بریده‌هایی از کتاب شناخت اختلالات شخصیتی قبل و بعد از ازدواج

نیازهای عاطفی شخصیت وابسته هیچ گاه ارضا شدنی نیستند. این شخص به عنوان شریک یک رابطه عاشقانه، به طور فزاینده احساس وابستگی می‌کند تا جایی که نیازمندی‌اش موجب یأس و سرخوردگی شما می‌شود

گاهی اوقات به روانشناس خود وابستگی بسیاری پیدا می‌کند. در اینجا هنر و مهارت آن روان درمانگر لازم است تا با تعیین حد و مرز مشخص و با گذشت زمان استقلال و خودکفایی را در بیمارش افزایش دهد.

نکتۀ خوبی که در مورد شخصیت‌های وابسته وجود دارد این است که آنها برای ایجاد تغییر و تحول در رفتارهای خود در مقایسه با دیگر اختلالات شخصیتی با انگیزه‌تر هستند.

هیچ‌گاه فراموش نکنید؛ تشویق و تقویت بسیار موثرتر از تحقیر و شرمنده کردن یا تهدید به جدایی می‌باشد.

موضع‌گیری شخصیت وابسته در مقابل تصور وحشتناک تنها ماندن، مراقبت و حمایت از خودش می‌باشد. او خودداری از یادگیری مهارتهای مختلف زندگی را یکی از راه‌های رسیدن به این هدف می‌داند و آن را در تمام زندگی‌اش به کار می‌بندد.

تحقیقات نشان می‌دهد هر چه شبکۀ حمایتی و چرخۀ روابط اجتماعی انسان وسیع‌تر باشد، باعث خوشحالی و سلامت هر چه بیشتر او خواهد شد.

رفتارهایی را در دیگران تقویت کنیم که دوست داریم در آینده شاهد تکرار آن باشیم. در روابط خود گاهاً به طور ناخواسته سبب تقویت رفتارهایی در دیگران می‌شویم که به آنها علاقه‌ای نداریم. این موضوع را می‌توان «تقویت ناخواسته» در نظر گرفت.

«پلنگ هیچ‌گاه نمی‌تواند خال‌های سیاه پوستش را محو کند» در مورد شخصیت وابسته صدق می‌کند

بدترین ترسی که همواره درونشان بوده درست و موجه جلوه می‌کند: ترس از عدم تمایل شما به دلگرمی دادن و توجه نشان دادن بی‌قید و شرط به او و نیز ترس از تصمیم شما به ترک این رابطه. این ترس می‌تواند برای او شکل یک بحران در آید و یا او را درصدد یافتن رابطۀ دیگری بیاندازد که امید دارد در آن نیازهای خود را برآورده سازد.

بدترین ترسی که همواره درونشان بوده درست و موجه جلوه می‌کند: ترس از عدم تمایل شما به دلگرمی دادن و توجه نشان دادن بی‌قید و شرط به او و نیز ترس از تصمیم شما به ترک این رابطه. این ترس می‌تواند برای او شکل یک بحران در آید و یا او را درصدد یافتن رابطۀ دیگری بیاندازد که امید دارد در آن نیازهای خود را برآورده سازد.

آنها آشکارا تمایل دارند تا به خاطر اوضاع نابسامانی که ساخته و پرداختۀ خودشان است دیگران را سرزنش کنند.

هر زمان که تصمیم به قطع رابطه با او می‌گیرید، هراس و ناامیدی او شما را متقاعد می‌کند که اوضاع آن چنان بد و غیرقابل تحمل نیست و نیز این احساس به شما دست می‌دهد که اگر با رها کردن او به احساساتش ضربه بزنید قادر به تحمل عذاب وجدان خود نیستید. در حقیقت ترسی که از واکنش احساسی طرف مقابل خود به رهاشدنش، احساس می‌کنید دلیل قانع کننده‌ای برای ماندن در هیچ رابطه‌ای نیست: بلکه برعکس محرک بسیار محکم و تاثیرگذاری است تا او همچنان به رفتارهای مخربش ادامه دهد.

ماندن در رابطه‌ای که طرف مقابل شما شخصیت وابسته و مهرطلبی دارد به معنای تحمل وابستگی‌های بی‌پایان اوست.

شخصیت وابسته نیازهای عاطفی بی‌پایانی دارد و خواسته‌های طاقت‌فرسایی را هم در روابط عادی و هم در روابط عاشقانه‌اش مطرح می‌کند. او آن چنان توجه، رسیدگی و حمایت افراطی از طرف مقابل خود توقع دارد که توان فرسا بودن آن برای هر کسی که با او ارتباط دارد به وضوح ملموس است. در نهایت هر دوی آنها احساس می‌کنند در این رابطه نیازهایشان برطرف نشده و این مسئله رنجیدگی خاطر و نارضایتی آنها را در پی دارد.

