بریده‌هایی از کتاب وضعیت آخر

رویدادهای گذشته در مغز نه تنها جزء به جزء با تصویر و صدا ضبط می‌شوند، بلکه احساس مربوط به آن رویداد نیز ضبط می‌گردد. یک رویداد و احساس مربوط به آن در یک جا ضبط و به‌طرزی ناگشودنی در هم قفل می‌شوند، بدانگونه که بعدآ یکی را بدون دیگری نمی‌توان برانگیخت.

منظور کتاب حاضر نه تنها ارائه اطلاعات جدید، بلکه کوشش برای پاسخ به این مسئله است که چرا مردم غالبآ به همان خوبی که طبیعتآ بلدند زندگی نمی‌کنند.

یک روز، دانشجوی جوانی از بخش خدمات توسعه دانشگاه کشاورزی، در کشتزاری به دهقان سالخورده‌ای برخورد که با یک کلوخ‌شکن کهنه مشغول کار بود. دانشجوی جوان ویزیتوری بود که برای فروش کتاب تازه‌ای حاوی مطالب سودمندی درباره طرق حاصلخیز کردن خاک و تکنیکهای بهتر و تازه کشاورزی، از این مزرعه به آن مزرعه می‌رفت. جوان پس از نطق کوتاه و بسیار مؤثری که معلوم بود در اجرای آن تمرین زیادی کرده است، از مرد سالخورده پرسید که آیا میل دارد نسخه‌ای از کتاب را بخرد. مرد دهقان در پاسخ گفت: «پسر جان، من حالاش هم به اندازه نصف همان خوبیی که بلدم زراعت نمی‌کنم.»

یکی از عوامل بیگانه بودن مردم امروز با موضوع شناخت درون خود، ورطه و شکاف بزرگی است که بین دانش متخصصین و ارتباط آنها با مردم عادی وجود دارد. ظاهرآ علم فقط قلمرو علماست، فضا متعلق به فضانوردان است، روان و رفتار انسانی در تسلط فکری روانشناسان و روانکاوان است، قانونگذاری در دست نمایندگان مجلس است، و حتی شعور اینکه ما باید بچه‌دار بشویم یا نشویم در اختیار متألهین است. البته در اجتماع امروز، لزوم پیشرفت و توزیع تخصص را می‌توان فهمید. اما از طرف دیگر، مسائل ناشی از عدم درک و عدم ارتباط چنان اسفناکند، که باید وسایلی فراهم آورد تا زبان بتواند پا بپای وسعت تحقیقات پیش برود.

«مردی که واقعآ علم دارد لغات مشکل زیادی بکار نمی‌برد... لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمی‌کنند.»

با این ایمان و توافق که همه چیز امکان دارد: ارتباطی از روی فهم، ارتباطی «بالغ ـبالغ». به کمک «بالغ» می‌توانیم به حساب دردها و خوره‌های گذشته برسیم. حرفها و بیانیه‌های سربسته و بدون توضیح هر دری را به روی امید می‌بندد. وقتی عبارات و واژه‌های سربسته و مهر و موم شده‌ای مثل «کمونیستهای خدانشناس» یا «غرب آزاد» یا «درگیریهای توافق‌ناپذیر» را از دور بسوی هم پرتاب می‌کنیم چه راهی و چه امیدی برای تفاهم و صمیمیت می‌تواند باشد؟

مردم همه خود را برای پیشبرد جامعه می‌آرایند... ولی هیچکس پیش نمی‌رود.

لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمی‌کنند

آیا این درست است؟ حقیقت دارد؟ عملی است؟ مناسبت دارد؟ اصلا من این فکر را از کجا گرفتم؟ چه مدرکی هست؟

انسان موجودی است که زندگی زمان حالش پیوسته تحت تأثیر نیروی آینده ناموجود ولی تواناست. آنچه که وجود ندارد بر آنچه که وجود دارد اثر می‌گذارد.

رویدادهای گذشته در مغز نه تنها جزء به جزء با تصویر و صدا ضبط می‌شوند، بلکه احساس مربوط به آن رویداد نیز ضبط می‌گردد.

منظور کتاب حاضر نه تنها ارائه اطلاعات جدید، بلکه کوشش برای پاسخ به این مسئله است که چرا مردم غالبآ به همان خوبی که طبیعتآ بلدند زندگی نمی‌کنند.

صمیمیت در آنجا امکان‌پذیر است که ترس نیست، و این تفاهم کامل یکدیگر را امکان‌پذیر می‌سازد ــ آنجا که زیبایی را می‌توان از سودمندی جدا دید، آنجا که به تملک درآوردن به‌خاطر داشتن غیر ضروری می‌شود.

یا (۲) «من مدام فکرم روی یک چیز است و از فکرش در نمی‌آیم»، که یعنی او کامپیوترش بااطلاعات ناتمام قبلی یا تصمیمهای به تعویق افتاده تل‌انبار شده.

سامرست موآم، نویسنده انگلیسی می‌گوید: «لحظه‌هایی هست که من به جنبه‌های مختلف روح خودم با شگفتی نگاه می‌کنم. می‌بینم که من واقعآ از چند آدم مختلف ساخته شده‌ام، و آن که در حال حاضر دست بالا را دارد بعد از مدتی عاقبت جای خود را به دیگری می‌دهد. اما کدام یک از اینها من واقعی است؟ تمام آنها یا هیچکدام؟»

قدرت تحرکی که به «بالغ» جان می‌دهد، در دوره‌های آینده زندگی، هنگامی که شخص ناراحتی و مشکلی در پیش دارد، اطمینان‌بخش می‌شود. شخص برای اینکه «فکرش باز شود» می‌رود بیرون و قدم می‌زند. قدم زدن تسکینی برای تشویش و نگرانی است. در جایی ضبط شده که حرکت خوب است، دارای خاصیت دورکننده است، و کمک می‌کند که مسئله را با وضوح بیشتر دید.

شخص برای اینکه «فکرش باز شود» می‌رود بیرون و قدم می‌زند. قدم زدن تسکینی برای تشویش و نگرانی است. در جایی ضبط شده که حرکت خوب است، دارای خاصیت دورکننده است، و کمک می‌کند که مسئله را با وضوح بیشتر دید.

می‌توانیم بگوییم که یک «والد» بررسی نشده ارزش آن را ندارد که شخص زندگی خود را براساس آن بنا کند: زیرا ممکن است صحیح نباشد.

اما اگر هر دو طرف علاقه‌مند بشوند که ازدواجشان به جایی برسد دانش «والدبالغ ـکودک» می‌تواند، مانند ابزاری در دست آنها، باعث شود از اطلاعات کهنه‌ای که «والد» به آنها دیکته می‌کند، و از بازیهای زیادی که در زندگی آنها طرحش ریخته شده است، جدا شوند.

گلاسر عقیده دارد که مسئله اصلی روحی بشر، اخلاقی است. بدین معنی که احساس مسئولیت کردن یکی از لازمه‌های سلامت روحی است.