بریده‌هایی از کتاب شناخت اختلالات شخصیتی قبل و بعد از ازدواج

حساس می‌کند بی‌کفایت است و این احساس را به محیط اطراف، دیگران و نیز به آینده‌اش فرافکنی می‌کند (تصور می‌کند دیگران نیز همین حس را نسبت به او دارند).

نمی‌توانست از لحظۀ حال و مکانی که در آن قرار داشت لذت ببرد. گویی ترجیح می‌داد انسان درمانده و بدبختی از خود به نمایش بگذارد و همواره به جای لذت و خوش‌گذرانی به قسمت بد و ناراحت کنندۀ موضوع توجه می‌کرد (او به طور قطع همیشه نیمۀ خالی لیوان را می‌دید).

در نهایت شاید واقعاً از شنیدن خبر متارکۀ شما رنج عاطفی ببرد اما قادر نخواهد بود این احساس را به شکل مؤثری بروز دهد.

یا شاید با تحکم شکایت کند که شما با بی‌انصافی عمل می‌کنید و از قوانین رابطه‌ای و ازدواج پیروی نمی‌کنید و با سماجت به شما گوشزد کند که طبق الزامات قید شده در قرارداد ازدواج شما مجبورید بمانید.

شخصیتی وسواسی- اجباری را داشته باشد- نسبت به سایر شخصیت‌های آسیب دیده که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته‌اند، رنج و ناراحتی کمتری را تجربه خواهد کرد. دلیل اصلی آن می‌تواند این باشد که این اشخاص به لحاظ احساسی خشک و بی‌عاطفه هستند و نیز فاصلۀ احساسی خود را با دیگران حفظ می‌کنند. او بعد از رفتن شما قطعاً خود را بیشتر از گذشته غرق در کار و برنامه‌های روزانۀ خود می‌کند.

روان درمانی ممکن است نتیجه‌بخش باشد درست است که روان درمانی عموماً آسیب‌های شخصیتی را درمان نمی‌کند اما احتمال تاثیر مثبت مشاوره و درمان در شخصیت‌های وسواسی- اجباری بیش از سایر اختلالات شخصیتی مطرح شده در این کتاب است. یکی از رموز موفقیت و تاثیرگذاری روشهای درمانی این است که آن را به عنوان یک «تکلیف» و «کار» معرفی کنیم.

کمبود محبت، خشکی و انعطاف‌ناپذیری، عدم صبر و شکیبایی در محیط خانه، سبب می‌شود کودک یاد بگیرد همواره نسبت به خود و عملکردهایش بسیار انتقادآمیز رفتار کند.

شخصیتی وسواسی- اجباری، اختلال در نحوۀ کنترل زندگی است. هر چه فرد مبتلا بیشتر غرق در کنترل امور زندگی‌اش می‌شود بیشتر آسیب می‌بیند. وقتی احساس کند کنترل امور از دستش خارج شده و برای به دست آوردن دوبارۀ آن به کار مفرط مشغول می‌شود، یک چرخۀ منفی به وجود می‌آید. هرچه سخت‌تر برای رسیدن به نظم و ظرافت بی‌نقص تلاش می‌کند، کارایی‌اش کمتر شده و بیشتر از قبل حس می‌کند کنترل امور از دستش خارج شده. در نهایت عدم دست‌یابی یا حفظ «نظم مطلق» باعث می‌شود به شدت احساس ترس کند در نتیجه بیشتر از قبل سعی می‌کند کنترلش را روی امور زندگی افزایش دهد و تلاش کاری‌اش را دو چندان می‌کند. اما همان طور که خواهید دید، در این میان اطرافیان او هستند که به شدت سختی می‌کشند.

مهم است که اختلال شخصیتی وسواسی- اجباری (OCPD) را از اختلال وسواسی- اجباری (OCD) تشخیص دهید. این دو عبارت اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، در حالی که برخلاف شباهت ظاهری، دو مقولۀ کاملاً جدا از یکدیگر می‌باشند. افرادی که به اختلال وسواسی- اجباری دچارند برای کنترل وسواس‌های فکری که اضطراب برانگیز هستند (مانند تصور آلودگی با میکروب) عادت به انجام افراطی برخی امور داشته و پایبند به آداب خاصی هستند (مثلاً آداب شست و شو و یا شستن بیش از حد دست‌ها)، اما به یاد داشته باشید اختلال شخصیتی وسواسی- اجباری شامل ویژگیهای رفتاری از قبیل کمال‌پرستی، کنترل کردن، نظم بخشیدن، خشک و منضبط بودن و لجبازی می‌شود در حالیکه این اشخاص به ندرت دچار اضطراب شده، و یا به شکلی وسواس گونه غرق در افکار آزاردهنده می‌شوند.

