بریده‌هایی از کتاب سبکی تحمل ‌ناپذیر هستی ( بار هستی )

اولین خیانت جبران‌ناپذیر است. بعد از آن در واکنش به آن، زنجیره‌ای از خیانت‌هایی به وجود می‌آید که هرکدام از آن‌ها ما را از خیانت اولیه دور و دورتر می‌کنند.

«در سطح دروغی قابل‌درک وجود داشت و در عمق، حقیقتی غیرقابل درک.»

رویاهای ما اثبات می‌کنند که تخیل کردن ـ رویا دیدن دربارهٔ رویدادهایی که رخ نداده است ـ یکی از عمیق‌ترین نیازهای انسانی است.

تفاوت یک شخص خودآموخته با یک تحصیل‌کردهٔ دانشگاه نه در وسعت دانش که در وسعت سرزندگی و اعتمادبه‌نفس است.

توماس در این موقع نمی‌دانست که استعاره‌ها خطرناک‌اند. استعارات چیزهایی جزئی نیستند. یک استعارهٔ شاد می‌تواند به عشق زندگی ببخشد.

توماس با خود گفت.Einmal ist keinmal این ضرب‌المثل آلمانی می‌گویدآنچه یک‌بار رخ می‌دهد، احتمالاً اصلاً رخ نداده است. اگر ما تنها یک زندگی برای زیستن داشته باشیم، احتمالاً اصلاً زندگی نکرده‌ایم.

وقتی توماس فریاد کمونیست‌ها در دفاع از پاکی درونی‌شان را شنید، با خود گفت: این کشور در نتیجهٔ نادانی شما آزادی خودش را شاید برای قرن‌ها از دست داده است؛ و حالا شما فریاد می‌زنید که احساس گناه نمی‌کنید؟ چطور می‌توانید دیدن کارهایی که انجام داده‌اید را تحمل کنید؟ چطور نمی‌ترسید؟ آیا چشمی برای دیدن ندارید؟ اگر چشمی داشته باشید، باید آن را کور کنید و از تبس خارج شوید!

«وقتی یک جامعه ثروتمند باشد، مردم آن جامعه نیازی به کار کردن با دستانشان ندارند؛ آن‌ها خودشان را وقف فعالیت‌های غیرمادی می‌کنند. ما دانشگاه‌ها و دانشجویان بسیاری داریم. اگر دانشجویی بخواهد مدرکش را بگیرد، باید پایان‌نامه بنویسد. و چون دربارهٔ هر چیزی در دنیا می‌توان پایان‌نامه نوشت، موضوعات پایان‌نامه‌ها نامحدودند. کاغذهایی که با کلماتی بسیار سیاه شده‌اند، در بایگانی‌هایی بی‌روح‌تر از گورستان روی هم جمع می‌شوند، چون هیچ‌کس، حتی در روز استغاثه برای مردگان، به دیدن آن‌ها نمی‌رود

ژنو شهر فواره‌های بزرگ و کوچک است، شهر پارک‌هایی پر از گروه‌های موسیقی خیابانی. حتی دانشگاه هم در میان درختان پنهان شده است. فرانتس همان موقع سخنرانی بعدازظهرش را تمام کرده بود. وقتی از ساختمان خارج می‌شد، آب‌پاش‌ها روی چمن‌های محوطه آب می‌پاشیدند و او حال بسیار خوبی داشت. می‌خواست به دیدن معشوقه‌اش برود که چند خیابان پایین‌تر زندگی می‌کرد.

دوربین وسیله‌ای دوکاره برای ترزا بود. از یک‌سو چشمی مکانیکی بود برای دیدن معشوقهٔ توماس؛ و از دیگر سو، حجابی بود میان صورتش و سابینا.

برای یک نویسنده بی‌معنی است که سعی کند خواننده‌اش را متقاعد کند که شخصیت داستانش واقعی است. آن‌ها از رحم مادر به دنیا نیامده‌اند؛ آن‌ها از یک یا دو عبارت مهیج و یا از یک موقعیت اصلی زاده شده‌اند. توماس از گفتن Einma! ist keinmal زاده شده است و ترزا از صدای یک شکم.

