بریده‌هایی از کتاب مغزی که خود را تغییر می‌دهد

این دیدگاه می‌گوید اگر الگوهای اولیه‌ی ارتباط و عشق به دیگران در کودکی با مشکل مواجه شد، می‌تواند در ذهن کودک «سیم‌پیچی» شده و در بزرگ‌سالی تکرار شوند.

فروید معتقد بود که قابلیت انسان در اظهار عشق صمیمانه و تمایلات جنسی در طی مراحلی خود را نشان می‌دهند، قابلیتی که با اولین تماس‌های پرشور نوزاد با والدینش آغاز می‌شود.

هنگامی‌که «دوره‌ی حساس» فرامی‌رسد، پلاستیسیتی مغز در اوج خود است و حجم زیادی از تغییرات باید روی دهد؛ اما اوتیسم تا حد زیادی دارای شرایط ارثی است. اگر یکی از دوقلوهای یک‌تخمکی دچار اوتیسم باشد، در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد، آن‌یکی هم دچار این بیماری است؛ اما در مورد دوقلوهای دیگر، اگر یکی از آن‌ها دچار اوتیسم باشد، غالباً قُل غیراوتیستیک در استفاده از زبان و روابط اجتماعی مشکل دارد. بااین‌وجود شیوع اوتیسم با چنان میزانی در حال صعود است که نمی‌توان آن‌را فقط با علم ژنتیک توضیح داد.

یادگیری در حیواناتی که در محیطی پربار و محرک رشد کرده‌اند -محیطی که در آن جانوران دیگر، اشیایی برای کاوش، اسباب‌بازی‌هایی برای غلتاندن، نردبان‌هایی برای بالا رفتن و چرخ‌هایی گردان وجود دارد- بهتر از حیواناتی است که از نظر ژنتیکی همسان آن‌ها هستند اما در محیطی فقیر از این نظر پرورش پیدا کرده‌اند

هنگامی‌که ما به بزرگ‌سالی می‌رسیم نوعی عملیات «شاخه و برگ چینی» حجیم در مغز اتفاق می‌افتد و ارتباطات سیناپسی و عصبی که به‌طور گسترده مورد استفاده واقع نشده‌اند ناگهان از بین می‌روند؛ مدلی کلاسیک از گفته‌ی «یا از آنچه که داری استفاده کن یا آن‌را از دست می‌دهی». احتمالاً بهترین راه‌حل برای تقویت کردن بخش‌های ضعیف مغزی این است که از تمامی این دارایی‌های اضافه‌ی غشایی تا زمانی‌که در اختیار ما هستند استفاده کنیم. بااین‌وجود انجام ارزیابی مغزی در تمام دوران مدرسه و حتی در دوران کالج و دانشگاه می‌تواند مفید باشد.

هر چیزی که نیاز به تمرکز بالا دارد به سیستم کمک می‌کند؛ یادگیری فعالیت‌های فیزیکی که انجام آن‌ها نیاز به تمرکز دارد، حل پازل‌های دشوار و یا تغییر شغلی که نیاز به کسب تسلط برای انجام مهارت‌های جدید داشته باشد.

هر غروب نشانه‌ی طلوع دیگری‌ست

جالب توجه این است که تا لحظه‌ای که یک بافت زنده، کنار بخش مرده قرار داشته باشد، با مبارزه‌ای بی‌وقفه سعی می‌کند زمام امور را دست گرفته و از خاصیت پلاستیکی خود، در راستای زنده کردن بخش‌های مرده، بهره ببرد. و جالب‌توجه‌تر، نقشی است که یادگیری در روند زنده‌نگهداشتن نورون‌های مغز و فعال کردن آن‌ها ایفا می‌کند؛ و این مژده‌ای برای همه‌ی آنانی‌ست -به‌خصوص در ایام سالخوردگی- که می‌خواهند مغزی جوان داشته و خود را در برابر خطر بیماری‌هایی مانند آلزایمر بیمه کنند؛ هرچه بیشتر یاد بگیریم، مغزمان فعال‌تر شده و می‌تواند از پس مسئولیت‌های بیشتری برآید؛ نوعی زاد و ولد نورونی که باعث شگفتی‌های خداگونه‌ای در مغز می‌شود.

خاصیت پلاستیک مغز، پیام‌آور انقلابی عظیم در حوزه‌ی علم پزشکی و حتی روانشناسی ذهنی است؛ اینکه وقتی قسمتی از مغز می‌میرد و باعث ایجاد اختلال‌های گونان در بدن می‌شود، قابلیت این‌را دارد که با تمرین‌های پیاپی، به‌کمک سلول‌ها و نورون‌های همسایه، خود را بازسازی نموده؛ و یا نورون‌های همسایه، قسمتی از مسئولیت‌های همسایه‌های درگذشته را پذیرفته و کمک کنند تا اعضای مختل‌شده، کارایی خود را به‌دست آورند.

زوال حالت نرمال در زندگی بسیار سخت است. بروز آن باعث این احساس در او می‌شود که از مرگ به زندگی بازگشته، اما دوباره می‌میرد.

کودکانی که دچار ناتوانی در آموختن هستند، در پردازش شنوایی خود مشکل دارند. مشکل آن‌ها در پردازش ترکیبات معمول صامت- مصوتی است که سریع ادا می‌شوند و به آن‌ها «بخش‌های سریع گفتار» می‌گویند. این کودکان در شنیدن درست و دقیق این بخش‌ها مشکل دارند و در نتیجه نمی‌توانند آن‌ها را به‌طرز صحیح ارائه کنند.

