بریده‌هایی از کتاب مانیفست یک فمینیست در پانزده پیشنهاد

یادت هست چند سال پیش مطلب عجیبی در مورد من خواندیم و حسابی خندیدیم؟ نویسنده مرا متهم کرده بود که عصبانی هستم. انگار عصبانیت حسی است که باید از آن شرمنده بود. البته که من عصبانی هستم. من از تبعیض عصبانی هستم. من از جنسیت‌گرایی عصبانی هستم، اما این روزها به این نتیجه رسیده‌ام که آنچه مرا بیشتر می‌آزارد و عصبانی می‌کند، جنسیت‌گرایی است تا تبعیض؛ زیرا حس می‌کنم من تنها کسی هستم که نسبت به جنسیت‌گرایی، خشم دارد. من در میان افراد زیادی زندگی می‌کنم که به‌راحتی تبعیض نژادی را بیان می‌کنند، ولی در مورد نابرابری جنسیتی حرفی به میان نمی‌آورند. شاید باورتان نشود که بارها و بارها زنان و مردان به من گفته‌اند که انتظار دارند پرونده‌ای برای تبعیض جنسیتی باز کنم و وجود آن را به اثبات برسانم، اما چنین انتظاری را هرگز برای تبعیض نژادی نداشته‌اند (ظاهراً در دنیای بزرگ‌تر و نه در دایرهٔ کوچک من، آدم‌های زیادی هنوز برای اثبات تبعیض نژادی اندر خم یک کوچه‌اند.) شاید باور نکنی که هرازگاهی افرادی که به آن‌ها توجه دارم و از آن‌ها حمایت می‌کنم، تبعیض‌های جنسیتی را کتمان می‌کنند یا آن را کم‌رنگ جلوه می‌دهند.

«از خطر آنچه فمینیسم مشروط نامیده می‌شود، آگاه باش.» منظور از فمینیسم مشروط، برابری حقوق زن و مرد تحت شرایطی خاص است. لطفاً این ایده را به‌طور کامل رد کن، زیرا کم‌عمق، سطحی و محکوم به شکست است. فمینیست بودن مثل باردار بودن است. تو یا باردار هستی یا نیستی. یا به برابری حقوق زن و مرد ایمان داری یا نداری. فمینیسم مشروط از استعاره‌هایی این‌چنینی بهره می‌گیرد که «مرد سَر است و زن گردن.» یا «مرد راننده است، اما زن در صندلی جلو می‌نشیند.» بدترین قسمت این مفهوم آن است که مردان را به‌طور غریزی جنس برتر معرفی می‌کند، اما تأکید می‌کند که مردها باید با زنان خوش‌رفتار باشند. هرگز! هرگز! حالِ خوب یک زن به اساس و پایه‌ای محکم‌تر از خیرخواهی نیاز دارد.

به او بگو مهم است که بتواند کاری را فقط برای خوشایند خودش انجام دهد و از آن دفاع کند. به او بیاموز که وقتی چیزی را شکست، آن را تعمیر کند. ما خیلی سریع به این تصور می‌رسیم که دخترها نمی‌توانند چیزهای زیادی انجام دهند. به او اجازه بده سعی خودش را بکند. شاید به‌طور کامل موفق نشود، اما دست‌کم تلاشش را کرده است.

نقش‌های جنسیتی اغلب در ما شرطی شده‌اند، طوری‌که حتی وقتی برخلاف آرزوهای حقیقی، نیازها و خوشحالی ما باشند، تغییر آن‌ها برایمان سخت خواهد بود. فراموش کردن آن‌ها کاری بس دشوار است؛ پس مهم است که مطمئن شوی دخترت از همان ابتدا به جای پذیرفتن نقش‌های جنسیتی، عزت نفس را بیاموزد.

