بریده‌هایی از کتاب کلود ولگرد

در عالم از این حوادث قضا و قدری و از این ناسازگاری‌های ناشی از عناد و خیره‌سری که به غلط به «دست تقدیر» و به «مشیت الهی» تعبیر می‌شود بسیار پیش می‌آید.

در عالم از این حوادث قضا و قدری و از این ناسازگاری‌های ناشی از عناد و خیره‌سری که به غلط به «دست تقدیر» و به «مشیت الهی» تعبیر می‌شود بسیار پیش می‌آید.

تقریبآ همیشه به این نتیجه می‌رسیم که مردی لجوج و خیره‌سر که اعتماد بیجا به خود داشته و جز خودستایی چیزی نمی‌دانسته کورکورانه چنین بنایی را پی ریخته و به آخر رسانده است. در عالم از این حوادث قضا و قدری و از این ناسازگاری‌های ناشی از عناد و خیره‌سری که به غلط به «دست تقدیر» و به «مشیت الهی» تعبیر می‌شود بسیار پیش می‌آید.

خیره‌سری بدون هوش و ذکاوت حماقتی است که با جهل مرکب پیوند دارد و در واقع دنباله آن محسوب می‌شود، دنباله‌ای است که به زودی پایان نمی‌پذیرد.

سرابی را آب تصور می‌کرد. بسیارند کسانی که مرتکب همین خطا می‌شوند، یعنی در فاصله معینی لجاج و خیره‌سری را با عزم و اراده اشتباه می‌کنند و شمعی را به جای ستاره می‌گیرند.

برای زن خود شوهری نیکو و برای اطفال خویش پدری مهربان بود، ولی این امر مسلمآ وظیفه است نه تقوی و فضیلت.

خیره‌سری بدون هوش و ذکاوت حماقتی است که با جهل مرکب پیوند دارد و در واقع دنباله آن محسوب می‌شود، دنباله‌ای است که به زودی پایان نمی‌پذیرد.

زندانی محکوم به اعمال شاقه. وای خدایا! به راستی که مرگ هزار بار بر آن شرف دارد. گیوتین از کار اجباری بهتر است و عدم از دوزخ برتر. من حاضرم گردنم را تسلیم ساطور بران گیوتین کنم ولی به غل آهنین محکومین به اعمال شاقه نسپارم. بیچاره محکومین به اعمال شاقه! ای خدای عادل!

ای آقایانی که در قلب مجلس نشسته‌اید، ای ذوات محترمی که در طرفین آن جا گرفته‌اید، بدانید و آگاه باشید که اکثریت قریب به اتفاق ملت رنج می‌کشد. شما هر نامی که به حکومت بدهید، اعم از جمهوری یا مشروطه یا حکومت مطلقه مختارید ولی بدانید که اصل این است که ملت رنج می‌کشد. و جز این هیچ موضوعی مطرح نیست. ملت گرسنه است، ملت با سرما دست به گریبان است، فقر و مسکنت مردان را به جنایت و زنان را به فحشاء سوق می‌دهد. شما به ملتی که پسران رشیدش را زندان می‌گیرد و دختران فقیرش را روسبی‌خانه می‌رباید رحم کنید

جهل از علم بد بهتر است.

کاری کنید که قوانین پا به پای اخلاق پیش بروند. آقایان، بدانید که در فرانسه هر سال سر عده کثیری را از دم گیوتین می‌گذرانند. شما که در فکر صرفه‌جویی بودجه هستید به فکر صرفه‌جویی این سرهای نازنین بیفتید. شما که قلم قرمز به دست گرفته‌اید و جوش و حرارت «حذف کردن» دارید نام جلاد را نیز از لوح اجتماع حذف کنید. شما با حقوقی که به هشتاد جلاد می‌پردازید می‌توانید شش‌صد آموزگار استخدام کنید.

انسان به مقتضای طبیعت بدقلب و بدنهاد نیست.

اگر در ارابه گوسفند یا گاوی می‌بود که به کشتارگاه می‌بردند قطعآ بایستی پولی جلو ایشان بیندازند و مالیاتی بدهند لیکن سر انسان مجانی است و مالیاتی ندارد.

البته دزدی کرده و مرتکب قتل هم شده‌ام ولی شما آخر از خود بپرسید که من چرا دزدی کرده‌ام، چرا آدم کشته‌ام؟ آقایان قضات، اگر راست می‌گویید به این دو سؤال جواب بدهید!

سخن مردان نیرومند در دم مرگ ابهت و جلال مخصوصی پیدا می‌کند.

دریغا! انسان در جهان به جز یک موجود عزیز کسی را دوست ندارد و به او نیز از صمیم قلب تعلق خاطر داشته باشد، آن موجود نازنین و عزیز در جلو چشمش نشسته باشد و او را ببیند و نگاه کند و حرف بزند و جواب دهد ولی او را نشناسد؟ انسان به جز از آن یک تن محبوب از کسی انتظار تسلی و دلجویی نداشته باشد ولی او بیگانگی کند و نداند که چون طرف رهسپار دیار مرگ است ناگزیر به تسلی و دلجویی نیاز مبرم دارد!

دریغا! نمی‌دانم مرگ با روح ما چه خواهد کرد و آن را به چه صورتی خواهد انداخت! چه چیزی از روح ما خواهد گرفت و چه چیز به او خواهد بحشید! روح ما را در کجا خواهد گذاشت؟ آیا گاهی هم اعضای گوشتی یا چشم به او خواهد داد تا به سطح زمین نگاه کند و اشک بریزد!

آیا اعدام‌شدگانی هستند که به پای خود به نزد جلادان آمده و از ایشان تشکر کرده و گفته باشند: به‌به، چه ماشین خوبی اختراع کرده‌اید! این دستگاه را نگاه دارید زیرا طرز ساختمان آن بسیار عالی است!

چه کسی مدعی است که انسان در زیر ساطور گیوتین رنج نمی‌کشد؟ آیا مدعی چنین سخنی از گفته خود مطمئن است، چه کسی چنین سخنی به او گفته است؟ آیا هرگز شنیده است که وقتی سری را بریده‌اند آن سر خون‌آلود از زمین برخاسته و خطاب به مردم فریاد زده است که ای مردم من احساس درد نکردم!

خیره‌سری بدون هوش و ذکاوت حماقتی است که با جهل مرکب پیوند دارد و در واقع دنباله آن محسوب می‌شود