بریده‌هایی از کتاب گفتگو در محضر امیرالمؤمنین علی(ع)

خداوند نان فقرا را در مال ثروتمندان واجب گردانید (یعنی واجب است پولدارها خرج و هزینۀ زندگی فقیران را تأمین نمایند) پس هیچ فقیری گرسنه نماند مگر به خاطر ممانعت ثروتمندان (که حق آنها را ندادند) و خداوند در قیامت از آنان مؤاخذه و سؤال خواهد نمود.

هرگز شایسته نیست آدمی به جد یا به شوخی دروغ بگوید، چنانکه شایسته نیست کسی به فرزند خود وعده‌ای بدهد و به آن وفا نکند.

هیچ پدری نتوانسته هدیه‌ای بالاتر و با فضیلت‌تر از ادب به فرزندش بدهد. زیرا در ادب نیکو همه چیز هست ولی فرزند بی‌ادب هیچ ندارد هر چند پدر گنج قارون برایش بگذارد.

انسان آزاده همیشه و در هر شرایطی خویش را حفظ می‌کند و تن به ذلت نمی‌دهد هر چند گرفتار گردد.

پرسیدم: آیا در کرات دیگر غیر از کرۀ زمین نقاط مسکونی وجود دارد؟ فقال (علیه السلام): اِنَّ لهذِهِ النُّجُومِ الَّتی فِی السَّماءِ مَدائِنُ مِثْلُ المَدائِنِ الَّتی فی الْاَرْضِ. فرمودند: در ستارگان آسمان، شهرهای مسکونی و آبادی وجود دارد همانند شهرهای در کرۀ زمین است.

هر روزی که در آن گناه نشود، آن روز عید است: کُلُّ یَوْمٍ لایُعْصَی الله‌ُ فیهِ فَهُوَ یَوْمُ عیدٍ

لا تَدْخُلُ الْمَلائِکةُ بَیتَاً فیهِ خَمْرٌ اَوْ دَفٌ اَوْ طَنْبُورٌ اَوْ نَرْدٌ وَ لاتُسْتَجابُ دُعائُهُم وَ تُرفَعُ البَرَکةُ. خانه‌ای که در آن شراب، آلات موسیقی یا آلات قمار باشد ملائکه وارد آن نمی‌شوند و دعا اهل آن خانه اجابت نمی‌شود و برکت از آن خانه رخت می‌بندد.

مَنْ اَخَذَ رِشْوَةَ فَهُوَ مُشْرِک. کسی که رشوه بگیرد به خداوند مشرک شده است.

فقال (علیه السلام): اِنَّ (لا اِلَهَ اِلاَّ الله) شُروُطاً وَ اَنَا وَ ذُرِیتی مِنْ شُروُطِها. فرمودند: خیر، تنها توحید کافی نیست زیرا برای کلمه توحید (لا اله الا الله) شرایطی است که امامت من و ذریهٔ من از جمله آن شروط است.

لذت ایمان ۴۷۲ ـ لذت ایمان را چه زمانی می‌توان درک کرد؟ لایجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الایمانِ حَتی یتْرُک الکذْبَ وَ جِدَّهُ. طعم شیرین ایمان را هیچ بنده‌ای نچشد، مگر وقتی که هرگونه دروغ را، چه جدی و چه شوخی ترک کند.

چه کنیم که لذت گناه ما را به دام نیفکند؟ اُذکروا عِندَ المَعاصِی ذَهابَ اللَّذّاتِ و بَقاءَ التَّبعاتِ. به هنگام مواجه شدن با گناه به یاد داشته باشید که لذت آن زود می‌گذرد و گرفتاری‌های عواقب آن، می‌ماند.

برای به دست آوردن نام نیک و ماندنی چه باید کرد؟ مَنْ اَحَبَّ الذِّکرَ الْجَمیلَ فَالْیبْذُلْ مالَهُ. هر که دوست دارد نام نیک از او به جای ماند، از مالش بذل و بخشش کند (به نیازمندان).

ما علاقه داریم اهل بهشت باشیم ولی نمی‌دانیم چه باید بکنیم؟ مَنِ اشْتاقَ اِلَی الجَنَّةِ سَلاعَنِ الشَّهَواتِ. هر که مشتاق بهشت باشد (باید) شهوات (حرام) را فراموش نماید.

آیا صفت از خودراضی بودن، زیانهای دیگری هم دارد. بله، آدم را بی‌اعتبار و رسوا می‌سازد. مَنْ رَضِی عَنْ نَفْسِهِ ظَهَرَتْ عَلَیهِ الْمَعایبُ. آن که گرفتار بیماری از خودراضی بودن است، زشتیهای درونی روح او آشکار می‌گردد. بِالرِّضا عَنِ النَّفسِ تَظْهَرُ السَّوآتُ وَ الْعُیوُبُ. صفت ناپسند از خودراضی بودن، وسیله آشکار شدن زشتی‌ها و عیوب آدمی است.

ـ آیا از خودراضی بودن، زیان اجتماعی هم دارد؟ (آری) آن که از خود راضی است دشمنان زیاد پیدا خواهد کرد. مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السّاخِطُ عَلَیْهِ

حقوق مردم ۱۸۸ ـ در مورد حقوق جامعه چه می‌فرمائید؟ ادای حق بندگان خدا بر ادای حق خداوند مقدم است. پس اگر کسی حقوق بندگان را ادا نمود، می‌تواند حق خداوند را هم ادا کند. جَعَلَ الله‌ُ سُبْحانَهُ حُقُوقَ عِبادِهِ مُقَدَّمَةً لِحُقُوقِهِ فَمَنْ قامَ بِحُقُوقِ عِبادِاللهِ کانَ ذلک مُؤَدِیاً إِلَی الْقِیامِ بِحُقُوقِ اللهِ.

پناهگاه انسان در مشکلات ۱۸۵ ـ به هنگام بروز مشکلات چه باید کرد؟ بر خدا توکل کن. در همه مسائل و پیش‌آمدها، خود را به خدای خویش بسپار که به پناهگاه محکم و نگهدارندة توانمندی واگذار کرده‌ای. وَاَلْجِیء نَفْسَک فِی الأُموُرِ کلِّها اِلی اِلهِک فَاِنَّک تُلْجِئُها اِلی کهِفٍ حَریزٍ وَ مانِعٍ عَزیزٍ.

موقعی که جوانِ نورس را به سبب گناهانی که مرتکب شده، نکوهش می‌کنی مراقب باش که قسمتی از لغزشهای او را نادیده انگاری و از تمام جهات مورد اعتراض و توبیخش قرار ندهی، تا جوان، به عکس‌العمل وادار نشود و نخواهد از راه کجی و عناد بر شما پیروز گردد.

کسی که ثنای تو را (در حضورت) بگوید سرت را بریده است

به گفته امام صادق (علیه السلام): بَیتُ الغِناءِ لا تُؤمَنُ الفَجیعَةٌ و لا تُجابُ فیهِ الدَّعْوَةُ الغِناءُ یورِثُ النِّفاقَ و یعَقِّبُ الفَقْر... خانه‌ای که در آن موسیقی باشد از مرگ ناگهانی در امان نیست و دعا در آن مستجاب نیست و باعث نفاق و فقر صاحب آن می‌شود.