بریده‌هایی از کتاب فلسفه خلقت

اینان فقط به حیات طبیعی نگریسته و می‌خواهند فلسفه حیات را از همین حیات به دست آورند. و چون برای این حیات نمی‌توانند فلسفه‌ای به دست آورند، لذا به نفی زندگی و معناداری حیات می‌پردازند.

مانده‌ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا یا چه بودست مراد وی از این ساختنم از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم

انِّما اَمْرُه اذا اَرادَ شَیئاً اَن یقُول لَه کن فَیکون؛ هرگاه خداوند اراده آفرینش چیزی را بنماید، همین که بگوید باش ایجاد می‌شود.

برای آن که بتوان به فلسفه زندگی و هدف آفرینش دست یافت، باید خود را از زندگی طبیعی کنار کشید و از افقی بالاتر به آن نگریست. تو کز سرای طبیعت نمی‌روی بیرون کجا به کوی حقیقت گذر توانی کرد

کودکان سازند در بازی دکان سود نبود جز که تعطیل زمان شب شود در خانه آید گرسنه کودکان رفته بماند یک تنه این جهان بازی‌گه است و مرگ شب باز گردی کیسه خالی پر تعب سوی خانه گور تنها مانده‌ای با فغان واحسرتا برخوانده‌ای شد برهنه وقت بازی طفل خرد دزد ناگاهش کلاه وکفش برد شب شد و بازی او شد بی‌مدد رو ندارد که سوی خانه رود نی‌شنیدی انما الدنیا لعـب باد دادی رخت و کشتی مُرتَعب پیش از آن که شب شود جامه بجو روز را ضایع مکن در گفت‌وگو

دکتر هشترودی از جمله کسانی بود که چون معمای آفرینش را در نیافته بود به نومیدی و پوچی کشانده شده بود. به طوری که در اواخر عمر ناتوانی از حل معمای آفرینش، در رفتار و کردار او تأثیر بسزا گذارده بود چنان که همسر وی می‌نویسد: همین نتوانستن و سر درنیاوردن دکتر را به تب و تاب می‌انداخت. بازتاب این ناتوانی در برابر معمای وجود، به پرخاش‌ها، تنگ خلقی‌ها و خروشیدن‌ها بدل می‌شد. روزهای آخر عمر، به همین خاطر انزوا گزید و از همه برید.

و چه بسیار دانشمندانی که سالیان دراز به مشاهده و مطالعه جهان هستی می‌پردازند، اما از آن‌جا که نمی‌کوشند تا قیافه آیه‌ای بودن عالم را درک کنند به غایت‌داری هستی توجه نمی‌کنند. در واقع اگر کسی به مشاهده جهان هستی بپردازد، نظم و قانون حاکم بر همه اجزاء و عناصر آن را درمی‌یابد و پس از تفکر در این زمینه است که آدمی پی می‌برد که این نظم حاکم بر عالم نمی‌تواند به خود اجزای جهان مستند باشد، بلکه باید به نیروی فوق عالم ماده و طبیعت متصل باشد، که هر آن فیض وجودی او کاروان هستی را به سر منزل مقصود می‌کشاند.

وَ ما خَلَقْنا السِّموات وَ الاَرْض وَ ما بَینَهُما لاعبین

وَ مَا لحَیوةُ الدُّنیا الاّ لَعب و لَهوٌ ولَدّارالاخرَةُ خَیرٌ للِّذین یتَقّوُن

لهو: بعد دیگر حیات دنیوی، سرگرمی است. یعنی کاری که اشتغال به آن، انسان را از کارهای مهم دیگر باز می‌دارد. در فرق میان لهو و لعب گفته‌اند که لعب نتیجه‌اش تنها فوت وقت است، اما لهو علاوه بر اتلاف، مستلزم بازماندن از کار مهم نیز هست.