تشویق یا تحسین دیگران در او راهی ندارد، به شکلی انعطاف‌ناپذیر نسبت به دیگران دیدگاهی پیش داورانه دارد و سرد برخورد می‌کند. او نه تنها در پول خرج کردن خسیس است بلکه در محبت و مهربانی به دیگران نیز به همین میزان خساست به خرج می‌دهد. در مقایسه با درآمدی که دارد بسیار کم خرج است و عقیده دارد برای آینده باید پول جمع کرد و همواره کنترل اوضاع اقتصادی را در دست گرفت. آن چنان غرق در نظم بخشیدن، پیش‌بینی امور و کنترل زندگی است (همۀ اینها جزء نیازهای درونی اوست) که قادر نیست تاثیراتی را که این رفتارها در اطرافیانش دارد، درک کند. دیگران او را آدمی «لجباز» و «کنترل‌گر» می‌دانند.

جدیت و انعطاف‌ناپذیری مانع از این می‌شود که شخصیتی خشک و منضبط به دیگران اعتماد کرده و انجام امور را به آنها محول کند. او با لجبازی معتقد است تنها شیوۀ او درست می‌باشد. برای یادگیری و یا در نظر گرفتن عقاید و نظرات دیگران فکر بسته و نرمش ناپذیری دارد. اگر مجبور شود اجرای امور را به افراد دیگر بسپارد (این مسئله باعث اضطراب و نگرانی او می‌شود)، دائماً جزئی‌ترین دستورالعمل‌ها را گوشزد می‌کند و انتظار اطاعت محض از آنها را دارد. اگر این دستورالعمل‌ها با دقت انجام نشود خشمگین و آزرده خواهد شد. اگر به طور همزمان در حال انجام کار دیگری باشد و از برنامه‌ریزی زمانی‌اش عقب مانده باشد (کمبود وقت در کارها مشکل رایج این افراد است) به ندرت حاضر به قبول همکاری دیگران می‌شود چون با لجاجت اعتقاد دارد فقط خودش قادر به انجام صحیح آن کار می‌باشد. این موضوع باعث می‌شود افرادی که زیردست او کار می‌کنند (و نیز همسرش) اعتماد به نفس خود را از دست داده و آن را نوعی توهین به خودشان تلقی کنند.

اگرچه نسبت به دیگران خوش‌رفتار نیست اما در مقابل افرادی که از او بالاتر هستند بسیار با ادب و با نزاکت برخورد می‌کند. او قوانین و ضوابطی که در زندگی و در کارش حکم فرماست را به عنوان حجت و حرف اول و آخر در نظر می‌گیرد. به سختی قادر به تحمل قانون شکنی است (چه در زندگی خصوصی و چه در محیط کار).

شخصیت وسواسی- اجباری دیدگاه بسته و خشکی به مسائل اخلاقی، ارزش‌ها و کردارهایش دارد و به شکل انعطاف‌ناپذیری وجدان کاری دارد. همان طور که ممکن است پی برده باشید او رابطۀ خوبی با اعتدال و میانه‌روی ندارد. این را می‌توان در دقت و موشکافی افراطی‌اش و نیز در وجدان کاری انعطاف‌ناپذیرش دید. با دیگران حق به جانب رفتار می‌کند و دیدگاهش نسبت به سایر افراد با پیش‌داوری همراه است و غالباً ضوابط اخلاقی سفت و سختی را چه در محل کار و چه در رابطه‌هایش اعمال می‌کند.

شخصی که مبتلا به نوع حاد این اختلال است، ممکن است در دستشویی نیز به کارش بپردازد مثلاً به تهیۀ گزارش کاری‌اش مشغول شود. شاید او را نشسته روی نیمکت ببینید در حالیکه همزمان به ایمیل‌هایش پاسخ می‌دهد، با هدفون به تماس‌های تلفن همراهش جواب می‌دهد و شاید گهگاهی به اطرافش نگاهی بیاندازد. اگر او قصد انجام فعالیت اضافی را داشته باشد (مانند فعالیت‌های ورزشی) آن را مانند وظایف شغلی‌اش با دقت و جدیت فراوان انجام می‌دهد. به عنوان مثال اگر عضو تیم بیسبال محل کارش شود، جزئیات آماری دقیق از عملکرد هر یک از بازیکنان و نیز بررسی جزئی و موشکافانه‌ای از نحوۀ بازی تیم‌های رقیب تهیه می‌کند.

