِ السُّجُود؛ با زیاد سجده کردن مرا کمک کن.» یعنی این مشکل من است که باید تو را به آن موقعیت ببرم، امّا برای اینکه بتوانم تو را تا آن بالا بالاها ببرم، تو فقط به من یک قول بده؛ «زیاد سجده کن».

ادب را از رئیس تمام باادب‌های عالم اباالفضل العباس قمر بنی‌هاشم (ع) یاد بگیرید. آن‌قدر مؤدب بود که هر موقع به برادرش اباعبدالله (ع) می‌رسید، نمی‌گفت: «برادر!» بلکه حضرت را این‌گونه خطاب می‌کرد: «سیدی و مولای! آقای من!» همیشه عاشق‌ها، باادب بوده‌اند. اگر خواستی به عشق برسی، باید از ادب شروع کنی.

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «طَلَبْتُ الْعَیشَ فَمَاوَجَدْتُ إِلَّا بِتَرْک الْهَوَی فَاتْرُکوا الْهَوَی لِیطِیبَ عَیشُکم؛ زندگی خوش را جستم اما آن را جز در فرو گذاشتن هوا و هوس نیافتم. پس، از هوا و هوس دست بر دارید، تا زندگیتان خوش و خرّم شود.»

می‌گفتیم که: «راستی بچه‌ها تا حالا سر سجادۀ عبادت، رنگ‌تان از خوف خدا پریده است؟» همان رزمندگان نازنین می‌گفتند: «نه!» ولی همان‌ها بعداً شهید می‌شدند. یعنی نباید ملاک خوب بودن نماز را فقط اشک و گریه و لرزیدن از خوف خدا سر نماز، بدانیم.

درست است که اهل‌بیت (ع) وقتی به نماز می‌ایستادند، تمام ارکان بدنشان از خوف حضرت حق می‌لرزید و از اشتیاق حضرت رب، رنگ چهره‌شان متغیر می‌شد، ولی فعلاً ما نمی‌توانیم چنین نمازهایی بخوانیم، شاید تا آخر عمرمان هم توفیق پیدا نکنیم این‌گونه نماز بخوانیم. پس قاعدتاً نماز خوب برای ما، نماز دیگری است.

نماز، خودش به تنهایی استاد انسان است. مثلاً هر بار بعد از خواندن نماز، وقتی که می‌خواهی سریع از سر سجاده بلند شوی و به سراغ کارهایت بروی، اگر به خودت بگویی: «بگذار تعقیبات نماز را هم بخوانم» و بعد کمی تأمل کنی و بنشینی تعقیبات نماز را بخوانی، همین باعث می‌شود یکی از بدی‌های روح تو از بین برود.

امام باقر (ع) فرمود: «مَنْ کسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکسَل؛ هرکس در امور زندگی‌اش بی‌حال باشد و سرزنده نباشد در امور اخروی و معنوی‌اش بی‌حال‌تر و کسل‌تر است»

اما چه کنیم که زندگی ما شیرین شود و بتوانیم با حلاوت زندگی کنیم و بالطبع با حلاوت بندگی کنیم؟ چه کنیم که مثل ندید بدیدها نباشیم که عقدۀ لذت بردن دارند و با سر، به طرف لذت هر گناهی می‌روند و از هر خمرۀ خیالی شرابی سر در می‌آورند؟ پاسخ روشن است اگر روح خودمان را با عبادت و ذکر پروردگار تغذیه کنیم زندگیمان سرشار از نشاط، شادی و انرژی می‌شود و با حداقل نعمات و مواهب نیز شیرین خواهد شد.

هر موقع در زندگی‌ات نقصی دیدی، نقص مادی و معنوی، نقص روحی و جسمی، به عنوان اولین اقدام، نمازت را بررسی کن؛ شاید در نماز کم می‌گذاری.

محبت کجاست؟ محبّت فقط در دلی پیدا می‌شود که علیه خودش قیام کرده باشد. در دلی می‌توانی عشق را پیدا کنی که علیه هوس خودش قیام کرده باشد. در دلی می‌توانی وفا و صفا پیدا کنی که علیه خودش اقدام کرده باشد؛ و حداقل اقدام علیه خود، نماز اول وقت و مؤدبانه است بی‌آنکه از نماز کم بگذاری.

راه تبلیغ دین این است که آنهایی که به مسیر دین وارد شده‌اند، تا آخر راه را بروند و برای جذب بقیۀ آدم‌ها الگو و اسوه شوند؛ و شاهدی بر حقانیت دین باشند.

اگر خواستی حافظه‌ات قوی شود، نماز اول وقت و تر و تمیز بخوان