بریده‌هایی از کتاب مهاتما گاندی

بخشایش مردانه تر از کیفردادن است. بخشایش زینت سرباز است، لیکن خودداری از تنبیه بخشایش حساب نمی شود مگر وقتی که قدرت تنبیه موجود باشد؛ چه، بخشایش از طرف موجودی که قدرت ندارد بی معناست… من هند را بی قدرت نمی پندارم. صد هزار انگلیسی نمی توانند سیصد میلیون انسان را بترسانند… از طرفی نیرو در وسایل مادی نیست بلکه در ارادۀ سازش ناپذیر است. مراد از عدم زور، تسلیم شدن دربست به بدکار نیست بلکه مقابله با تمام نیروی روح در برابر ارادۀ ظالم است. بدین طریق است که فقط یک مرد واحد می تواند امپراتوری بزرگی را به مبارزه بطلبد و موجبات سقوط او را فراهم سازد….

نکتۀ دیگر که اساسی است این است که گاندی هیچ گونه حد و حصری را در مذهب هندو نه قبول دارد و نه اجازه می دهد: من معتقد نیستم که جنبۀ الوهیت فقط از آنِ کتب آسمانی وداست. من ایمان دارم که تورات و انجیل و قرآن و زند و اوستا نیز مانند «ودا» ها از جانب خدا نازل شده اند…

من از مذهب بت نمی سازم و هیچ عمل بدی را که در لوای نام مقدس او انجام بگیرد نمی بخشم… هیچ اشتیاق ندارم که کسی را به دین خود بیاورم مگر آنکه بتوانم از عقلش مدد بگیرم. من حتی حاضرم کهنسال ترین خدایان «شاسترا» را چنانچه نتوانند عقل مرا مجاب کنند نفی کنم

در نظر پیروان جائینیسم، محبت راهی است که بیش از درایت رهنمون بشر به خداوند است.

ما باید پروانه را متقاعد سازیم که آزادی در فضای بی کران از منزوی شدن در پیله خوش تر است…

نیم قرن پیش زور بر حق پیشی گرفته بود ولی امروز وضع بدتر شده، چنان که زور همان حق است، یعنی زور حق را خورده است.

تسلیم کورکورانه اغلب اوقات بسیار زیان بخش تر از اطاعت به زور تازیانۀ ظالم است. برای بردۀ ستم امید نجات هست ولی برای بندۀ عشق نیست.

هیچ ملتی نمی تواند با بریدن از سایر ملل رستگار شود. یا همه باید با هم نجات یابند و یا همه با هم نابود شوند

جنس لطیف جنس ضعیف نیست؛ بلکه به خاطر نیروی فداکاری و رنج کشیدن بی سروصدا و تحمل تحقیر و به سبب ایمان و هوش خود از جنس مرد شریف تر است.

هیچ چیز نه بدی و نه خوبی بدون قدرت ارزش ندارد. و بدی کامل بهتر از نیکی ناقص است.

«مجاز نیست که مردم را با زور تطهیر کرد».

خوشا به حال مردی که به تنهایی ملتی محسوب شود،

از دیوانه نباید کینه به دل گرفت، باید وسایل بدی کردن را از دست او بیرون آورد…

او به افروختن آتش ایمان توفیق می یابد. در بمبئی، بانوان خانواده های بزرگ پشت چرخ نخ ریسی می نشینند. هندو و مسلمان با خود عهد می کنند که دیگر به جز منسوجات ملی پارچه ای به تن نکنند.

او می خواهد که در تمام خانواده های هندوستان صنعت کهنسال ملی یعنی چرخ نخ ریسی (چرکا) از نو برقرار شود.

در عین حال که اختلافی عمیق با دولت دارم فرد فرد انگلیسیان را دوست می دارم.

اصل عدم توسل به زور اولین و آخرین آیۀ شریعت من است.

من بیم اکثریت را به دل دارم و از پرستش جمع بدون تعقل دلم به هم می خورد؛

باید ضمن دوست داشتن شیطان از شیطنت نفرت داشت.

اعتقاد به برحق‌بودن «طرد» و موجه‌بودن وجود «مطرودین» یکی از ابداعات شیطان است.