باید بدانید این رابطه از نظر عاطفی هیچ تعادلی نخواهد داشت. شما در این بین باید نقش پدر/ مادری با عاطفه را بازی کنید و برای او به هیچ وجه غیرعادی نیست که روز به روز بر شدت مهر طلبی‌اش افزوده شود. هر چه قدر او وابسته‌تر و محتاج‌تر شود به همان میزان حرمت نفس و خودکفایی‌اش آسیب می‌بیند. فرسودگی روانی در این نوع رابطه‌ها بسیار دیده می‌شود، هر دو طرف نهایتاً با سرگشتگی و بحران روبرو می‌شوند و نتیجه آنکه هیچ یک از شما طعم رضایت و خوشحالی را نخواهد چشید.

شما در این بین باید نقش پدر/ مادری با عاطفه را بازی کنید و برای او به هیچ وجه غیرعادی نیست که روز به روز بر شدت مهر طلبی‌اش افزوده شود. هر چه قدر او وابسته‌تر و محتاج‌تر شود به همان میزان حرمت نفس و خودکفایی‌اش آسیب می‌بیند. فرسودگی روانی در این نوع رابطه‌ها بسیار دیده می‌شود،

تعیین حد و مرز جدی و قاطع و یا فاصله گرفتن از او ممکن است وابستگی و نیازمندی او را بیشتر از قبل کند. این چرخۀ منفی بی‌پایان و طاقت فرسا خواهد بود.

مرد آن قدر در محیط کار افسرده و ضعیف ظاهر شد که رئیسش تمام ماجرا را فهمید و مسئولیت مدیریت کردن زندگی او را به عهده گرفت (در پشت سرگذاشتن تمام مراحل طلاق او را راهنمایی کرد، حضانت فرزندش را گرفت و وضعیت مالی او را سر و سامان بخشید). البته آن مرد بعد از آن به روانشناس خود بسیار وابسته شد و برای پیدا کردن افرادی که حامی مناسبی برایش باشند به دلگرمی و تشویق فراوانی نیاز داشت.

به هر حال نباید فراموش کنید که مردها نیز دچار اختلال وابستگی می‌شوند. مثالی که در ادامه آمده این حقیقت را به اثبات می‌رساند. یکی از مراجعینی که برای مشاوره به مرکز ما آمد، مردی بود که پس از بازگشت از یک سفر کاری به طرز غیرمنتظره‌ای همسر خود را با مرد دیگری در تخت خواب دیده بود. آن مرد به جای اینکه مستقیماً با این شرایط رو در رو شود، وحشت از دست دادن همسرش و تنها ماندن او را بر آن داشت تا در اتومبیلش که آن را چند کوچه پایین‌تر از منزل خود پارک کرده بود زندگی کند. این در حالی بود که همسر خیانت‌کارش اصرار داشت که برای سرو سامان دادن به اوضاع به زمان کافی نیاز دارد. مرد هنوز هم به زن خرجی ماهیانه می‌داد و به کسی نگفته بود که چه اتفاقی افتاده است. ترس او از طرد شدن توسط همسرش آن قدر زیاد بود که حتی وقتی همسرش به او گفت که دیگر اجازه ندارد دختر دوساله‌اش را ببیند، هیچ مخالفت یا دعوایی با او نکرد.

اختلال شخصیتی وابستگی، در زنان به اندازۀ قابل توجهی بیشتر از مردان است. برای توضیح این امر که چرا در شیوع این اختلال تفاوت جنسی وجود دارد دلایل متعددی را می‌توان مطرح کرد. اول آنکه دخترها در مراحل اولیۀ زندگی خود بیشتر از پسرها در جهت نشان دادن علائم وابستگی تقویت می‌شوند. دخترها برای رسیدگی، توجه به دیگران و مقدم دانستن نیازهای اطرافیان مورد تشویق و پاداش قرار می‌گیرند. دوم آنکه در برخی فرهنگ‌ها شاهدیم که رفتارهای محتاج گونۀ زنان ارزش شمرده می‌شود؛ اطاعت محض، منفعل بودن و خدمت رسانی فداکارانۀ زنان در بسیاری از فرهنگ‌ها و مناطق جغرافیایی خاص مورد تحسین قرار می‌گیرد. دلیل آخر اینکه در موقعیت‌های استرس‌زا واکنش‌های زن و مرد با یکدیگر متفاوت است؛ مردان ممکن است در این شرایط دست به خشونت زده و یا ترفندهای جدی دیگری از آنها سر بزند. در حالی که زنان در این مواقع در نقش شخصیتی که حامی و مراقب است فرو می‌روند. هر دوی این رویکردها قابلیت رشد و نهادینه شدن را دارند.