اگر ما با زنجیر محکم نقش‌های جنسیتی، کودکان و نوجوانان را به اسارت نکشیم، به آن‌ها فضایی کافی داده‌ایم تا به تمام پتانسیل‌های فردی خودشان دست یابند. لطفاً دخترت را قبل از هر چیز، یک انسان بدان. او را دختری با ویژگی‌های معین در نظر نگیر. ضعف‌ها و قوت‌های او را به‌عنوان یک انسان ببین. او را بر مقیاس بهترین نسخهٔ خودش ارزیابی کن.

هنوز نمی‌توانم بفهمم که جوامع ابتدایی چگونه ایدهٔ کدام اسباب‌بازی برای کدام جنسیت را ابداع کردند! دلم می‌خواست اسباب‌بازی‌ها به جای آنکه به‌واسطهٔ جنسیت طبقه‌بندی شوند، از روی نوع و کارایی دسته‌بندی می‌شدند.

مسئلهٔ مهم دیگر این است که باید ایدهٔ ازدواج به‌عنوان موهبت زندگی زنان را به‌طور کل زیر سؤال ببریم، چون اساس تمام مباحث این‌چنینی همین ایده است. اگر زنان را شرطی نکنیم که به ازدواج به‌عنوان یک موهبت بزرگ نگاه کنند، مباحثی که آشپزی و بسیاری از مهارت‌ها را شرط لازم برای این موهبت بزرگ می‌داند، به چالش کشیده‌ایم.

دانش آشپزی از قبل در رحم خانم‌ها کار گذاشته نشده است؛ آشپزی یاد گرفته می‌شود. آشپزی نیز مانند بیشتر کارهای خانه‌داری مهارتی برای زندگی بهتر است که هم مردان و هم زنان بهتر است آن را بیاموزند، البته هم مردان و هم زنان می‌توانند از یادگیری این مهارت طفره بروند.

«به دخترت بیاموز که چیزهایی به نام نقش‌های جنسیتی، مزخرفاتی بیش نیستند.» هرگز به او نگو که باید این کار را انجام بدهد یا آن کار را انجام ندهد، چون او دختر است. عبارت «چون تو دختر هستی»، هرگز دلیلی برای هیچ‌چیزی نیست؛ هیچ‌چیزی!

تو و شوهرت، هر دو با هم انتخاب کرده‌اید که کودکی را به این دنیا دعوت کنید، پس مسئولیت این کودک به‌طور مساوی متوجه هر دوی شماست و هیچ‌یک قرار نیست به‌خاطر این مسئولیت‌پذیری تشویق یا تحسین شود.

لطفاً واژهٔ کمک را از جملاتی که در مورد شوهرت می‌گویی، حذف کن. وقتی چودی از دخترتان مراقبت می‌کند، به تو کمک نمی‌کند، بلکه کاری را انجام می‌دهد که باید انجام دهد. وقتی ما زن‌ها می‌گوییم که پدرها کمک می‌کنند، ناخواسته این پیام را منتقل می‌کنیم که مراقبت از کودک در قلمرو زنان است که برخی از پدرها با شجاعت وارد آن می‌شوند؛ اما این‌طور نیست. تصور کن چند آدم شادتر، باثبات‌تر و تأثیرگذارتر روی کرهٔ زمین وجود داشت فقط و فقط اگر پدرانشان در کودکیِ آن‌ها حضوری فعال داشتند؟ و هرگز نگو که شوهرم، از دخترم پرستاری می‌کند. پرستاران کودک افرادی هستند که به‌واسطهٔ شغلشان این کار را انجام می‌دهند، پس کودک، اولویت یا مسئولیت مهم آن‌ها نیست.

