بریده‌هایی از کتاب پندهای‌ کوتاه از نهج البلاغه برای جوانان

امام – درود خدا بر او – به ما می‌آموزد که افراد باتقوی آن‌گاه که سر از خواب برمی‌دارند تمام همت و توجهشان یاد خداست.

أَکثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ بیشترین قتلگاه عقل‌ها در زیر برق طمعهاست

آن حضرت به عثمان بن حنیف که از شیعیان او و فرماندار بصره بود به‌خاطر شرکت در میهمانی ثروتمندی که فقرا را دعوت نکرده بود بازخواست کرده و او را مورد خطاب شدید قرار می‌دهد: چرا در میهمان کسی حضور پیدا کردی که فقط ثروتمندان را دعوت کرده و آنجا از فقرا خالی است و نسبت بدانها جفا شده است.

امام (ع) که پا افزار (کفش) خود را وصله می‌زد و به ابن عباس فرمود این پاافزار چقدر می‌ارزد؟ و او پاسخ داد، قیمتی ندارد. امام فرمود: وَ اللهِ لَهِی أَحَبُّ إِلَی مِنْ إِمْرَتِکمْ إِلَّا أَنْ أُقِیمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلا به خداوند سوگند این کفش بی‌ارزش را از حکومت بر شما بیشتر دوست می‌دارم مگر آن‌که بتوانم حقّی را بر پا دارم یا باطلی را برطرف کنم.

امام (ع) یکی از صفات پرواپیشگان و اهل تقوی را «عفو و گذشت» برمی‌شمارد

درست است که انسان باید ظلم‌ستیز و ظالم‌گریز باشد و اجازه ندهد که ظالم احساس امنیت کند. ولی این‌طور هم نیست که هرکس خطا و نامهربانی کرد مستحق نابودی باشد.

امام (ع) یکی از صفات پرهیزگاران را چنین بیان می‌فرماید: أَجْسَادُهُمْ نَحِیفَة

«میاسای زآموختن یک زمان»

کلُّ وِعَاءٍ یضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یتَّسِعُ بِهِ هر پیمانه‌ای بدانچه در آن ریزند پر شود، جز پیمانه‌ی دانش که هرچه در آن ریزند گسترش یابد.

همه ناراحتی‌ها و مشکلات اجتماعی زائیده فراموش کردن خدا و روز جزا و پشت کردن به دین است.

پارسایی و پرهیزکاری گوشه نشینی و کناره‌گیری نیست، بلکه مراعات قانون الهی و حرکت در خط صحیح و مراعات حق و حقوق دیگران، در متن کار و فعالیت است.

افْعَلُوا الْخَیرَ وَ لَا تَحْقِرُوا مِنْهُ شَیئاً فَإِنَّ صَغِیرَهُ کبِیرٌ وَ قَلِیلَهُ کثِیر از کارهای خیر مضایقه نکنید و هیچ‌یک از آنها را کم و ناچیز مشمارید که «کوچک» آن «بزرگ» و «اندک» آن «بسیار» است.

دوش مرغی به صبح می‌نالید عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش یکی از دوستان مخلص را مگر آواز من رسید بگوش گفت باور نداشتم که ترا بانگ مرغی چنین کند مدهوش گفتم این شرط آدمیت نیست مرغ تسبیح گوی و من خاموش گلستان سعدی، باب دوم در اخلاق درویشان، حکایت ۲۶

خداوند رزق و روزی را به نظام آورد و زیادی و کمی آن را قانونمند ساخت برخی را فراخ روزی و برخی را در محدودیت، و این عین عدالت است تا مردم در رفاه و یا سختی آزموده شوند و «سپاس» و «صبر» ثروتمند و فقیر به نمایش درآید.

مردم همه نان‌خور خداوندند و اوست که روزی آنها را ضمانت و اندازه‌گیری کرده است.

أَلَا وَ إِنَّهُ لَا یضُرُّکمْ تَضْییعُ شَی‌ءٍ مِنْ دُنْیاکمْ بَعْدَ حِفْظِکمْ قَائِمَةَ دِینِکم آگاه باشید که تباه شدن چیزی از دنیا با حفظ دینتان، به شما ضرری نزند؛ و نیز با از دست رفتن دینتان هر چند هرچه از دنیا به چنگ آورید، سودی به شما نرساند.

دوش مرغی به صبح می‌نالید عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش یکی از دوستان مخلص را مگر آواز من رسید بگوش گفت باور نداشتم که ترا بانگ مرغی چنین کند مدهوش گفتم این شرط آدمیت نیست مرغ تسبیح گوی و من خاموش گلستان سعدی، باب دوم در اخلاق درویشان، حکایت ۲۶

مَنْزُوراً أَکلُه کمْ مِنْ أَکلَةٍ مَنَعَتْ أَکلَاتٍ ای بسا شکمبارگی که مانع سلامتی گردد

بعضی می‌پندارند که قناعت کم مصرف کردن و یا دست خشک بودن، و مفهومی نزدیک به «خسیس بودن و فرومایگی» است؛ درحالی‌که معنای صحیح قناعت، برنامه‌ریزی، شناخت و مدیریت است که می‌تواند انسان را در هر شرایط محدود اداره کرده و زندگی او را سر و سامان بخشد.

امام فرمود: ای مردم از دو چیز بیش از هر چیز بر شما ترسانم: پیروی از هوای نفس و آرزوی دراز. امّا پیروی از هوای نفس و اطاعت از شهوات، آدمی را از حق جدا کند. و امّا آرزوی دراز، رستاخیز را از یاد برد.