کتاب شب هزار و یکم

روشنَک: خِرَد تا به زنان برسد نامَش مکر می‌شود ــ نه؟ و مکر تا به مردان برسد نامِ عقل می‌گیرد!

خِرَد تا به زنان برسد نامَش مکر می‌شود ــ نه؟ و مکر تا به مردان برسد نامِ عقل می‌گیرد!

شهرناز: ما همسران تو شدیم تا از بارِ ستم بر جهان بکاهیم؛ و تو را گوییم در جهان داد و دَهِش نیز هست. ضحّاک: داد و دَهِش؟ من ضحّاک: م! شهرناز: ما نیز همین گفتیم! اگر جمشید بودی، جهان دیگر بود! ضحّاک: مرا دادگری همین است که بر تخت بنشینم و جهان مرا پرستاری کند، و باژ از همه‌جا مرا برسد در پای شکوِه من؛ و مارانم نگهبانانِ من باشند و زهرِ جان دشمنانم، و مغز بُرنایان خوراک ایشان کنم!

گفتم فغان و فسوسا آن خونها که خورده شد تا ویران ایران شد!

ضحّاک:[بر زانو]نام شما زدوده خواهد شد! شما بی‌خردید! پهلوانان می‌آیند و مرا زنجیر می‌کنند؛ و شما را جز سرزنش نمی‌رسد بدین که همسرانِ من بودید! در داستانها که از این پیکار می‌کنند سخنی از شما نخواهد رفت؛ آری ــ در این پیروزی در راه، کسی یادی از شما نخواهد کرد! شهرناز: من این برای نام نکردم ضحّاک؛ خواهرم ارنواز نیز. ما دختران جمشیدیم؛ جهان به داد می‌گستریم ــ و خود ارّه می‌شویم!

به خدا که عمری است ضَرَبَ صرف می‌کنیم و قَتَل! و آن‌چه هرگز ندیده‌ایم، آن‌که عَدَلَ صرف کنند یا نَصَفَ!

هرکس همان نقابی است که بر چهره می‌زند!

گفتم فغان و فسوسا آن خونها که خورده شد تا ویران ایران شد!

ماهَک: آیا لازم است چشمانَت از حدقه بیرون بکشیم تا بصیرت حاصل کنی در افشای اعاجمی که با تو در این توطئه اعانت کردند؟ عجمی: به خدا که در این کار، من تنهاتر از خودِ خدا بودم! خورزاد: آیا تو مدّعی هستی که تازی را فصیح‌تر می‌نویسی از عربِ عاربه و نوابغ سبعه؟ عجمی: آه ــ پس حسد است که مرا به چهار میخ می‌کشد؛ و حرص است که برای خود کیسه می‌دوزد! ماهَک: تو اجل‌رسیده مبانی چه دانی و تصریف و نصاب، که نثر و نظم پردازی! خورزاد: راست گویی ضَرَب صرف کن یا قَتَلَ! عجمی: به خدا که عمری است ضَرَبَ صرف می‌کنیم و قَتَل! و آن‌چه هرگز ندیده‌ایم، آن‌که عَدَلَ صرف کنند یا نَصَفَ!

در این جهان چرا باید زیست، آن‌گاه که قلم، دستی را حرمت نمی‌نهد که به وِی حرمت داد!