دست از کمال‌گرایی بردار و حس وظیفه‌شناسی افراطی را کنار بگذار. در مراقبت از کودک هر کدام سهمی مساوی بردارید، البته معنای مساوی به هر دوی شما بستگی دارد و باید خودتان دربارهٔ آن به توافق برسید و به نیازهای یکدیگر توجه برابر نشان دهید. قرار نیست وقتی می‌گوییم مساوی، همه‌چیز را پنجاه ـ پنجاه تقسیم کنید، یا هر روز به کارهای یکدیگر امتیاز دهید تا بفهمید چه کسی کم‌کاری داشته است، نه این مساوات را خودت متوجه خواهی شد، زیرا وقتی این کارها را به اشتراک می‌گذارید، خشم، خستگی و تنش در تو کم می‌شود و دلیلش این است که برابری حقیقی جایی برای خشم نمی‌گذارد

«با هم انجام دهید.» یادت هست دبستان که بودیم، یاد گرفتیم که فعل، عملِ انجام دادن است؟ خوب بگذار این‌طور بگویم که پدر نیز مانند مادر، فعل است. شوهرت، چودی، باید هر آنچه را بیولوژی به او اجازه می‌دهد، انجام دهد و هر دو خوب می‌دانیم که بیولوژی مردان هر کاری جز زایمان و شیر دادن را مجاز کرده است. گاهی مادرها آن‌قدر خود را درگیر انجام دادن همهٔ کارها می‌کنند که خود بی‌آنکه بدانند در کاهش مسئولیت‌های مرد خانه همدست می‌شوند.

لطفاً به این فکر نکن که باید همه‌چیز را به بهترین شکل انجام دهی. در فرهنگ ما به زنی که قادر باشد همهٔ کارها را به‌درستی و کامل انجام دهد، ارج می‌نهند، ولی کسی به اساسِ فکری این ارج گذاشتن نمی‌اندیشد. من هیچ علاقه‌ای به این بحث ندارم که زنان باید همه‌چیز را کامل و بی‌نقص انجام دهند؛ زیرا این مبحثی است که حتی در تمام مذاهب رد و تأکید شده که خانه‌داری و مراقبت از فرزندان صرفاً در حوزه زنان نیست و باید به جای طرح این سؤال که آیا زنی می‌تواند تمام کارها را به‌خوبی انجام دهد، این پرسش مطرح شود که یک زن به چه شکل می‌تواند از حمایت لازم برای کار در هر دو حوزهٔ خانه و محیط کاری بهره‌مند شود؟

نسبت به کاری که انجام می‌دهی، هر کسی عقیده و نظری دارد، اما آنچه اهمیت دارد کاری است که تو دوست داری برای خودت انجام دهی و یادت باشد قرار نیست همان کاری را انجام دهی که خوشایند دیگران است. لطف کن و این عقیده را که مادری‌کردن با کارکردن منافات دارد، ببوس و دور بینداز.

سنت قدیم قوم ایگبو این است که در آن مرد و زن با هم کار کنند و سال‌ها قبل از اینکه نیجریه مستعمرهٔ انگلستان شود، مادران این قوم نه‌تنها کشاورزی می‌کردند، بلکه در برخی از بخش‌های سرزمین ایگبو تجارت و بازرگانی را منحصراً زن‌ها انجام می‌دادند.

مردم برای توجیه کارها و عقاید خودشان آگاهانه کلمهٔ سنت را به بازی می‌گیرند تا به خواسته‌هایشان برسند.

«هرگز برای کار کردن از کسی عذرخواهی نکن. تو آنچه انجام می‌دهی دوست داری و دوست داشتنِ آنچه انجام می‌دهی، بزرگ‌ترین هدیه برای فرزندت است.»

«انسانی کامل باش.» مادری کردن، موهبتی باشکوه است، اما خودت را فقط با مادری تعریف نکن

خیلی وقت‌ها برای شرایط مختلف پاسخی فمینیستی ندارم. فمینیسم برای من همیشه بسته به شرایط تعریف شده است. اصل یا قانون ازپیش‌تعیین‌شده‌ای برای آن ندارم و نزدیک‌ترین روشی که برای آن در ذهنم دارم به‌کارگیری دو ابزار فمینیستی است که آن‌ها را به‌عنوان نقطهٔ شروع برایت بازگو می‌کنم.