مخالف واقعی کیچ کسی است که می‌پرسد. پرسش شبیه به چاقویی است که پردهٔ صحنه را می‌درد و به ما نشان می‌دهد که چه چیزی در پشت آن نهفته است. درواقع این همان روشی بود که سابینا با آن معنی نقاشی‌اش را به ترزا توضیح داد: در سطح، دروغی قابل‌فهم و در زیر آن حقیقتی غیرقابل فهم.

اگر مادرش یکی از همین زنان روستایی بود، به‌راحتی می‌توانست با بی‌قیدی‌های مادرش کنار بیاید. آه! تنها اگر مادرش یک غریبه بود! از کودکی از اینکه مادرش خطوط چهرهٔ او را تسخیر و «من» اش را حراج می‌کرد، احساس شرمندگی می‌کرد. چیزی که این مسئله را بدتر می‌کرد، دستور قدیمی «عاشق پدر و مادرت باش» بود که او را مجبور به توافق با این تسخیر می‌کرد و عشقی متجاوز را صدا می‌زد. اینکه ترزا از مادرش بریده بود، تقصیر مادرش نبود. ترزا از مادرش نه به این دلیل که او مادری بود که بود، بلکه به این‌خاطر که یک مادر بود، بریده بود.)

توماس گفت: «واقعاً متوجه نشدی که من این‌جا شاد هستم، ترزا؟» ترزا گفت: «مأموریت تو جراحی است.» «مأموریت‌ها چیزهای احمقانه‌ای هستند ترزا. من هیچ مأموریتی ندارم. هیچ‌کس ندارد. و وقتی که می‌فهمی آزاد هستی، آزاد از هر مأموریتی؛ آن‌وقت شدیداً احساس راحتی می‌کنی.»

خیانت چیست؟ خیانت یعنی به هم زدن ترتیب. خیانت یعنی در هم شکستن ترتیب و گم شدن در ناشناخته‌ها. از نظر سابینا، کاری بهتر از گم شدن در ناشناخته‌ها وجود ندارد.

از آن‌جایی که مدتی بود کسی توماس را تحسین نکرده بود، به حرف‌های این مأمور چاق‌وچله با دقت گوش داد و از شناخت درست و دقیق او از حرفهٔ پزشکی، متعجب شد. ما چقدر در مواجهه با چاپلوسی، بی‌دفاعیم! توماس نمی‌توانست حرف‌های مأمور وزارت خانه را جدی نگیرد.

وحشت یک شوک است، دورهٔ کوری مطلق. وحشت فاقد کوچک‌ترین نشانی از زیبایی است. همهٔ چیزی که می‌توانیم ببینیم، نوری نافذ از رویدادی ناشناخته است که چشم‌انتظارمان است. از دیگر سو، غم مستلزم شناختمان است

نیچه از هتلش در تورین بیرون می‌آید و اسبی را می‌بیند که گاری‌چی با شلاق او را می‌زند؛ نیچه به‌سمت اسب می‌رود و پیش چشمان گاری‌چی دستانش را به دور گردن اسب حلقه می‌کند و می‌گرید. این اتفاق در ۱۸۸۹ افتاده است؛ یعنی زمانی‌که نیچه خود را از جهان انسانی جدا کرد. یعنی همان زمانی که بیماری ذهنی‌اش تازه شروع شده بود. ولی بنا به دلایل بسیار، احساس می‌کنم که این حرکت او، اشارات بسیاری در خود داشته است: نیچه سعی می‌کرد که به‌خاطر دکارت از اسب عذرخواهی کند. جنون او (یعنی آخرین گسست‌اش از انسان‌ها) در همان لحظه‌ای آغاز شد که جلوی اسب گریه کرد. من همان‌طور که عاشق ترزایی هستم که سگی روبه‌مرگ سرش را روی دامن او گذاشته است، عاشق نیچه هم هستم. از نظر من آن‌ها در یک سطح هستند: هردویشان پا از جادهٔ انسانیتی که سرور و مالک طبیعت است و رو به جلو می‌رود، بیرون گذاشته‌اند.

“زیبایی از سر اشتباه”. پیش از آنکه زیبایی به‌طور کلی از زمین محو شود باید برای مدتی، از سر اشتباه وجود داشته باشد. “زیبایی از سر اشتباه” آخرین مرحلهٔ تاریخ زیبایی است.»

غم فرم است و شادی محتوا. شادی در فضای غم جاری می‌شود.