بریده‌هایی از کتاب مثنوی معنوی

عشقهایی کز پی رنگی بود عشق نبود، عاقبت ننگی بود

در غم ما روزها بیگاه شد روزها با سوزها همراه شد

* دمدمه این نای از دمهای اوست های و هوی روح از هیهای اوست

از خدا جوئیم توفیق ادب بی ادب محروم ماند از لطف رب

گر بدیدی حس حیوان شاه را پس بدیدی گاو و خر الله را

بانگ زد یارش که، بر در کیست آن؟ گفت بر درهم تویی ای دلستان

بند بگسل، باش آزاد، ای پسر چند باشی بند سیم و بند زر ۱.۲۸ گر بریزی بحر را در کوزه ای چند ُگنجد؟ قسمت یک روزه ای ۱.۲۹ کوزۀ چشم حریصان پُر نشد تا صدف قانع نشد، پُر دُرّ نشد

عاشقم بر رنج خویش و درد خویش بهر خشنودی شاه فرد خویش ۹۴.۱۷ خاک غم را سرمه سازم بهر چشم تا ز گوهر پر شود دو بحر چشم ۹۴.۱۸ اشک کان از بهر او بارند خلق گوهر است و اشک پندارند خلق

موم و هیزم چون فدای نار شد ذات ظلمانی او انوار شد ۸۶.۷ سنگ سرمه چون که شد در دیده گان گشت بینایی شد آن جا دیدبان ۸۶.۸ ای خنک آن مرده کز خود رسته شد در وجود زنده ای پیوسته شد ۸۶.۹ وای آن زنده که با مرده نشست مرده گشت و زندگی از وی بجست

ای بسا ظلمی که بینی در کسان خوی تو باشد در ایشان ای فلان ۷۳.۲۸

پس بدان که کسبها از ضعف خاست در توکل، تکیه بر غیری خطاست ۴۹.۳ نیست کسبی از توکل خوبتر چیست از تسلیم خود محبوبتر؟ ۴۹.۴ بس گریزند از بلا، سوی بلا بس جهند از مار، سوی اژدها ۴۹.۵ حیله کرد انسان و، حیله اش، دام بود آنکه جان پنداشت، خون آشام بود

هین غذای دل طلب از هم دلی رو بجو اقبال را از مقبلی ۳۵.۳۷ * دست زن در ذیل صاحب دولتی تا ز افضالش بیابی رفعتی ۳۵.۳۸ * صحبت صالح تو را، صالح کند صحبت طالح تو را، طالح کند

ما نبودیم و تقاضامان نبود لطف تو، ناگفتۀ ما میشنود ۲۹.۱۷ نقش باشد پیش نقاش و قلم عاجز و بسته، چو کودک در شکم ۲۹.۱۸ پیش قدرت، خلق ِ جمله بارگه عاجزان، چون پیش سوزن کارگه ۲۹.۱۹ گاه نقش دیو و، گه آدم کند گاه نقش شادی و، گه غم کند

* بگذر از ظن خطا، ای بدگمان انّ بعض الظنّ اتم آخر بخوان ۱۰.۱۲ بهر آن است این ریاضت وین جفا تا بر آرد کوره از نقره جفا ۱۰.۱۳ بهر آن است امتحان نیک و بد تا بجوشد، بر سر آرد زر ز بَد

صد هزاران نیزۀ فرعون را در شکست از موسئی، با یک عصا

داد حق عمری که هر روزی از آن کس نداند قیمت آن در جهان ۱۱۲.۳۰ خرج کردم عمر خود را دمبدم در دمیدم جمله را در زیر و بم

سوختم من، سوخته خواهد کسی؟

شکر نعمت، نعمتت افزون کند کفر، نعمت از کفت بیرون کند

گفت لیلی را خلیفه: کان توئی؟ کز تو مجنون شد پریشان و غوی؟ ۱۷.۲ از دگر خوبان تو افزون نیستی گفت: خامش، چون تو مجنون نیستی

هیچ گندم کاری و جو بر دهد؟ دیده ای اسبی، که کرۀ خر دهد؟