بریده‌هایی از کتاب گفتگو در محضر امیرالمؤمنین علی(ع)

پنج طایفه‌اند که اگر سبک شمرده شدند و مورد بی‌مهری قرار گرفتند، حقشان است: کسی که وارد بر دو نفر شود یا وارد بحث آن دو نفر گردد، در حالی که او را دخالت نداده‌اند؛ مهمانی که بر صاحب خانه فرمان دهد؛ و کسی که بی‌دعوت بر سر سفره‌ای حاضر شود؛ و کسی که سخن بگوید در حالی که دیگران به حرفش گوش نمی‌دهند؛ و آن کس که بر مسندی که حقش نیست، بنشیند.

مولای من بفرمایید نشانۀ دشمنان برونی چیست و چگونه باید آنها را شناخت؟ مَنْ لایبالِک فَهُوَ عَدُوُّک کسی که نسبت به تو و خوشبختی تو بی‌تفاوت است؛ او دشمن تو است. * * * ۴ ـ نشانۀ دیگری بیان فرمایید. قال (علیه السلام): مَنْ ساتَرَک عَیبَک وَ عابَک فی غَیبِک فَهُوَ العَدُوُّ فَاحْذَرْهُ. حضرت فرمود: هرکه عیب تو را از تو بپوشاند و در غیابت، از تو بدی بگوید او دشمن است از او پرهیز کن

به سخن توجه کن نه به سخنگو ۷۷ ـ گفتم: مولای من بعضی‌ها آدم خوبی نیستند ولی حرفهای خوبی می‌زنند و گفتار حقی دارند، آیا می‌توان به گفتار آنها توجه نمود یا چون آدم خوبی نیستند نباید به حرفهای خوب آنها توجه کرد؟ فقال (علیه السلام): لا تَنْظُرْ اِلی مَنْ قالَ وَ انظُرْ اِلی ما قالَ. حضرت فرمود: در سخن، نظر به گوینده مکنید بلکه نظر به گفتار نمایید. یعنی گفتار صحیح را از هر که باشد، یاد بگیرید.

گفتم: آیا می‌شود به دشمن اطمینان کرد؟ قال (علیه السلام): لا تَأمَنْ عَدُوّاً وَ اِنْ شَکرَ. فرمودند: خیر! هرگز به دشمن اعتماد مکن هرچند اظهار دوستی و سپاسگزاری کند.

گفتم: با دشمن چگونه باید برخورد کرد؟ قال (علیه السلام): مَنِ اسْتَصْلَحَ عَدُوَّهُ زادَ فی عَدَدِهِ. حضرت پاسخ داد: درصدد اصلاح و ساختن او باش زیرا: «هر که دشمن خود را اصلاح نماید بر عده و نیروی خود افزوده است.»

حضرت فرمودند: هوای نفس تو از هر دشمنی خطرناک‌تر است، سعی کن حتماً بر او غالب شوی وگرنه تو را به هلاکت می‌رساند. (زیرا منشأ فتنه‌ها، فسادها، ظلم‌ها، غیبت‌کردن‌ها، تهمت‌زدن‌ها، آبروریزی‌ها، جناح‌بندی‌ها، جنگ‌ها، قتل‌ها، اختلاف‌ها... همۀ اینها هوای نفس وخواهشها و تمایلات نفسانی است و لذا مبارزه با چنین دشمنی بر همه لازم است و لحظه‌ای نباید از او غافل شد.)

روزی را (از جانب خداوند) با صدقه دادن فرود آورید

راه نجات از مشکلات چیست؟ تَوَکلْ عَلَی اللهِ یکفیک. برخداوند توکل نما، امورت را کفایت خواهد کرد.

چه رفتارهایی باعث بی‌اعتبار شدن انسان در جامعه می‌شود؟ پنج طایفه‌اند که اگر سبک شمرده شدند و مورد بی‌مهری قرار گرفتند، حقشان است: کسی که وارد بر دو نفر شود یا وارد بحث آن دو نفر گردد، در حالی که او را دخالت نداده‌اند؛ مهمانی که بر صاحب خانه فرمان دهد؛ و کسی که بی‌دعوت بر سر سفره‌ای حاضر شود؛ و کسی که سخن بگوید در حالی که دیگران به حرفش گوش نمی‌دهند؛ و آن کس که بر مسندی که حقش نیست، بنشین

هیچ نادانی زیان بارتر از خودخواهی نیست، هرکه به فکر خود مغرور شود عقل او آسیب می‌بیند.