کورتکس مغز صرفاً یاد نمی‌گیرد بلکه همیشه «یاد می‌گیرد که چگونه یاد بگیرد»

تمرینات مغزی می‌تواند مانند دارو بر بیماری‌های صعب‌العلاج مانند شیزوفرنی تأثیر داشته باشد، اینکه انعطاف‌پذیری مغز از گهواره تا گور وجود دارد و این‌که پیشرفت‌های اساسی در عملکرد شناختی مغز -مانند چگونگی یادگیری، تفکر، ادراک و به‌یاد آوردن– حتی در سنین کهن‌سالی امکان‌پذیر است. اختراعات ثبت‌شده‌ی اخیر مرتزنیچ بر اساس تکنیک‌هایی است که به سالمندان کمک می‌کند تا بدون تلاش در جهت حفظ کردن مطالب، مهارت‌های یادگیری زبان را کسب کنند.

نقشه‌های مغزی پایه و اساس آناتومی ندارند.

نورون‌هایی که جدا از هم پیغام می‌فرستند سیم‌پیچی‌شان از هم جداست یا به زبان دیگر نورون‌هایی که هم‌زمان عمل نمی‌کنند به هم متصل نمی‌شوند.

تئوری هب این موضوع را مطرح می‌کرد که ساختار عصبی با تمرین می‌تواند تغییر کند. تئوری تازه‌ی مرتزنیچ، به تبعیت از هب این بود که سلول‌های عصبی هنگامی‌که در یک‌لحظه از زمان فعال شوند بر روی نقشه‌های مغزی ارتباط محکمی با هم پیدا می‌کنند. تصور مرتزنیچ این بود که اگر نقشه‌ها می‌توانند تغییر کنند، دلایل امیدوارکننده‌ای وجود دارد که ممکن است افراد دچار مشکلات مادرزاد در مناطق پردازشگر نقشه‌ی مغزی – افراد دچار مشکلات یادگیری، مشکلات روانی، افرادی که دچار سکته یا آسیب‌های مغزی شده‌اند- بتوانند نقشه‌های جدید مغزی بسازند. نقشه‌های جدید مغزی در صورتی ساخته می‌شود که این افراد بتوانند در جهت ایجاد ارتباطات جدید در بین سلول‌های عصبی خود کمک کنند. ارتباطات جدید در بین سلول‌های عصبی از طریق فرستادن پیغام با یکدیگر و سیم‌پیچی به هم ایجاد می‌شود.

ماهیت رقابتی پلاستیسیتی می‌تواند حتی بعضی از محدودیت‌های ما در زمان سالمندی را حل کند. به مشکلاتی فکر کنید که سالمندان در هنگام یادگرفتن زبان دوم دارند. نگاه سنتی به این مقوله این است که یادگیری زبان سخت است، زیرا «دوره‌ی حساس» برای یادگیری آن پایان یافته است. در نتیجه دوران سالمندی برای ما مغزی باقی می‌گذارد که برای تغییر ساختار زیاده از حد سخت و انعطاف‌ناپذیر است؛ اما کشف زمینه‌های رقابت‌جویانه در پلاستیسیتی به ما می‌گوید امکانات بیشتری در این زمینه وجود دارد. با افزایش سن هرچه بیشتر از زبان مادری خود استفاده کنیم، این زبان بیشتر بر فضای نقشه‌ای زبانی مغز ما غالب می‌شود. به‌دلیل همین قابلیت تغییر مغز -و ماهیت رقابتی پلاستیسیتی آن- است که پایان دادن به سلطه‌ی زبان مادری و یادگرفتن زبان دیگر، چنین مشکل است.

ماهیت رقابت‌جویانه‌ی پلاستیسیتی بر همه‌ی ما تأثیر دارد. در مغز هر یک از ما جنگی بی‌پایان میان عصب‌ها در جریان است. اگر ما دیگر بر روی مهارت‌های ذهنی خود تمرین نکنیم، موضوع این نیست که صرفاً آن‌ها را فراموش می‌کنیم: فضای نقشه‌ی مغزی که مربوط به انجام آن مهارت‌هاست توسط مهارت‌هایی اشغال می‌شود که در عوض به انجام آن‌ها مبادرت می‌کنیم. اگر تابه‌حال از خود پرسیده باشید: «من چقدر باید بر روی زبان فرانسه، نواختن گیتار یا حساب تمرین کنم تا مهارتم را در این زمینه‌ها حفظ کنم»؟ سؤال شما در زمینه‌های رقابتی پلاستیسیتی است. درواقع شما می‌پرسید چقدر باید روی انجام این فعالیت تمرین کنید تا در نقشه‌ی مغزی شما جای خود را به فعالیتی دیگر ندهد.

آزمایش نشان داد اگر عصب مدیان قطع شود، اعصاب دیگر که هنوز با سیگنال‌های الکتریکی انباشته می‌شوند برای پردازش اطلاعات ورودی خود فضای نقشه‌ای مربوط به عصب قطع‌شده را اشغال می‌کنند. هنگامی‌که نوبت به قدرت پردازش ذهنی می‌رسد نقشه‌های مغزی تابع قانون رقابت بر سر منابع ارزشمند خود هستند و قاعده‌ای که می‌گوید «یا از آنچه که داری استفاده کن یا آن‌را از دست می‌دهی».

محیط غنی و دارای محرک باعث رشد مغز می‌شود. در گذر سال‌ها آزمایش‌های او و دیگران نشان داده‌اند که تحریک مغز باعث رشد در هر زمینه‌ی ممکنی می‌شود.