. دلیل این امر کمال‌پرستی شخصیت وسواسی است و نیز معیارهایی که او برای عملکردش در نظر می‌گیرد اغلب افراطی و غیرواقع‌بینانه هستند. او می‌خواهد همه جوره «کامل» باشد از این رو زمانی مفرط را صرف به دست آوردن «کمالی» می‌کند که در کارها به دنبالش است حتی به قیمت از دست دادن زمان و تاخیر در انجام کارهای مهم.

شخصیت‌های وسواسی در پرداختن به جزئیات کارها اغلب زمان و کوشش فراوانی اختصاص می‌دهند تا آنجا که در انجام امور مهم و اساسی با کمبود زمان مواجه می‌شوند. مانند این است که سر میز شام ترجیح دهید غذاهای لذیذتر را در پایان میل کنید اما نهایتاً اشتهایی برای خوردن آنها ندارید! مدیریت دقیق زمان و انرژی به درستی انجام نمی‌شود و همین باعث می‌شود توجهی طولانی به جزئیات صورت بگیرد که اصلاً حائز اهمیت نیستند

دانشجویان مبتلا به این اختلال شخصیتی به جای درس خواندن ممکن است ساعت‌ها وقت خود را صرف تهیۀ کارتهای رنگی مرتبط با آن درس و یا مرتب کردن میز مطالعۀ‌خود کنند. تناقض اینجاست که این اشخاص قصد دارند کنترل زندگی و امور اطراف را در دست بگیرند و این خواستۀ آنها به اندازه‌ای است که تسلط خود را بر روی امور مهمتر از دست داده و هدف اصلی فعالیتی که مدنظر آنهاست در نهایت گم می‌شود

شخصیت‌های وسواسی- اجباری زندگی خود را با نظم و سازماندهی افراطی مدیریت می‌کنند. آنها عادت کرده‌اند فقط رنگهای سیاه و سفید را در زندگی ببینند و با قسمت خاکستری آن هیچ حس راحتی ندارند. تصمیم‌هایی قاطع در زندگی می‌گیرند که به هیچ وجه قابل بحث یا تغییر نیستند. تهیۀ فهرست یا لیست کارهایی که باید انجام شود یکی از علائق آنهاست و با دقت و موشکافی تمام آن را به انجام می‌رسانند. در حالی که قبول داریم تهیۀ لیست یا برنامه‌ریزی برای نظم بخشیدن به زندگی بسیار مفید می‌باشند، شخصیت‌های وسواسی- اجباری در این امر به شکلی افراطی پیش می‌روند.

فرد مبتلا به اختلال شخصیتی وسواسی- اجباری به سختی می‌تواند جزئیات را رها کرده تا به کلیاتی که چه بسا مهم تر هستند بپرداز

ویژگیها و تشخیص شخصیت وسواسی- اجباری - او آن چنان درگیر جزئیات، قوانین، نظم، تهیه فهرست و برنامه‌ریزی حساب شده می‌باشد که هرگونه فعالیت شادی بخش و لذت در زندگی او گم شده و بی‌معناست. - به اندازه‌ای وسواسی و کمال‌گراست که هیچ کاری درنظرش کامل و بی‌نقص نیست. -‌ به شکلی افراطی خود را وقف کار و مثمرثمربودن می کند (حتی به قیمت محروم کردن خود از تفریح، فعالیتهای شادی بخش و داشتن روابط خوب). - نسبت به اصول اخلاقی بسیار پایبند و انعطاف ناپذیر است. -‌ نمی‌تواند اجناس قدیمی، پاره و بی‌ارزش را دور بیاندازد حتی اگر هیچ ارزش معنوی نیز نداشته باشند. -‌ مایل نیست اختیار امور را به دست دیگران بسپارد مگراینکه مطمئن شود تمام کارها دقیقاً به همان صورت که او می خواهد انجام خواهد شد. -‌ در خرج کردن برای خود و دیگران بسیار خسیس است. - خشک، منضبط و لجباز است و بسیار کنترل‌گر است.